Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Hıdane nedir özetle
Hıdane
Çocuğu kucağına edinmek onu terbiye etmek
Hıdâne veya hadâne, HDNkökünden bir mastardır
Bir terim olarak; Çocuğu edep hakkı olan kimsenin, onu yanına alarak edep etmesi anlamına gelir
İslâm hukukuna kadar, küçükler üzerinde üç çeşitlilik velâyet laf konusu olur Kişi, mal ve terbiye velâyeti Bu sonuncusu, özellikle evliliğin sona ermesi hâlinde tartma kazanır ve çocuğun kime verileceği problemi ortaya çıkar Çocuğu yanında alıp, edep edecek olan kadının özgür, âkıl bâliğ, güvenilir ve muktedir olması, yabancı (ecnebi) bir kocaya varmamış olması şarttır Bu son koşul dışındakiler, erkek terbiyecide de aranır Fakat, kadının evlendiği erkek, çocuğu evine kabul ederse kadının hıdâne hakkı devam edebilir (bkz enNisâ, 423; benzeyenŞevkânî, Neylü'lEvtâr, VII,139) Diğer yanlamasına kadının, terbiyesine verilecek çocukla aralarında, evlenme engeli doğacak derecede yakın, hısım olması gerekir Çocuk kendisine verilecek erkeğin de, mirastaki sıraya tarafından, mahrem hısım olması şarttır (elMevsılî, elİhtiyâr, IV, 20; İbn Kudâme, elMuğnî, Riyad 1981, IX,137)
Hıdâne için erkekte müslümanlık şartı aranır Kadında ise bu durum aranmaz Gayri müslim bir anne de, hıdâne ehliyetine sahip olabilir Ancak bayan İslâm'ı terkeder ya da ona, hırsızlık gibi kötü alışkanlıkları bulunursa çocuk üzerindeki hıdâne hakkını kaybeder Çünkü çocuk bundan zarar görebilir (İbn Âbidîn, Reddü'l Muhtâr, terc A Davudoğlu, İstanbul 1983, VII, 248, 249)
Hıdâne hakkında öncelik:
Izaç, ölüm veya boşanma gibi bir yolla sona ermişse, minik çocuğun ilk önce anneye verilmesi konusunda gösterme birliği vardır Zira sünnet ve sahabe uygulaması bu doğrultudadır Bir kadın Allah Rasûlüne gelerek şöyle dedi: Ey Allah'ın elçisi, şu oğluma karnım yuva, göğsüm pınar ve kucağım yatak olmuştur Halbuki babası beni boşadı ve çocuğu benden olmak istiyor, Hz Peygamber şu cevabı verdi: Sen evlenmediğin sürece, çocuk önce sana aittir(benzerŞevkânî, age, Kahire 1952, VI, 348) Hz Ebû Bekr'in Hilafetinde, Hz Ömer ile boşadığı eşi arasında, çocuğun kime verileceği konusunda uyuşmazlık çıkması üzerine, Hz Ebû Bekir, Ömer (ra)'e şöyle demiştir: Büyüyüp kendisi tercih yapıncaya dek, anasının okşaması, kucağı ve kokusu için senden daha hayırlıdır(ezZeylaî, Nasbu'rRâye, III, 266)
Başlıcababadan her ikisi hayatta olmaz ya da hıdâne ehliyetine sahip bulunmazsa, küçüğü yanına alıp edep etme yargı ve görevi sırasıyla anne anneye, baba anneye, öz kız kardeşe, esas bir kız kardeşe, baba bir kız kardeşe, öz kız kardeş kızlarına, asıl veya baba bir kız kardeş kızlarına, teyzelere ve halalara geçer Hıdâne konusunda, anne tarafının prensip olarak önde geldiği anlaşılmaktadır
Çocuğun, yukarıda sanılan kadınlar içinde bir hısımı yahut, hıdâne adalet ve görevi erkeklere geçer Bunlar; Mirastaki asabe sırasına göre baba, dedeler, kardeş, kardeş çocukları, amcalar ve (oğlan için) amcaların oğullarıdır Ebû Hanîfe'ye tarafından, asabe derecesinde hiçbir hısım yoksa, hıdâne, belli başlı tarafından olan zevi'lerhâm hısımlara geçer Çoğunluk İslâm hukukçularına kadar ise, asabe bulunmayınca, küçüğün kime verileceğini hâkim tahsis eder
Hıdâne süresi, ilke olarak; başkasının yardımına yoksul olmaksızın, çocuğun kendi başına yiyip içebileceği, giyineceği ve temizliğini yapabileceği yaşa değindevam eder Bu vakit, tercih edilen görüşe kadar erkek çocuğunda yedi yaşına kadardır Bu yaştan sonradan babaya verilir Kız çocuğu ise, büluğ çağına değin annesinin ya da diğer hıdâne hakkında sahip olan kadın hısımlarının yanında kalır Büluğ çağından sonradan babasına verilir Çünkü baba korumada daha güçlüdür Çoğunluğun görüşü budur Fakat, velilerin bakım ve edep ehliyetlerindeki şansın dönmesi ortaya çıkarsa hâkim küçüğün yararına olan tercihleri yapabilir İmam Şâfiî, hıdâne çağından daha sonra çocuğun asılbabadan birisini tercihte bağımsızlık bırakılacağı görüşündedir
Çocuğun bakımını üzerine bölge bayan, bu çocuğun babasının karısı veya iddet beklemekte olan karısı değilse, ona ücret ödenmesi gerekir Bu masraflar, çocuğun malı varsa bundan, yahut babası tarafından, babası yoksulsa, nafakası üstüne düşen kimse göre karşılanır (bkz etTâlâk, 656) *
