Hitit Ölü Gömme Geleneği

Hititlerde ölü gömme gelenekleri nelerdir
Hitit ölü gömme gelenekleri
Hitit ölü gömme geleneği hakkında data



Insanlar ölülerini farklı alanlara yönlendirilmiş törenlerle gömmeye hemen şimdi paleolitik yani Eski taş çağındayken başlamışlardı

Ölen kişi için cenaze töreni olarak adlandırılabilecek bazı uygulamalar gerçekleştirmek ve kabir kazmak kuşkusuz insan zihninde ölümden sonra bir yaşamın varolduğu düşüncesinin oluşmuş olmasıyla açıklanabilir İranın batısındaki Zagros dağlarında yer alan ve insanların az önce mağaralarda yaşadıkları dönemden kalan gömüler bu türden inanışların kökeninin çok eskiye dayandığının en manâlı kanıtıdır Zira Şanidar mağarasında yapılan kazılarda, üstüne çiçekler bırakıldıktan daha sonra gömülen cesetlerin varlığı söz konusu çiçek polenlerinin günümüze değin ulaşan kalıntılarından anlaşılmıştır görünürde burada yaşayan olan ilkel atalarımız ölen birey için bir merasim yapmışlar ve cesedi çiçeklerle birlikte gömmüşlerdir

Kökeni bu değin eskiye uzanan öte dünya inanışının sonucunda artan ölü gömme uygulamalarının Hititlerde de büyük bir çeşitlilik gösterdiğini gözlemliyoruz Bu ritüel zenginliğinin en keskin göstergelerini ise gövde ile birlikte kabir çukuruna bırakılan ölü hediyelerinde ve kabir uygun düzenlemiş olan bir ölü yemeğinin kanıtları olan hayvan kemiklerinin kalıntılarında görmek mümkündür Bugüne dek tespit edilebilmiş tüm Hitit mezarlıklarında bu türden buluntulara rastlanmıştır
Hitit mezarlıklarında gözlemlenen bir öteki özellik ise, Hitit toplumunda yakarak gömme (kremasyon) ve ceset halinde gömme (inhumasyon) uygulamalarının birlikte var olmasıdır Birbirine bu dek zıt iki uygulamanın benzer toplum içinde diğer taraftan benzer mezarlık alanları içinde gözlemlenmesi ise kanımca Hitit toplumun ırksa yapısının fazla bambaşka unsurlardan oluşmasıyla açıklanabilir Hitit halkını oluşturan Hurri, Hatti, Luvi, Hitit, Pala gibi farklı alanlara yönlendirilmiş ırksa grupların ölü gömme inanışları ile ilgili ayrı uygulamaları pekala ölü gömme geleneklerindeki bu çeşitliliğe sebep olmuş olabilir
Arkeolojik olarak saptama edilebilen Hitit mezarlıklarından Osmankayası ve Ilıca mezarlığında keza yakılan cesetlerin kalıntılarının yerleştirildiği urne kapları, hem de ceset halinde gömme uygulamasını yansıtan mezarlar bulunmuştur Hattuşa yakınlarındaki Bağlarbaşıkayası mezarlığında yalnızca ışıklandırma gömmelere rastlanırken; Yanarlar, Gordion, Çavlum ve Ferzant Büget mezarlıklarında yakarak gömme uygulamasına rastlanmamıştır Burada ek etmem gereken bir öteki nokta ise; yakılmadan gömülen cesetlerin konulduğu kabir türlerinin de kendi içinde çeşitlilik göstermesidir: Mesela Hattuşa yakınlarında yer alan Osmankayası mezarlığında kolay toprak mezarlara rastlanırken; Afyon yakınlarındaki Yanarlar mezarlığında ölülerin bizim pithos dediğimiz büyük küplerin içine yerleştirilerek gömüldüğü görülmüştür Bir Takım Hitit mezarlıklarında bunlara ilave olarak bizim taş sandık kabir dediğimiz mezarların varlığı da gözlenmiştir

Verdiğim örneklerden zahmetsizce anlaşılabileceği gibi Hititlerde ayrı kabir türleri ve ölü gömme uygulamaları laf konusuydu Bu farklılığın nedeni muhtemelen etnik çeşitliliğin getirdiği değişik inançlar ve bunlara yan uygulamalar olsa lüzum Bunun yanı sıra gömülen kişinin idareli durumu ve ait olduğu kültür çevresi de tercih edilen mezar türünü etkilemiş olabilir
Hitit kralları ve kral ailesinden gelen aristokrat kişilerin ise istisnasız yakılarak gömüldüğünü Hitit yazılı kaynakları aracılığıyla biliyoruz Hitit İmparatorluğunun başkenti Hattuşada yer alan ve kralların on dört gün süren cenaze törenlerini tüm ayrıntılarıyla anlatan metinler, ölen kralın yakıldığını ve Türkçeye taş konut olarak çevirebileceğimiz ENAHekur isimli mezar yapısına götürüldüğünü göstermektedir *