Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kurban Bayramı başta olmak üzere bayramlar Hz Peygamber’in hayatında farklı bir öneme sahiptir Onun bayramlarda yaptıkları, tavsiyeleri, uyarıları, âdetleri, kısaca uygulamalı olarak bize çizdiği kurban ve bayram haritası, bu müstesna günleri en doğru şekilde yaşamamız ve yaşatmamız için önem taşımaktadır
Öncesi ve Sonrası ile Bayram
Hz Peygamber (sav), cuma ve bayram gibi toplu halde idrak edilen özel günlerde, gusleder, en güzel elbiselerini giyer ve güzel kokular sürerek namazgâha gider, Müslümanlara da böyle yapmalarını tavsiye ederdi O sadece ödünç bir hayvana sahip olduğunu ve bunu kurban olarak kesmesi gerekip gerekmediğini soran bir sahabiye, kesmesi gerekmediğini ifade ettikten sonra “Saçını, tırnaklarını kısaltır, bıyıklarından alır, etek tıraşını olursun Bu da Allah indinde senin için bir kurban yerine geçer1 buyurarak bayrama en güzel şekilde hazırlanmanın önemini vurgulamıştır
Resûlullah ile Bayram Namazı
Bayramlar, Müslümanların bir arada oldukları, birlik şuuruna vardıkları zaman dilimleridir Aynı anda ne kadar kişi bir arada olursa bayramın rahmetinden o kadar feyiz alınacağı aşikârdır Hz Peygamber (sav)’in kurban günü yaptığı ilk iş Müslümanlara bayram namazını kıldırmak olmuştur Bayram günü, hava muhalefeti veya başka bir engel bulunmadığı takdirde (yağmur yağan bir bayram hariç), Peygamberimiz bayram namazını Medine dışında, herkesin iştirak edebileceği açık alanda yani namazgâhta (Kesîr b Sait'in evinin yanındaki musallâ denilen yerde) kıldırmış ve bayram namazına herkesin iştirak etmesini istemiştir
Peygamberimiz, bayram namazına yürüyerek gider, namazgâha gidişlerinde ve Medine’ye dönüşlerinde farklı yolları kullanırlardı2 Böylece daha fazla kişi ile görüşür, onlara bayram olduğunu hatırlatır, ihtiyacı olanları tesbit eder, karşılaştığı herkese selâm verirlerdi
Ebû Said elHudrî Hazreti Peygamber'in bayram namazını şöyle anlatmıştır: “Resûlullah (sav) Ramazan bayramı ile kurban bayramı günü namazgâha çıkardı İlk önce bayram namazını kıldırır, sonra cemaat saflar halinde iken ayağa kalkar, onlara dönerek vaaz eder, tavsiyelerde bulunur, emirler verirdi Hatta o anda bir askerî birlik göndermek isterse gönderir yahut başka bir şeyin yapılmasını emredecek olursa emreder, ondan sonra Medine’ye dönerdi 3
Hz Peygamber (sav), bayram namazından sonra Müslümanlara hutbe irat eder, onlara nasihatte bulunurdu, bayram hutbelerinde cuma hutbelerinden farklı olarak çokça tekbir getirirdi
Kadınların Bayram Namazına İştirak Etmesi
Hz Peygamber (sav) bayramlarda Müslümanların bir arada olmasını önemsemiş, çocukların ve kadınların
da bayram namazına iştirak etmelerini istemiştir Kadınların dahi, namaz kılmaya mâni olan özürleri olsa bile,
namazgâha gelerek bu sevince ortak olmalarını arzu etmiş, 4 hatta dışarı çıkmak için örtüsü bulunmayan bir kadına başkasından ödünç bir örtü bulmasını ve bu hayır meclisine katılmasını söylemiştir5 Ashabdan Ümmü Atıyye şöyle demiştir: “Biz kadınlara, bayram günü namazgâha çıkmamız hatta bakire kızlarla özürlü kadınlar da dâhil emredilirdi Kadınlar erkeklerin arka tarafında otururlar, onlarla birlikte tekbir getirirler ve dua ederlerdi Onlar bayram gününün bereketini ve günahlardan arınmayı ümit ederlerdi 6Rivayetlerde Hz Peygamber (sav)’in bayram namazlarından sonra kadınlar tarafına geçerek onlara da tavsiyelerde bulunduğu belirtilmiştir
Hz Peygamber (sav) “Kim imkân bulurda, mal genişliği yerinde olur kurban kesmezse namazgâhımıza yaklaşmasın (Hadîsi Şerîf, Müsnedi Ahmed) buyurarak imkânı olduğu halde kurban kesmeyenleri ağır bir dille uyarmıştır
Resûllullah'ın İlk Kurbanı
