Hubble Teleskopu, Elektrikli Yapılar Keşfetti

İlkokuldan beri öğrendiğimiz haberler bize daima tıpkı şeyi anlatır: Birinci evvel her şey gaz ve toz bulutuydu. Daha sonra yavaş yavaş yıldızlar ve gezegenler oluştu. Bugün hala oluşum aşamasında olan yıldızlar ve gezegenler var. Bu yapıları gözlemleyebiliyoruz.

Yıldızlar ve gezegenler gaz bulutlarından oluşuyorsa, Amerikan Katolik Üniversitesi’nden Martin Cordiner’in de dediği üzere “Dağınık yıldızlararası ortam (yıldızlar ve galaksiler arasında konum alan unsur ve radyasyon), kesin olarak yıldızlara, gezegenlere ve yaşama yol açan kimyasal sürecin başlangıcı olarak kabul edilebilir.” Cordiner, şu anda NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde vazifeli ve Astrophysical Journal Letters’da yayımlanan makalenin de baş müellifliğini yaptı. 


Makaleye nazaran Cordiner ve ekibinin bulduğu ve “buckminsterfullrene” ismi verilen yapılar 60 karbon atomundan oluşuyor. Buckytopu da denilen bu yapılar, bazen yerkürede da bulunabiliyor ve yüksek ısılı süreçlerde de ortaya çıkabiliyor. 

Gezegenimizde bile gözlemleyebildiğimiz bu yapıları uzayda da gözlemlemiştik. Bu araştırmanın ehemmiyeti, birinci sefer yıldızlararası ortamda iyonize (elektrik yükü bulunan) bir Buckytopu bulmuş olmamız. Araştırmacılar, bu keşfin astrokimyanın ne kadar karışık olabildiğini gösterdiğini belirtiyor. Daha evvel bulunan en uzun yıldızlararası ortam molekülü 12 atom uzunluktaydı. 

Karbon yapısı keşfedilmiş olması da araştırmayı daha bedelli kılıyor. Bildiğimiz mealiyle ömrün temelinde karbon var. Bu yapıları iyonize eden ise yıldızlardan gelen ve arada bir elektronlardan birini alıp giden mor ötesi ışınlar olarak gösteriliyor. Cordiner’e nazaran “evrendeki en son kimyasal kompleks yapı yaşamdır” ve yeni gözlemlenen yapı, karbon temelli sair yapıların da ortaya çıkabileceğini gösteriyor.


Yıldızlararası ortam (ISM), umumide helyum ve hidrojenden oluşsa da içinde çok sayıda gayrı husus de var. Unsurların belirlenmesi ve yapılarının incelenmesi için yıldız ışığının o nahiyelerde nasıl hareket ettiği ve hangi dalga uzunluğundaki ışıkların orada hareket edebildiği büyük ehemmiyet kazanıyor. DIB ismi verilen birtakım yapılar, dağınık yıldızlararası bantlardır. Bu yapılar geniş bir aralıktaki ışığı pürüzler, haliyle de özelliklerini tespit etmek zordur. 

Daha evvel Basel Ünviersitesi’nden araştırmacıların kurguladığı 60 karbonlu yapıyı Hubble teleskobundan gelen olgularla birleştiren araştırmacılar, Samanyoluı galaksimiz içerisinde bahsi geçen molekülü bulmayı başardı.

Ekip artık daha ziyade farklı ortamda 60 karbonlu yapının ayak izlerini arıyor. Birinci izlenimlere nazaran bu bileşik uzayda oldukça yaygın.