HZ.OSMAN (r.a)

hz osman kimdir,hz osman hayatı,hz osman donemi

Hz Osman (ra) hicretten 47 yıl once Mekkede dunyaya gelmiştirBabası Affan b EbulAs, Kureyş kabilesinin en onemli kollarından Beni Umeyye oğulları ileri gelenlerinden birisi olup aynı zamanda şehrin zenginleri arasında yeralmıştır Babası gibi ticareti meslek olarak belirleyen HzOsman (ra) bu sayede genc yaşında kabilesinin en varlıklı uyelerinden biri haline gelmiştir Hz Osman (ra) Hz EbU» Bekir (ra)in ozel gayretleri sayesinde Musluman olmuştur Bu sebeple gerek kendi ailesinden, gerekse diğer kabilelere mensup muşriklerden baskı ve işkence gormuştur Bu donemde Hz Peygamber(sas)in kızı Rukiye (ra) ile evlenerek Allah Rasulu (sas) nun yakın akrabası arasına girmiştirHz Osman (ra) Rukiye (ra)nin Medine doneminde vefatından sonra Rasulullah (sas)ın diğer kızı Ummu Gulsum (ra) ile evlenerek ona ikinci kez damat olacaktır Mekke muşriklerinin kendi iclerinden Musluman olanlara baskılarını yoğunlaştırdıkları sırada Hz Osman (ra) da eşiyle birlikte Habeşistana hicret etmiştir Bir muddet Habeşistanda kalmış, daha sonra Mekkeye geri donmuş, ardından da Medineye hicret ederek ilk muhacirlerin arasına katılmıştır Hz Osman (ra) hicretten sonra gercekleşen pek cok hadisede Hz Peygamber (sas)in yanında yer almıştır Eşi Rukiye (ra)nin ciddi rahatsızlığı sebebiyle Hz Peygamber (sas)in de izniyle Bedir savaşına iştirak edememiştir Ancak Uhud, Hayber ve Mekkenin fethi ile Hevazinsavaşı ve Tebuk seferine katılmıştır Hudeybiye Barış anlaşmasından once Muslumanların temsilcisi olarak Mekkeye gitmiştirHz EbU» Bekir (ra) ve Hz Omer (ra) donemlerinde halifelerin en yakın danışmanları arasında yer alan Hz Osman (ra) Hz Ebu Bekir (ra)in kendisinden sonra HzOmer (ra)i halife tayin ettiğine dair yazıyı kaleme almıştır Hz Omer (ra)in bir suikast neticesinde şehit olmasından sonra Muslumanlar Hz Osmanı kendilerine halife olarak secmişlerdir Hz Osman (ra) halife olduktan yaklaşık iki yıl sonra KU»fe, Mısır ve Basra gibi buyuk eyaletlerin valilerini sırasıyla değiştirmeye başlamış, bunların yerine de genellikle kendi ailesinden yani Beni Umeyyeden idareciler tayin etmiştir Gercekleşen bu tayinlerle birlikte devletin butun idari kademeleri Umeyyeoğullarının kontrolune gecmiş, onun bu politikası halk arasında yonetime karşı bazı rahatsızlıkların ortaya cıkmasına sebebiyet vermiştir Hz Osman (ra)ın hilafeti doneminde Muslumanlar o zamana kadar gercekleştirilen en geniş ve hızlı fetih harekatına girişmişlerdir Bunun sonucunda ulkenin sınırı doğuda Horasanı aşmış, batıda ise Kuzey Afrika Muslumanların hakimiyetine girmiştir Akdenizde stratejik Kıbrıs adası onun zamanında Şam eyalet valisi Muaviye tarafından fethedilmiştir Ayrıca Hz Osman (sas)ın diğer valileri, Abdullah b Sad, Abdullah b Amirve Velid b Ukbe, Said b elAs fetih hareketlerin de buyuk başarılar sağlamışlar, ulke sınırlarını Hulefai Raşidin doneminin en geniş noktasına ulaştırmışlardır Gercekleşen bu başarılı faaliyetlere rağmen ozellikle halifeliğinin son beş yılında Hz Osman (ra) buyuk ic karışıklıklarla karşı karşıya gelmiştir Klasik İslam tarihi kaynaklarında Hz Osman (ra) doneminde meydana gelen dahili karışıklıkların halife ve onun