Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

WillisEkbom hastalığı olarak da adlandırılan ‘huzursuz bacak sendromu’ (HBS) bacaklarda karıncalanma, gıdıklanma benzeri olağan dışı hislere neden olan nörolojik bir hastalıktır Yani bu sendromda huzursuz edici hisler bacaklardan değil beyinden kaynaklanır



Hastalar bu hisler sonucu bacaklarını istemsiz bir şekilde oynatırlar Genel nüfusun % 5’i, 65 yaşın üzerindekilerin % 10’u huzursuz bacak sendromundan şikayetçidir

HBS’de genellikle her iki bacak birden etkilenir ama belirtilerin sadece tek bacakta ortaya çıktığı kişilerin sayısı da az değildir Bazı kişilerde belirtiler hafif seyrederken bazı kişilerde günlük işlerini aksatacak kadar şiddetli olabilir Yine kimi hastalarda belirtiler her gün ortaya çıkarken kimi hastalar ara sıra bu sorunları yaşar

Çeşitli faktörler belirlenmişse de, HBS’ye tam olarak neyin yol açtığı bilinmemektedir diyebiliriz Genler ve demir eksikliği bu konuda başlıca şüpheliler olarak tespit edilmiştir Huzursuz bacak sendromu herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir

Şimdi bu rahatsızlığa daha yakından bakalım ve huzursuz bacak sendromu nedir, hangi belirtilere yol açar ve neden olur, açıklamaya çalışalım

Huzursuz Bacak Sendromunun Ana Özellikleri ve Belirtileri
Rahatsızlık veren olağan dışı bir his sonucu bacağı oynatma ihtiyacı: Sözünü ettiğimiz bu olağan dışı hisleri kişiler farklı şekillerde tarif edebilir Bacaklarda hissedilen uyuşma, zonklama, üşüme, karıncalanma, baldırlarda kramp, yanma, gıdıklanma, ağrı, ‘bacaklarda böcekler dolaşıyor’, ‘damarlarda gazlı içecek dolaşıyor’ gibi benzetmelerle belirtilerin anlatıldığı olur




Bu hisler sadece huzursuzluk vermekle kalmayıp ağrıya da neden olabilir Ancak hastalarda görülen ortak bir nokta, bu sendromdan muzdarip olan kişilerin önüne geçilmesi zor bir dürtü ile veya istemsiz şekilde bacaklarını oynatmaları, oynatma ihtiyacı duymalarıdır

Geceleri belirtilerin artması: Belirtiler sadece yatma saatinde veya gece belli bir süre hareketsiz oturulması sonucu başlayabilir Uykuya dalmayı zorlaştırdığı için HBS şikayeti olan kişilerde uykusuzluk problemi de sık görülür Sadece geceleri değil gün içerisinde huzursuz bacak sendromu yaşayan kişiler de olabilir ama yine de belirtiler gece saatlerinde gündüze göre daha da kötüleşecektir

Belirtilerin dinlenmeyle, gevşemeyle ortaya çıkması: Akşam saatlerinde dinlenmek üzere uzandığınızda veya gece saatlerinde bir uçak yolculuğu yaparken belirtilerin ortaya çıkacak olması muhtemeldir Yatmadan önce bir film izlemek için yerinizi almışken veya kitap okumak için koltuğunuza yerleştiğinizde HBS belirtileri keyfinizi bölebilir Dinlenmeniz, rahatlamanız mümkün olmaz ve uykusuz bir gece daha sizi bekliyor olabilir

Belirtilerin bacağı hareket ettirdikten sonra ortadan kalkması: Bu sendromdan muzdarip kişiler kısa zamanda ayağa kalıp yürümenin belirtileri geçirdiğini öğrenecektir Ancak yeniden dinlenme veya oturma pozisyonuna geçildiğinde ne yazık ki belirtiler de geri dönecektir Sonuç olarak bacağı herhangi bir şekilde hareket ettirmek geçici de olsa rahatlık sağlar Huzursuz bacak sendromunda kişilerin çoğu gece uyurken ritmik ya da yarı ritmik hareketlerle bacaklarını oynatır HBS’den muzdarip kişiler uyurken bu hareketleri yaptıklarının farkında olmayabilirler ama yanlarında yatan kişiler genellikle fark eder

Bacakta rahatsızlık veren hisler kalça ve ayak bileği arasında herhangi bir bölgede hissedilebilir Bu hislerin ayakta ortaya çıkması nadirdir Bazı kişiler aynı hisleri kollarında da hissedebilir
Huzursuz Bacak Sendromunun Nedenleri
20 yılı aşkın bir süredir devam eden araştırmalara göre, huzursuz bacak sendromuna yol açtığı düşünülen birkaç ana faktör belirlenmiştir Yine de halen daha çoğu kişide huzursuz bacak sendromunun kaynağı tespit edilememektedir Şimdi araştırmaların öne çıkardığı olası nedenlere bir göz atalım:

Demir eksikliği: Huzursuz bacak sendromunun nedenlerini araştıran çalışmaların tutarlı bir şekilde kabul ettiği başlıca risk faktörü demir eksikliğidir Anemi demir eksikliğinin başlıca nedenlerinden biridir Anemi (kansızlık) söz konusu olmasa bile mide ya da bağırsaklarda kanama, ağır geçen adet kanamaları veya kan bağışı gibi nedenler de vücutta demir eksikliğine yol açabilir

