hücre hakkında konu anlatımı

Gözenekli Olan teorisi:
1)Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir
2)Hücreler egemen hareket ettikleri halde birlikte iş görürler
3)Hücreler bölünerek çoğalırlar

Tek hücrelilerde bütün olaylar gözenekli olan içerisinde gerçekleşirİş bölümü ve doku oluşumu yokturÇok hücrelilerde tüm olaylar gözenekli olan grupları arasındaki meslek bölümü ile olur
En kolay çok gözenekli olan yada en karmaşık tek hücre Volvox tur
Volvox' ta işbölümü vardır ama doku oluşumu yoktur
Tek hücrelilerin oluşturduğu topluluğa koloni denir
Tanıdık en büyük gözenekli olan deve kuşu yumurtasıdır Bilinen en uzun gözenekli olan ise sinir hücresidir
Hücre 3 kısımda incelenir

1) Gözenekli Olan zarı
2) Sitoplazma
3) Çekirdek

1) HÜCRELI ZARI

Yağ,protein az miktarda karbonhidrattan oluşurHücre zarının yapısı akanmozaik çeper modeli ile açıklanırBu modele kadar çeper; yağ denizinde yüzen proteinlerden oluşmuştur
Karbonhidratlar hücre zarındaki yağlarla birleşerek glikolipid, proteinlerle birleşerek glikoprotein biçiminde bulunurBunun sağladığı fayda ise hücrelerin birbirini tanıması ve bağışıklıktırGözenekli Olan zarının özgüllüğünü veren kimyasal madde glikoproteindirGlikolipidi ve glikoproteini golgi sentezler
Madde girişçıkışı proteinler üzerindeki porlardan olur
Zarın özellikleri : Canlıdır,saydamdır,esnektir ve seçici geçirgendir
Zardaki proteinler enzim görevi yapar
Zarın görevleri : Hücreyi dağılmaktan korurHücreye şekil verirHücreyi dış etkilerden korurMadde alışverişini sağlar
Zarın seçicigeçirgen olması onun canlı olduğunu gösterir
Hücreli çeperi cansızdır,elastik değildir,bütün geçirgendirHücrenin dayanıklılığını arttırır, hücreye şekil verirÜzerindeki deliklere geçit denirSelülozik yapıdadırProkaryot hücrelerde de bulunur ama yapısı selülozik değildir

2) SİTOPLAZMA

İki kısımdır

a) Istikrarsız kısım:Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin,RNA çeşitleri,nükleotidler,ATP ve
enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur
Görevi:
1) Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak
2) Organellere yataklık etmek
3) Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin hareketini sağlamak
b) Organeller:Özel yapı ve görevi olan sitoplazmik cisimlerdir

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

Hücreli zarından çekirdek zarına kadar uzanan zarlı kanallar sistemidir
Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur
Hücresel içine ve dışına madde taşırBir Takım maddeleri depolar(Ca ve protein)Çekirdek zarı ve golgiyi yaparHücreyi bölmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden yapılabilmesini sağlar
Üzerinde ribozom bulunanlarına granüllü ER; bulundurmayanlara da granülsüz ER denir

Granüllü ER enzim salgılayan hücrelerde,granülsüz ER yağ sentezleyen hücrelerde çoktur

GOLGİ

Çekirdeğe yakın bulunurGözenekli Olan zarı yapımına katılır
Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludurOnun için süt bezi, tükrük bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır
Enzimleri paketliyerek lizozomu oluştururHücre zarı yapımına katılır
Glikoprotein,lipoprotein,mukus,tahvil dokusu ara maddesi ve hem bitkilerde selülozlu maddeler salgılar
Memeli alyuvarı hariç tüm çekirdekli hücrelerde bulunur


LİZOZOM

Büyük moleküllü besinleri parçalarKurbağa larvalarında kuyruğun kopması,salgılama dönemi biten memelilerde süt bezlerinin körelmesi,pasif kalan kasların küçülmesi,yıkılmış olmuş dokuların, ihtiyar alyuvarların ve vücuda giren mikropların değil edilmesi lizozom sayesindedir
Fagositoz ve pinositoz yapan hücrelerde çokturÖRNEK:Lökosit hücresi ve tek hücreliler
Lizozom parçalanırsa hücreli kendini sindirirBuna otoliz denir
Lizozomun etrafındaki çeper golgiden oluşur

İçerisindeki enzimler ribozomlarda üretilir
Üretilen enzimler ER ile taşınır
ER ile taşınan enzimler golgide paketlenerek lizozom oluşturulur

Yani lizozomun oluşmasında ribozom,golgi ve ER etkilidir


RİBOZOM

Bütün hücrelerde bulunan en minik organeldir
Protein ve rRNA'dan oluşurÇekirdekçikte üretilir
Zarsızdır ve iki birimdirÜst birim(büyük bölüm) protein,alt birimse(ufak bölüm) rRNA'dan oluşur

