Hücre Çekirdeğinin Yapısı

Hücreli Çekirdeğinin Yapısı
Hücrenin Yapısı ve Görevleri
Hücresel Çekirdeğinin Yapısı ve Görevleri

Gözenekli Olan çekirdeği, ya da nükleus, ökaryot hücrelerin çoğunda yer alan zarla kaplı bir organeldir Hücrenin kalıtımsal bilgilerinin birçok, gözenekli olan çekirdeğinin içinde katlı uzun doğrusal DNA molekülleri ile histon gibi çoğu proteinin biraraya gelerek oluşturduğu kromozomlarda bulunur Bu kromozomların içindeki genler hücrenin çekirdek genomunu oluşturur Gözenekli Olan çekirdeğinin işlevi bu genlerin bütünlüğünü devam ettirmek ve gen ekspresyonunu düzenleyerek hücreli işlevlerini kontrol aşağıda tutmaktır Çekirdeği çıkarılan her hücreli bir vakit daha sonra ölür

Birincil kere 1665 yılında Robert Hook kendi yaptığı mikroskopla şişe mantarından aldığı kesiti incelemiştir Gördüğü odacıklara Gözenekli Olan adını vermiştir

HÜCRE : Canlıların en küçük yapı birimine denir

Hücre çeper,sitoplazma ve çekirdek elde etmek üzere 3 kısımda incelenir

HÜCRESEL ZARININ ÖZELLİKLERİ :

Bütün hücrelerde bulunur Bitkilerde çeper de bulunur

Mozaikli yapıdadır Protein ve yağ moleküllerinden oluşmuştur

Seçici iletken özelliğe sahiptir

Esnektir Hücre içindeki değişken miktarına göre genişler veya daralır

Özetle canlı,esnek,seçici geçirgen,saydam iki sıra yağ ve arsındaki protein moleküllerinden ibarettir

SİTOPLAZMANIN ÖZELLİKLERİ :

Çekirdek ile zar arasını dolduran canlı ve sıvı sıvıdır

%90 nı su geri kalanı protein,yağ,karbonhidrat,madensel tuzlar ve vitaminlerden ibarettir

İçinde organelleri barındırır

Su da çözünmez Zardan geçemez Kolloid sıvıdır

ORGANEL : Sitoplazma içinde yer alan yapı ve tayin birimleridir

Mitokondri, Endoplazmik retikulum, Ribozom, Lizozom, koful, sentrozom, Plastitler, Golgi cisimciği manâlı organellerdir

MİTOKONDRİ : Yumurta veya çubuk şekline benzer Çift zarı vardır İç zar girintili çıkıntılıdır Hücrenin enerji kaynağıdır Hücreye gelen beslenme maddeleri hücreli enerjiye dönüşür ATP ( Adenozintrifosfat) adı bahşedilen enerji hücrelere dağılır Zorunlu yerlerde serbestçe kullanılır

ENDOPLAZMİK RETİKULUM :Çekirdek ve zar aralarında ince kanal sistemidir Nakliye görevi vardır Üstünde ribozomlar bulunur

RİBOZOM : Hem EndRet üstünde ayrıca de sitoplazma içinde bulunurlar

Küre şeklindedirler Protein sentezler

GOLGİ CİSİMCİĞİ : TEKRAR TEKRAR toplanmış torbacık şeklindedir Bakteri açık havada tüm hücrelerde vardır Ribozomda üretilen protenin yapısını değiştirerek salgı maddesine çevirir Bitkideki selülozu golgi cisimciği salgılar Salgılarını ambar eder

KOFUL : Artık maddelerin depolandığı,dışarı atıldığı yerdir Sindirime de asistan olur Bitkide büyük hayvanlarda küçüktür Gözenekli Olan yaşlandıkça kofullar çoğalır ve büyür

LİZOZOM : Tek zarlı torbacıklardır En fazla akyuvarda bulunur Golgi cisimciğindeki depolanmış salgıları ilgili yerlere taşır Bunlar sindirici özellik taşır Böylece hücreli kendi kendini sindirmesini önler

Ara Sıra Lizozomun zarı açılır ve gözenekli olan kendini sindirmeye başlar Bu olaya OTOLİZ denir Yaşlanmış hücreler böyle değil edilir Yani lizozom enzimleri hücreyi sindirip değil eder Hücreli sindiriminde görevlidir

SENTROZOM : Hayvanlarda bulunur İlkel bitkilerde de bulunabilir

Demet şeklinde 9 iplikçikten oluşmuştur Ayrılma esnasında her sentriol eşlenerek yavru hücrelere giderler

Keza kamçı ve sil (kirpiksi gövde) oluşturur Ayrılma esnasında iğ iplikleri oluşturur

PLASTİTLER : Bitkilerde bulunur Mitokondriye aynı Lakin büyüktür Hücreli bölünmesinden egemen olarak bölünüp çoğalırlar

Kloroplast,kromoplast ve lökoplast edinmek üzere 3 çeşittir

KLORPLAST : Yeşil bitkilerde bulunur Fotosentezin gerçekleştiği organeldir Yeşil rengi Klorofil a ve b moleküllerinden kazanç