Hıdane
Çocuğu kucağına edinmek onu terbiye etmek
Hıdâne veya hadâne, HDNkökünden bir mastardır
Bir terim olarak; Çocuğu edep hakkı olan kimsenin, onu yanına alarak edep etmesi anlamına gelir
İslâm hukukuna kadar, küçükler üzerinde üç çeşitlilik velâyet laf konusu olur Kişi, mal ve terbiye velâyeti Bu sonuncusu, özellikle evliliğin sona ermesi hâlinde tartma kazanır ve çocuğun kime verileceği problemi ortaya çıkar Çocuğu yanında alıp, edep edecek olan kadının özgür, âkıl bâliğ, güvenilir ve muktedir olması, yabancı (ecnebi) bir kocaya varmamış olması şarttır Bu son koşul dışındakiler, erkek terbiyecide de aranır Fakat, kadının evlendiği erkek, çocuğu evine kabul ederse kadının hıdâne hakkı devam edebilir (bkz enNisâ, 423; benzeyenŞevkânî, Neylü'lEvtâr, VII,139) Diğer yanlamasına kadının, terbiyesine verilecek çocukla aralarında, evlenme engeli doğacak derecede yakın, hısım olması gerekir Çocuk kendisine verilecek erkeğin de, mirastaki sıraya tarafından, mahrem hısım olması şarttır (elMevsılî, elİhtiyâr, IV, 20; İbn Kudâme, elMuğnî, Riyad 1981, IX,137)
Hıdâne için erkekte müslümanlık şartı aranır Kadında ise bu durum aranmaz Gayri müslim bir anne de, hıdâne ehliyetine sahip olabilir Ancak bayan İslâm'ı terkeder ya da ona, hırsızlık gibi kötü alışkanlıkları bulunursa çocuk üzerindeki hıdâne hakkını kaybeder Çünkü çocuk bundan zarar görebilir (İbn Âbidîn, Reddü'l Muhtâr, terc A Davudoğlu, İstanbul 1983, VII, 248, 249)
Hıdâne hakkında öncelik:
Izaç, ölüm veya boşanma gibi bir yolla sona ermişse, minik çocuğun ilk önce anneye verilmesi konusunda gösterme birliği vardır Zira sünnet ve sahabe uygulaması bu doğrultudadır Bir kadın Allah Rasûlüne gelerek şöyle dedi: Ey Allah'ın elçisi, şu oğluma karnım yuva, göğsüm pınar ve kucağım yatak olmuştur Halbuki babası beni boşadı ve çocuğu benden olmak istiyor, Hz Peygamber şu cevabı verdi: Sen evlenmediğin sürece, çocuk önce sana aittir(benzerŞevkânî, age, Kahire 1952, VI, 348) Hz Ebû Bekr'in Hilafetinde, Hz Ömer ile boşadığı eşi arasında, çocuğun kime verileceği konusunda uyuşmazlık çıkması üzerine, Hz Ebû Bekir, Ömer (ra)'e şöyle demiştir: Büyüyüp kendisi tercih yapıncaya dek, anasının okşaması, kucağı ve kokusu için senden daha hayırlıdır(ezZeylaî, Nasbu'rRâye, III, 266)
Başlıcababadan her ikisi hayatta olmaz ya da hıdâne ehliyetine sahip bulunmazsa, küçüğü yanına alıp edep etme yargı ve görevi sırasıyla anne anneye, baba anneye, öz kız kardeşe, esas bir kız kardeşe, baba bir kız kardeşe, öz kız kardeş kızlarına, asıl veya baba bir kız kardeş kızlarına, teyzelere ve halalara geçer Hıdâne konusunda, anne tarafının prensip olarak önde geldiği anlaşılmaktadır
Çocuğun, yukarıda sanılan kadınlar içinde bir hısımı yahut, hıdâne adalet ve görevi erkeklere geçer Bunlar; Mirastaki asabe sırasına göre baba, dedeler, kardeş, kardeş çocukları, amcalar ve (oğlan için) amcaların oğullarıdır Ebû Hanîfe'ye tarafından, asabe derecesinde hiçbir hısım yoksa, hıdâne, belli başlı tarafından olan zevi'lerhâm hısımlara geçer Çoğunluk İslâm hukukçularına kadar ise, asabe bulunmayınca, küçüğün kime verileceğini hâkim tahsis eder
Hıdâne süresi, ilke olarak; başkasının yardımına yoksul olmaksızın, çocuğun kendi başına yiyip içebileceği, giyineceği ve temizliğini yapabileceği yaşa değindevam eder Bu vakit, tercih edilen görüşe kadar erkek çocuğunda yedi yaşına kadardır Bu yaştan sonradan babaya verilir Kız çocuğu ise, büluğ çağına değin annesinin ya da diğer hıdâne hakkında sahip olan kadın hısımlarının yanında kalır Büluğ çağından sonradan babasına verilir Çünkü baba korumada daha güçlüdür Çoğunluğun görüşü budur Fakat, velilerin bakım ve edep ehliyetlerindeki şansın dönmesi ortaya çıkarsa hâkim küçüğün yararına olan tercihleri yapabilir İmam Şâfiî, hıdâne çağından daha sonra çocuğun asılbabadan birisini tercihte bağımsızlık bırakılacağı görüşündedir
Çocuğun bakımını üzerine bölge bayan, bu çocuğun babasının karısı veya iddet beklemekte olan karısı değilse, ona ücret ödenmesi gerekir Bu masraflar, çocuğun malı varsa bundan, yahut babası tarafından, babası yoksulsa, nafakası üstüne düşen kimse göre karşılanır (bkz etTâlâk, 656) *