Protein ve enzim sentezler
Granüllü ER ve çekirdek zarı üstünde,mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve hem sitoplazma da bulunabilir
Yoğun protein sentezi esnasında tabi yandan gelerek polizomları oluştururlar
Her canlıda ribozomların ayrı olmasının sebebi rRNA' ların farklılığındandır
Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır(Enzimlerden dolayı)
Enzim salgılayan kumaş hücrelerinde sayısı daha fazladır


MİTEKONDRİ

Çift zarlıdırİç çeper kıvrımlıdırKıvrımlara krista,zarların arasını ve içini dolduran sıvıya matrix denir

Oksijenli solunum yaparak enerjinin üretildiği ve depolandığı yerdir
Enerji ihtiyacı pozitif olan adale,asap ve karaciğer gibi hücrelerde sayısı daha fazladır Bulundukları hücreninde enerjiye en çok ihtiyaç olan bölümlerinde toplanırlar

MISAL:Sinirlerin sinaps bölgelerinde,spermlerin kuyruklarında ve kasların kasılma bölgelerinde fazla bulunur

Kendine ait DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunurKendi DNA'sı olmasına rağmen hücreli DNA'sına bağımlıdır
Bitkilerde mesozom ve klorofil bulunduğundan dolayı mitekondri miktarı daha azdır
Prokaryotlarda ve memeli alyuvarında bulunmaz


SENTROZOM

Bazı su yosunu,mantar,hayvan ve insan hücrelerinde bulunur
Sentriol denilen iki daha alçak birimden oluşur
Gözenekli Olan bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar
Hücreli dışına uzanan kirpik,kamçı,sil gibi yapıları oluşturur
Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten oluşur

PLASTİDLER

Sadece bitki hücrelerinde yer alan renk maddesidir3 tiptir


a) Kloroplast

Bitkiye yeşil rengini verir
Çift zarlıdırİç zarı katmanlıdırBu katmanlara grana,içini dolduran sıvıya ise stroma denir
Fotosentez yaparak beslenme üretir
Kendine has DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunur
Granalar içinde bitkiye yeşil rengini veren ve fotosentez için gerekli ışığı absorbe eden klorofil vardır

Tüm bitki hücrelerinde bulunmaz
ÖRNEK:Kökte

b) Kromoplast

Bitkilerde meyve ve çiçeklerin rengini verirLikopin(kırmızı),ksantofil(sarı) ve karoten (turuncu) almak üzere üç çeşittir
Bitkilerde öteki renkler koful öz suyunun asit ya da baz oluşuna göre renk değiştiren antokyondenen maddeler ile oluşturulur

c) Lökoplast

RenksizdirGenelde kök,vücut ve tohumda bulunur
Nişasta,yağ ve protein depolar
Işıkla karşılaşınca kloroplastlara dönüşür

KOFUL

ER'dan,golgiden,hücre zarından ve lizozomdan oluşabilir
Hayvansal hücrelerde az ve ufak,nebati hücrelerde ise gençken ufak,yaşlandıkça büyürlerÇünkü tuz artıklar kofullarda biriktirilir
Hücresel içi osmatik basınç ve pH'ı ayarlar
Kofulda yer alan su turgor basıncı oluşturarak hücreye diklik ve dayanıklılık verir
Metabolizmanın aktiflik derecesini belirlerEğer koful büyük ve sitoplazmada miktarı çok ise metabolizma yavaşlar
Gıda kofulu : Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin bir zarla çevrilmesiyle oluşurAkyuvarlar mikropları fagositoz ve pinositozla aldığında dolayı,akyuvarlarda daha pozitif sayıda gıda kofulu bulunur
Kontraktil (vurgan) koful : Tatlı su tek hücrelilerinde yer alan daimi kofuldurFazla suyu dışarı
atar
Boşaltım kofulu : Bundan Böyle maddeleri ekzositozla dışarı atar


3) ÇEKİRDEK

Hücreyi yönetirHücresel bölünmesini sağlarKalıtım bilgisini taşır4 bölümdür

A) ÇEKİRDEK ZARI

Çift katlı bir zardır
Üzerindeki deliklere por denirBunlar hücreli zarındaki porlardan daha büyüktür
Hücreli bölünmesi sırasında kaybolan bu zarın bölünmeden daha sonra bitmiş yapılmasında ER ve golgi görevlidir

B) ÇEKİRDEK SIVISI

Türdeş görünümlüdürİçerisinde bolca ATP,nükleotit,ribozom ve protein bulunur

C) ÇEKİRDEKÇİK

Az miktarda DNA,bolca RNA ve protein bulunurRibozom sentezi yapılırBakterilerde yoktur

D) KROMATİN İPLİK

Hücrede en çok bulunan maddedir
DNA'nın kendisi olup kromozomları oluştururKromozomlar DNA ve proteinden oluşmuştur

Kalıtsal karakterleri taşırÜreme ve büyümeyi sağlarHücreyi yönetir *