Huseyin Rahmi Gurpınar Kimdir

HUSEYİN RAHMİ GURPINAR (18641944)

19 Ağustos 1864'te İstanbul'da doğdu 8 Mart 1944'te Heybeliada'da yaşamını yitirdi Heybeliada'daki Abbas Paşa Mezarlığı'na defnedildi Roman ve oyku yazarı Eserlerinde 19 ve 20'nci Yuzyıl başındaki İstanbul yaşamını gercekci bir bicimde yansıttı Hunkar yaveri Mehmet Sait Paşa'nın oğlu 3 yaşında iken annesinin olumu uzerine Girit'te bulunan babasının yanına gonderildi İlkokula burada başladı Babası tekrar evlenince 6 yaşında İstanbul'a anneannesinin Aksaray'daki Konağı'na dondu Yakubağa Mektebi, Mahmudiye Ruşdiyesi ve İdadide oğrenim gordu 1878'de Mektebi Mulkiye'ye girdi 1880'de hastalık nedeniyle ikinci sınıfta iken okulu bıraktı

Kısa bir sure Adliye Nezareti Ceza Kalemi'nde memur, Ticaret Mahkemesi'nde Aza Mulazımı olarak calıştı 1887'de Ahmed Mithad Efendi'nin Tercumanı Hakikat gazetesinde yazmaya başladı Batı uygarlığının yaşantısını taklit ederken gulunc duruma duşen insanları anlattığı ilk romanı Şıkaynı yıl bu gazetede tefrika şeklinde yayınlandı Paul Bourget, Paul de Kock, Alfred de Musset gibi Fransız yazarlardan ceviriler yaptı 1894'te İkdam gazetesine gecti Kendisine buyuk un sağlayan ilk eseri Murebbiyeile Metres, Tesadufve Nimetşinasbu gazetede tefrik edildi Sansurun Alafranga(1911'de Şıpsevdiadıyla basıldı) romanını yasaklaması uzerine yazarlığı bıraktı 1908'e kadar suskun kaldı

İkinci Meşrutiyet doneminde Ahmet Rasim ile birlikte 37 sayı suren Boşboğaz ile Gullabiadlı mizah dergisini cıkardı Sabah ve Vakit gazetelerinde calıştı 1912'de Heybeliada'ya taşındı Kutahya milletvekili olduğu 19361943 dışında tum yaşamını Heybeliada'da gecirdi 1924'te Son Posta gazetesinde tefrik edilen Ben Deli miyimromanı ahlaka aykırı bulunarak yargılandı, beraat etti

Anneannesinin yalısında dadılar arasında gecirdiği cocukluk ve genclik yılları, İstanbul yaşamı ve insanlarını tum detaylarıyla oğrenmesini sağladı Ev kadınlarının ceşitli konulardaki duşuncelerini oğrendi Batılı yazarların yanısıra Turk halk edebiyatından da yararlandı Romanı ahlakın aynası olarak gordu Geniş bir okur kitlesine ulaşabilmek icin yalın bir dil kullandı Cok okunan bir yazar olmasını da bu yalınlığına bağladı Eserlerinde toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri, kadınerkek ilişkilerini, din sorunlarını konu aldı Zeki ve kurnazların, saf ve cahilleri kandırarak işlerini yuruttukleri carpık bir duzenden kurtulmak icin akılcı duşuncenin gelişmesi gerektiğini savundu Dar sokakları, ahşap evleri, konakları, yalıları ve carşılarıyla hep İstanbul'u işledi

Romanlarında doneminin İstanbul'un her kesiminden, sınıfıntan insana yer verdi Kulhanbeyler, zuppeler, fahişeler, hanımefendiler, mahalle kadınları, paşalar, memurlar, beslemeler, imamlar, esnaf Cevre betimlemeleri uzerinde durmaktansa karakterlerini guclendirmeyi tercih etti Bu karakterleri yerel şivelerle konuşturmakta ustalaştı Emile Zola'nın deneysel roman yontemini benimsedi ve uyguladı Omrunun son otuz yılını Heybeliada'daki koşkunde yazarak gecirdi En cok urun veren, en cok okunan ve sevilen yazarlardan biri oldu


ESERLERİ:


Roman:

Şık (1889)

İffet (1896)

Mutallaka (1898

Murebbiye (1899)

Bir Muadelei Sevda (1899)

Metres (1900)

Tesaduf (1900)

Şıpsevdi (1911)

Nimetşinas (1911)

Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzac (1912)

Gulyabani (1913)

Cadı (1912)

Sevda Peşinde (1912)

Hayattan Sayfalar (1919)

Hakka Sığındık (1919)

Toraman (1919)

Son Arzu (1922)

Tebessumi Elem (1923)

Cehennemlik (1924)

Efsuncu Baba (1924)

Meyhanede Hanımlar (1924)

Ben Deli miyim (1925)

Tutuşmuş Gonuller (1926)

Billur Kalp (1926)

Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu (1927)

Mezarından Kalkan Şehit (1928)

Kokotlar Mektebi (1928)

Şeytan İşi (1933)

Utanmaz Adam (1934)

Eşkıya İninde (1935)

Kesik Baş (1942)

Gonul Bir Yeldeğirmenidir Sevda Oğutur (1943)

Olum Bir Kurtuluş mudur (1954)

Dirilen İskelet (1946)

Dunyanın Mihveri Para mı Kadın mı (1949)

Deli Filozof (1964)

Kaderin Cilvesi (1964)

İnsanlar Maymun muydu (1968)

Can Pazarı (1968)

Oluler Yaşıyor mu (1973)

Namuslu Kokotlar (1973)


Hikaye:

Kadınlar Vaizi (1920)

Namusla Aclık Meselesi (1933)

Katil BUse (1933)

İki Hoduğun Seyahati (1934)

Tunelden İlk Cıkış (1934)

Gonul Ticareti (1939)

Melek Sanmıştım Şeytanı (1943)

Eti Senin Kemiği Benim (1963)


Oyun:

Hazan Bulbulu (1916)

Kadın Erkekleşince (1933)

Tokuşan Kafalar (1973)

İki Damla Yaş (1973)

Gulbahar Hanım


Tartışma:

Cadı Carpıyor (1913)

Şekaveti Edebiye Tartışmaları (1913)

Sanat ve Edebiyat (Olumunden sonra H A Onelcin derledi, 1972)