idarecilerinin şahsi kusurlarından, ayrıca İbn Sebe gibi bozguncu şahısların faaliyetlerinden kaynaklandığını ileri surerler Ancak bu donemde gorulen olayları sadece bir sebebe veya birbirkac şahsın sorumluluğuyla acıklamak doğru olmaz Ulke icindeki karışıklıklar o donemdeki, dini siyasi, sosyal ve ekonomik alanda ortaya cıkan değişimlerden kaynaklanmıştır Her şeyden once bu surecte askeri faaliyetler tamamlanmış, devlet ulaşabileceği en uzak sınırlara dayanmış, doğuda İran'ın duşman halkı ve yuksek yaylası, kuzeyde Anadolu ve batıda Akdeniz, devletin en tabi sınırlarını oluşturmuşlardı Fetihlerin durmasıyla birlikte insanlar oturup duşunme ve olayları değerlendirme imkanı bulmuşlar, bunun sonucunda birtakım insanlar yonetim aleyhine dedikodu uretmeye ve hadiselerin peşinde koşmaya başlamışlardır Ayrıca Hz Peygamber (sas)'in ahlaki terbiyesi altında yetişmiş olan sahabenin sayısının gun gectikce azalması ve bu terbiyeden mahrum kalan insanların toplumda coğunluğa sahip olmaları da meydana gelen karışıklıklarda rol oynamıştır Butun bunlara ilave olarak İslam fetihlerinin genişlemesiyle birlikte, Muslumanlara boyun eğen, ancak icten ice de Muslumanlara duşmanlık besleyen Hristiyan zumre, Hz Omer tarafından tarih sahnesinden silinen Sasani İmparatorluğu'nun tebası olan İranlılar ve nihayet Hz Peygamber (sas)in 622'de Medine'ye hicretinden itibaren surekli olarak Muslumanlara karşı duşmanca duygular besleyen Yahudiler, Hz Osman (ra) zamanındaki fitne hareketlerinin tabii destekcileri olmuşlar, teşekkul ettirdikleri gizli orgutlerle muhalifleri devlet idaresine karşı kışkırtmışlardır Yukarıda zikredilen butun bu ve benzeri sebeplerle toplumdaki huzursuzluklar, ulke dahilinde yonetime karşı hareketlere donuşmuş, ardından da KU»fe, Basra ve Mısırdan hareket eden isyancılar Medineye gelmişler, halifenin evini kuşatma altına almışlar Kuşatma bir ayı gecince de H35 Zilhicce (M656 Haziran) tarihinde toplu bir saldırıyla HzOsman (ra)ı şehit etmişlerdirHz Osman (ra) halimselim, merhametli ve iyi niyetli bir kişiliğe sahipti Ozellikle hayası ile şohret bulmuştu Yakın akrabasına karşı aşırı duşkun olduğu, onların her turlu talebine cevap verdiği de kaynaklarda zikredilir Onun diğer bir hususiyeti ise comertliğidir Muslumanlar icin yardım talep edildiğinde genelde en buyuk mali destek ondan gelmiştir Nitekim hicretten sonra Medineli birYahudinin işlettiği Rume kuyusuna yuksek bir meblağla ortak olmuş ve suyu Muslumanların hizmetine sunmuştur Tebuk seferinin hazırlanması esnasında Musluman ordunun ucte birinin techiz masraflalarını ustlenmiştir Hz Osman (ra) gerek Rume kuyusundan Muslumanları istifade ettirmesi, gerekse Tebuk seferine sağladığı katkı sebebiyle Hz Peygamber (sas) tarafından cennetle mujdelenmiştir Hz Osman (ra) Hz Peygamberin (sas) vahiy katipleri arasında yer almış, ayrıca kendi halifeliği doneminde daha once biraraya getirilmiş olan Kuran nushasını coğaltarak onemli İslam beldelerine gondermiştir Hz Osman (ra) aynı zamanda Hz Peygamber (sas)den 146 adet hadis rivayetinde bulunmuştur Onun neslinden gelen Eban b Osman, ilk siyer ve İslam tarihi muellifleri arasında yer almıştır
Doc Dr Adem Apak Uludağ Univ İlahiyat Fak
Diyanet Dergisi​