Diğer renk molekülleri de vardır ama sayıca azdır

KROMOPLAST : Bitkinin yeşil dışındaki organlarının hücrelerinde bulunur Erik ve elmada başlangıçta yeşil daha sonra kırmızı ya da diğer renge dönüşür Meyve olgunlaşırken yeşil rengi veren kloroplast sonra kromoplasta dönüşür

LÖKOPLAST : Bitkilerin kök,beden gibi kısımlarında daha fazla bulunur Nişasta,protein ve yağ ambar ederler Renk maddesi bulunmaz Oysa ışıkta bırakılırsa lökoplastlar kloroplasta dönüşür Örneğin patates ışıkta bırakılırsa kabuğun altından yeşermeye başlar

Lügol damlatılırsa içindeki nişastanın varlığı anlaşılır

ÇEKİRDEK :

Hücrenin artış,bölünme ve yenileme işlerini denetleyici merkezidir Bir Takım hücrelerde pat diye artı çekirdek bulunurken bazılarında hiç bulunmaz

Kırmız kas ve karaciğer hücrelerinde aniden pozitif çekirdek vardır

Kandaki alyuvar hücrelerinde ise hiç çekirdek yoktur Bakteri ve maviyeşil su yosunlarında da çekirdek yoktur Bunlarda çekirdek maddesi sitoplazma içinde düzensiz şekilde bulunur

Çekirdeği değil edilen amip birkaç gün içinde ölür Eledeo Bitkisinin hücrelerin lügol damlatlırsa çekirdek kahve renk alır

Çekirdek 4 kısımdan ibarettir Zar,Özsu,çekirdekçik ve Kromotin iplik

ÇEKİRDEK ZARI : Gözenekli Olan zarına benzer Por adı bahşedilen delikçikler vardır Porlar madde alışverişini denetim eder

ÇEKİRDEK ÖZSUYU : Sitoplazmaya benzeyen kolloid sıvıdır

Kimyasal yapısında organik bileşikler ve nükleik asitler bulunur

ÇEKİRDEKÇİK : Çekirdek öz suyunun yoğunlaşmasıyla zarsız yapıdır

Bir veya birkaç tane olabilir Protein ve RNA (Ribonükleik asit) yönünden zengindir Protein sentezinde manâlı tahsis alır

Hücre bölünürken değil olur Mikroskopta parlak tanecik olarak görülür

KROMOTİN : Ağ şeklindedirler Hücrenin ırsi karakterlerinin ve yaşamsal özelliklerinin şifrelendiği yerdir

DNA ( Deoksiribonükleikasit) moleküllerinden yapılmıştır

Hücreli bölünmeye başlamadan kromotin ipliklerini oluşturur Ayrılma esnasında iplikler spiral kıvrılır, kısalır,kalınlaşır ve KROMOZOMları oluşturur

DEĞER BIÇME : 1 Hücreyi bulan kimdir ? 2Hücrenin kısımları nelerdir ? 3 Gözenekli Olan zarının özellikleri nelerdir ? 4 Sitoplazmadaki organeller nelerdir ? 4 Çekirdeğin görevi nedir ?

D NETICE : 1 2 3 Y NETICE: 1 2 3

HALUK ÇOLAK

FEN BİL ÖĞR

KROMOZOM :

Kromatin ipliklerin hücre bölünmesi esnasında yay gibi kıvrılıp, kısalıp,kalınlaşmasına kromozom denir

Yapısında DNA ( Deoksiribonükleik asit) ve protein bulunur

Kromozomdaki DNA molekülü üzerinde herhangi bir hayatsal olaya ait bilginin şifrelendiği bölgeye GEN denir

Genler Hücrenin hangi proteini yapacağını belirler Belli Başlı babaya ait karakterleri yavruya taşır

Kromozomlar bir türün tüm bireylerinde aynı şekil ve sayıda bulunur

Kromozom sayıları ile gösterilir

Üreme hücrelerinde , beden hücrelerinde (2n)tane kromozom bulunur

İnsan 23 46 (2n) (23 çift)

Soğanda 8 16 (2n) ( 8 çift)

Sivrisinekte 3 6 (2n) ( 3 çift)

Buğdayda 21 42 (2n) (21 çift)

Eğrelti otunda 510 1020 (2n) (510 çift) kromozom vardır

Kromozom sayıları sabittir Ancak canlı türünü kromozom sayısı yok kromozom üzerindeki genlerin diziliş ve yapı özellikleri belirler

Kromozom üzerinde Sentromer adı bahşedilen boğum bölgesi vardır Bölünme sırasında kromozomlar sentomerlerle iğ ipliklerine bağlanarak hücrenin kutuplarına giderler

Kromatin iplikler çekirdek dışarı çıkamaz

Bir kromozomda iki kromotid iplik vardır Bir anadan diğeri babadan gelmiştir Bu kromatid çiftine HOMOLOG KROMOZOM denir Homolog kromozomlar şekil ve büyüklük açısından birbirine benzer

*