Böbrek Yetmezliği: Böbrek yetmezliği olan kişilerde, böbrek yetmezliği çoğu kez demir eksikliğine ve demir eksikliği anemisine yol açtığı için kandaki demir değerleri düşebilir Bu ve vücuttaki diğer kimyasal değişimler birlikte HBS’nin ortaya çıkmasına veya belirtilerin kötüleşmesine neden olabilir

Dopamin Hormonu: Dopamin, beyinde salgılanan hormonlardan biridir Dopamin seviyelerindeki dengesizliklerin HBS’ye yol açabileceği belirtilir Huzursuz bacak sendromu için değil, farklı nedenlerle kullanılan ve beyinde dopamin hormonu üzerinde etkisi olan bazı ilaçların HBS belirtilerini kötüleştirdiği veya benzer belirtilere yol açtığı görülmüştür Dopamin kasların kontrolünde rol oynayan bir kimyasaldır ve HBS belirtileri arasında yer alan istemsiz bacak hareketleriyle bağlantısı olabilir

Hamilelik: HBS ile hamilelik ve hormonal değişimler arasında bir bağlantı olduğu düşünülmektedir Beş hamile kadından biri, hamileliğin son 3 ayında huzursuz bacak sendromu belirtilerini yaşar Bu durumun neden kaynaklandığı ise henüz tam olarak bilinmemektedir Genellikle de bebeğin doğumunun ardından tüm belirtiler kaybolmaktadır

Kalıtım: Huzursuz bacak sendromu olan kişilerden yarısından fazlasında, rahatsızlık ailede görülmektedir Özellikle erken yaşta belirtilerin ortaya çıktığı kişilerde sendromun kalıtımsal olarak ortaya çıkmış olması muhtemeldir

Kronik Hastalıklar: Kronik böbrek yetmezliği, diyabet, Parkinson hastalığı, romatoid artrit, tiroid sorunları ve fibromiyalji gibi kronik hastalıklar huzursuz bacak sendromunun ortaya çıkmasında etkili olabilir

Tetikleyiciler: Tetikleyici diyeceğimiz bazı faktörler huzursuz bacak sendromuna neden olmazlar ama belirtilerin kötüleşmesine neden olabilirler Bazı antidepresanlar, bazı alerji ilaçları, bazı tansiyon ilaçları, sigara tiryakiliği, kahve veya alkolü fazla tüketmek, stres, hareket azlığı, fazla kilolar veya obezite bu tetikleyiciler arasındadır

Yukarıda sayılan nedenlere ek olarak psikolojik sorunlar, B12 eksikliği, ağır metal zehirlenmesi gibi nedenler de huzursuz bacak sendromu nedenleri veya tetikleyicileri olarak araştırılabilir
Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisi
HBS’nin tedavisi için ilk olarak sendroma yol açan neden bulunmaya çalışılır Altta yatan nedenin tedavisi belirtilerin kaybolmasını sağlayabilir Örneğin hastada demir eksikliği tespit edilmişse, demir takviyesi ile hem demir eksikliği hem HBS tedavi edilmiş olur

Herhangi belirli bir neden tespit edilemediğinde ise tedavi için iki seçenek öne çıkar Bunlardan biri yaşam biçiminde değişikliklere gidilmesi diğeri de ilaç tedavisidir

Belirtilerin Hafiflemesi İçin Yaşam Biçiminde Yapabileceğiniz Değişiklikler
Kafein, tütün ve alkol gibi uyarıcılardan geceleri uzak durulmalıdır
Sigaradan sadece geceleri uzak durmak yetmez, sigarayı tamamen bırakmak en iyisidir
Her güz düzenli egzersiz yapılmalı ancak akşam saatlerinde, yatmaya yakın egzersiz yapılmamalıdır
Düzenli bir uyku düzeni oluşturulmalıdır Her gün aynı saatte yatağa girmek, aynı saatte uyanmak, yatmadan önce gevşemek için zaman ayırmak önemlidir
Ağrı kesici veya magnezyum ya da B12 destekleri belirtileri hafifletebilir
İlaç Tedavisi
Yaşam biçimindeki değişiklikler fayda etmiyorsa huzursuz bacak sendromu belirtilerini azaltmak üzere bazı ilaç tedavileri uygulanabilir Huzursuz bacak sendromunda kullanılan ilaçlar genellikle Parkinson ta da epilepsi gibi farklı rahatsızlıklar için kullanılan ilaçlardır Bunların dışında sakinleştirici haplar, uyku hapları veya kas gevşeticiler doktor tarafından reçete edilebilir

Ancak ne yazık ki tamamen HBS’ye yönelik, hastalığı ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi henüz bulunmamaktadır

HBS Atakları Sırasında Neler Yapabilirsiniz?
Bacaklarınıza masaj yapın
Gece sıcak bir duş alın
Bacak kaslarınıza sıcak ya da soğuk kompres uygulayın
Kitap okumak ya da film izlemek gibi dikkatinizi dağıtacak bir işle uğraşın
Yoga gibi rahatlatıcı egzersizler yapın
Yürüyün veya esneme hareketleri yapın