Hürriyet ve itilaf fırkası hangi yıl resmen kuruldu

Hürriyet ve itilaf fırkası hangi yıl resmen kuruldu

ikinci Meşrutiyet devrinde belirlenmiş partilerden biriTürk siyasi tarihinin birincil muhalefet partisi olarak bilinir 21 Kasım 1991 ’de istanbul, Şehzadebaşı ’nda kuruldu Amasya mebusu ismail Hakkı Paşa, Sivas mebusu Dr Dagavaryan, Tokat mebusu Mustafa Sabri Efendi, Hama mebusu Abdülhamid Zehravi, Piriştine mebusu Hasan Bey, Sinop mebusu DrRıza Nur Bey, Ayan meclisi azaları Damad Ferid ve Müşir Fuad Paşalar, Emekli Ferik Süleyman Paşa, emekli Miralay Sadık Bey, gazeteci Tahir Hayreddin Bey kadar kurulan fırkanın birincil reisi Damad Ferid Paşadır

ikinci Meşrutiyetten sonra kurulan en zinde muhalefet partisi olan Özgürlük ve itilaf Fırkası, son derece bunalımlı bir dönemde kuruldu Meclis içinde yer alan mutedil (ılımlı) Özgürlük perveran ve Irk fırkalarına mensup mebuslarla, Rum, Arnavut, Arap, Ermeni mebusları ve hiçbir partiye üye olmadıklarını söyleyen Hizbi Müstakil mebuslarının birleşmesiyle ortaya çıktı Bu Nedenle ittihat ve Terrakki karşı dağınık durumda olan muhalefet toplanmış oldu Ayrıca meclis dışarıya yer alan eski ittihatçılar, devre dışı bırakılan ilmiyeciler, eski Ahrarcılar, demokratlar ve sosyalistler gibi düşünceleri bambaşka ve ittihat ve Terakkiye aleyhinde olan kimseler de bu fıkra içinde yer aldılarTek başlarına ittihat ve Terakkiye karşısında koyamayan kişilerin ve partilerin birleşmesi neticesinde ortaya çıkan fırkanın belli bir ideolojisi yoktu Başlıca gayeleri, ittihatçıların, çeteciliğini ve komitacılığını önlemek ve iktidar tekelini kırmaktı Oysa bünyesinde topladığı unsurların eğilimine kadar, Osmanlıcılık, ademi merkeziyetçilik ve teşebbüsi kişisel (yerinden idare ve serbest girişim), meşrutiyetçilik, liberal ekonomi gibi fikirlerin savunuculuğunu yaptı ittihat ve Terakki fırkasıyla kıyasıya çaba etti Sopalı tercih olarak bilinen 1912 seçiminde o kadar az mebus çıkarabilen fırka, ittihat ve Terakkinin uyguladığı zorlama politikaları yüzünden etkinliğini kaybettiMeclisi Mebusanın 4 Ağustos 1912 tarihinde feshedilmesinden daha sonra, Balkan Savaşının bunalımlı günlerinde seçimler ertelendi 1914 yılına dek meclissiz bir meşrutiyet denemesi yapıldı

Meclissiz dönemdeki Gazi Ahmed MuhtarPaşa ve Kamil Paşa hükumetleriyle iyi münasebetler kuran Bağımsızlık ve itilaf Fırkası, Babıali baskınıyla iktidarı yeniden ele geçiren ittihat ve Terakki Fırkasına aleyhinde mücadeleye devam etti

Bünyesinde dağıtılmış unsurları barındıran ve kitle partisi hüviyetinde olan Hürriyet ve itilaf Fırkasının, Teşkilat,Tahdirat, Teminat,Merih,Hemrah, Islahat, Şehrah, ifham gazeteleri gibi yayın organları vardı Fırkanın etkinlik ve fikirlerini ikdam, Yeni ikdam, Yeni Gazete,Alemdar gazeteleri desteklediler Fırkanın ideolojik birliğe ve herhangi bir sosyal sınıfa dayanmayışı, mensubları aralarında manzara ayrılıklarına ve tartışmalara yol açtı başlangıçta, Avrupai dalgın gençlerle ilmiyeciler aralarında meydana çıkan tartışmalar istifalara sebeb oldu istifalardan sonradan fırka, Miralay Vefalı Bey, ŞabanEfendi, Gümülcineli ismailBey takımının idaresine girdiKüçük bir hizbin eline geçen Özgürlük ve itilaf Fırkası gittikçe zayıfladı

Sadrazam Mahmud Şevket Paşanın öldürülmesinden daha sonra daha sert tedbirlere başvuran ittihat ve Terakki, kurduğu anı harbde Hürriyet ve itilaf Fırkası liderlerinden Gümülcineli ismail Bey ile önde gelen meşhur kişileri gıyaben idama hükümlü etti Fırkanın bir takım elemanları da, Sinop ’a sürüldüler Ağır cezaya çarptırılmış olanlardan kimi idam edildi, kimi ülke dışına kaçtı Hükumet kadar resmen kapatılmamış olan Bağımsızlık ve itilaf Fırkası kendiliğinden siyasi hayattan çekildi Yurt dışına kaçan muhalefet mensupları Paris ’te birleşerek, Milli Muhalefet Fırkasını kurdular Bu yeni fırkaya, Islahatı Esasiye ile Osmanlı Sosyalist Fırkaları da katıldı

Ateşkes döneminde 14 Ocak 1919 ’da baştan kurulan Hürriyet ve itilaf Fırkasında;MüşirNuri Paşa (Reis),Akıllı Paşa,Abdülkadir Efendi, Mustafa Sabri Efendi, Ali KemalBey, Refik Halid(Karay), Rıza Tevfik(Bölükbaşı) gibi kimseler yer aldılar 1919 ’da yapılanMeclisi Mebusan seçimine katılmayan Bağımsızlık ve itilaf Fırkası, Damad Ferid Paşa kabinelerinde etkili oldu Zamanla Damad FeridPaşa hükumetlerinin icraatını beğenmeyen bir takım kimseler, Mutedil Bağımsızlık ve itilaf Fırkasını kurdular Sonra bu iki ayrı fırka birleştirilmek istendiyse de netice alınamadı Anadolu ’daki milli uğraş hareketlerine karşı meydana çıkan Hürriyet ve itilaf Fırkası, bu hareketin başarıya ulaşması üstüne kendiliğinden ortadan kalktı Mensupları, yurt dışına çıkarak italya, Balkanlar,Suriye, Mısır, hatta Cava adasına değin dağıldılar *