Hıv / aıds

10 SORUDA HIV/ AIDS NEDİR?

HIV Nedir?

HIV (Human Immunedeficiency Virus) insan bağışıklık yetmezliği virüsüdür. Isminden da anlaşılacağı üzere, bağışıklık sistemini zayıflatarak illete yol açar. HIV virüsüne sahip olan kişi HIV olumlu olarak isimlendirilir.

AIDS Nedir?

AIDS’in söz manası, edinsel (sonradan kazanılmış) immun yetmezlik sendromudur. AIDS’i en yalın formda tanımlamak gerekirse, HIV virüsü ile infekte olan bir kişinin hiçbir tedavi almaması durumunda, varacağı son noktadır. AIDS, bir sendromdur. Yani, birden çok hastalık bir arada olabilir. AIDS, marazın son periyodu olduğu için tedavisi yoktur. Ancak, HIV ile infekte olan kişinin, illetin en son periyodu olan AIDS’ e dönüşmesi, yeni çıkan antiretroviral ilaçlar ile yıllarca geciktirilebilir. HIV ile infekte olmasına karşın, 20 yılın üzerinde sağlıklı bir halde yaşayan bir çok hasta vardır.

HIV Vücutta Nasıl Tesirli Olmaktadır?

HIV, vücutta bulunan bağışlık sistemini ayakta tutan CD4 T Lenfositleri ismi verilen hücrelere saldırır. Sonunda vücudun bağışıklık sistemi zayıflar. Bunun sonucunda, kimi fırsatçı infeksiyonlar ortaya çıkar ve kimsede kolay bir halde hastalık oluştururlar.

HIV Nasıl Bulaşır?

HIV’in ana bulaş yolu korunmasız cinsî ilgidir. Anal ve düşük ihtimalle de olsa oral seks ile de bulaşabildiği gösterilmiştir. HIV ile infekte kanla temasla, kan alma, kan verme süreci ile, infekte iğnenin kullanılması durumunda, tevellüt sırasında anadan evlada emzirme yoluyla, sperm, vajinal salgılar üzere birtakım vücut sıvılarının aktarımı, diş operasyonları, dövme, piercing yaptırmakla bulaşabilir. Gözyaşı, salya, sarılma, el sıkışma üzere yollarla bulaşmaz.

HIV Bulaşan Kişi Bunu Anlayabilir mi?

Birçok şahısta birinci olarak grip gibisi bir semptom oluşur. Ateş, boğaz ağrısı, lenf nodlarında büyüme (beze oluşması), başağrısı, ishal, halsizlik, bitkinlik, ateş, kas ağrıları üzere semptomlar vakaların birçoklarında gözükür. HIV bulaştıktan sonra 2-4 hafta içinde bu semptomlar oluşur. Buna Akut HIV infeksiyonu denir. Maatteessüf birden fazla insan, uzun vadeli bir grip geçirdiğini sanar ve daha detaylı araştırmaya gerek duymaz. Bu yüzden birçok hastaya tanı konamaz. ABD’ deki son çalışmalara nazaran HIV ile infekte olan 5 hastadan 1 tanesi, kendisinde HIV virüsü olduğunu bilememektedir. Türkiye’ de bu orantının çok daha yüksek olduğu varsayım edilmektedir.

HIV Bulaştıkatn Kaç Yıl Sonra Hastalık Belirtileri Ortaya Çıkar?

Hasta, şüphelenme ve HIV testi yaptırmaz ise 3- 12 ( ortalama 8) sene içinde hastalık belirtileri ortaya çıkar.

Hastalık AIDS’ e Ne Hengam ve Nasıl Dönüşür?

HIV bulaşan hastaların yarısında ortalama 10 sene içinde AIDS gelişir, AIDS’in varlığının birinci işaretleri %40 ağır zatürre ( pneumocystis pneumenia), tükenmişlik sendromu % 20, yemek borusunda mantar infeksiyonu ( özofagial kandidiyazis) ve teneffüs yolu infeksiyonlarıdır. Kilo kaybı, deri bulguları, kusma, gece terlemeleri, kuru öksürük, uçuklar, konsantrasyon güçlüğü, adet düzensizliği de gayri semptomlar arasındadır.

HIV/ AIDS Tanısı Nasıl Konur?

HIV/ AIDS tanısı koymak için yapılan testlerden biri, HIV’ e karşı vücudun ürettiği antikorları saptayan antikor testidir. Bu testler ortalama olarak, kuşkulu bağlantıdan 3- 8 hafta sonra pozitifleşmeye başlar. Gelgelelim, anti HIV antikor ( ELISA) testinin pozitifleşmesi, 3 aya kadar uzayabilir. Çok nadir durumlarda bu mühlet 6 ay olarak bildirilmiştir.

Bir vesair test, P24 antijen testidir. Bu test, kuşkulu bağdan yaklaşık ortalama 2- 6 hafta sonra pozitifleşir. P24 antijeni ile birlikte anti HIV antikoruna birlikte bakan testler de mevcuttur.

HIV tanısında en bedelli test HIV RNA PCR testidir.

9. HIV Tanısında En Erken Sonuç Veren Test Hangisidir?

HIV RNA testi, moleküler teknikle yapılan bir testtir.

HIV’in erken ve kesin tanısında kullanılır. Viral yükü ölçer. Yani HIV virüsünün kandaki direk ölçüsünü saptar.

Pencere periyot denilen, yani HIV bulaşan bir beşerde antijen/ antikor oluşana kadar geçen vadeyi minimuma indiren test HIV RNA PCR testidir.

HIV RNA Testi Ne Vakit Pozitifleşir?

HIV RNA, kuşkulu münasebetten 5 gün sonra pozitifleşmeye başlar. En geç 9-10 gün içinde de kanda rahatlıkla saptanır. Yani vücutta antikorlar oluşmadan çok daha evvel.

HIV/ AIDS’ın kesin tanısı için önerilen test HIV RNA testidir.

Bu test her mekanda yapılmaz. Şahsi eğitimli işçi ve kişisel cihaz ile çalışılan deneyimli, tecrübeli kimseler tarafından yapılmalıdır.

Bu test, her konumda yapılmamaktadır. Şahsi eğitimli çalışanı bulunan, moleküler test çalışabilecek alt yapısı, kapasitesi ve deneyimi bulunan akredite olmuş, sonlu sayıda laboratuvar tarafından yapılmalıdır.

Türkiye’ de bunu yapabilen birkaç hususî laboratuvar mevcuttur.

Uzm. Dr. Şafak GÖKTAŞ

İnfeksiyon Illetleri ve Klinik Mikrobiyoloji Kompetanı