Kültürümüzde ilk kurbanın koç olmasına özen gösterilir Buna neden olarak Hz İsmail’i kurban etmek üzere olan Hz İbrahim’e kurbanlık olarak verilen hayvanın koç olması gösterilebileceği gibi, bunun Hz Peygamber’in bir sünneti olduğu da söylenebilir İlk defa kurban bayramında koyunkoç kurban edilmesinin Benû Kaynuka ile girişilen bir harbin sonunda gerçekleştiği belirtilmiştir7 Ebû Ümâme (ra) de Resûlullah (sav)’ın Kurbanlığın en hayırlısı (boynuzlu) koçtur8 dediğini nakleder
Sonraki yıllarda da Hz Peygamber’in kurban olarak daha çok koçu tercih ettiği görülmektedir
Kurbanın Süslenmesi
Günümüzde Anadolu’da kurbanlık hayvanlara kına yakmak, güzel toka ya da renkli ipler takmak suretiyle süslemek bir gelenek halinde devam etmektedir
Kur'ânı Kerîm’de hac kurbanlarında süs için takılan gerdanlardan bahsedilmesi (elMâide 52) ve rivayetlerde
Hz Peygamber’in de kurbanlıklarını süslediğinin belirtilmesi, günümüzdeki uygulamaların bir sünnetin devamı niteliğinde olduğunu göstermektedir İbn Abbâs (ra), Resûlullah (sav) Zülhuleyfe'de öğle namazını kıldı, sonra kurbanlık devesini getirip hörgücünün sağ yanına nişan vurdu, kan akıttı, (boynuna) iki tane nalın taktı Sonra binek devesine atladı Beydâ düzlüğüne ulaşınca hacca niyet ederek telbiye getirdi9 demektedir Yine Hz Aişe de Hz Peygamber’in kurbanlık olarak ayırdığı koyunları işaretlediğini ifade etmekte 10, kurban için kendi elleriyle gerdan örüp bunu kurbana taktığını belirtmektedir11
Kurban Kesimini Güzel Yapmak
Hz Peygamber (sav) hayvan hakları konusuna bugün modern toplumların bile ulaşamadığı çok önemli kıstaslar getirmiştir Susamış bir hayvana su vermenin cennete gitmeye, bir hayvana eziyet etmenin de cehenneme gitmeye vesile olabileceğini ifade etmiştir Normal şartlarda bile hayvanların hakları hususunda çok titiz olan Peygamberimiz, bir ibadet olan kurban kesimi hakkında “Yüce Allah, her şeyi iyi ve güzel yapmayı emretmiştir Hayvan keserken, kesimde iyi davranınız; bıçağı güzelce bileyiniz ve hayvana eziyet vermeyiniz 12 buyurarak kurbanlığa ibadete yaraşır şekilde davranılmasını emretmiş ve kendisi de öyle yapmıştır
Kurbanı Kurban Sahibinin Kesmesi
Hz Peygamber (sav) kurbanlarını kendi eliyle keserdi Hz Fatıma’ya kurbanının başında bulunmasını, En’âm suresinin 162 âyeti ile duasını yapmasını, hatta kızlarına kurbanlarını kendilerinin kesmelerini tavsiye etmiştir Kurban kanından ilk damlanın yere düşmesi esnasında yapılacak duanın önemine işaret ederek kurban sahibinin bundan nasiplenmesini öğütlemiştir13
Hz Peygamber (sav) Veda Haccı'nda 100 deve kurban etmiş, bunlardan 63 tanesini –her yaşına bir kurban gelmek üzere bizzat kendisi kesmiş, gerisi için Hz Ali’ye vekâlet vermiştir Enes b Mâlik, “Hz Peygamber (sav)bizzat kendi eliyle boynuzlu iki alaca koç kurban etti Besmele çekti, tekbir getirdi ve dizini boyunlarının yanının üzerinekoydu14 demektedir
Kurbanı Keserken Dua Etmek
Hz Peygamber (sav) kurban keserken, “Allah'ım, bunu Muhammed, ailesi ve ümmeti adına kabul et15 diye dua ederdi O, kesilen kurbanın kanının ilk damlası yere düşerken yapılacak olan duaların kabul olacağını ifade ederdi Hz Câbir Hz Peygamber'in kurban keserken yaptığı duaları şöyle nakleder: Resûlullah yevmi nahr'de alacalı, boynuzlu ve iğdiş edilmiş iki koç kesti Koçları kesmek üzere(yatırıp kıbleye) yöneltince, ‘Şüphesiz ki ben, bir muvahhid (Allah'ı bir tanıyıcı) olarak yüzümü o gökleri ve yeri yaratmış olan Allah'a yönelttim Ben müşriklerden değilim’ (elEn’âm679) ve ‘Şüphesiz benim namazım da, menâsikim de, hayatımda, ölümüm de hiçbir ortağı olmayan, âlemlerin Rabbi Allah'ındır Ben böylece emrolundum Ben (bu ümmette)Müslüman olanların ilkiyim’ (elEn’âm 6162) âyetlerini okudu ve ‘Ey Rabbim (bu kurban bize) sendendir, senin rızan için(kesiyoruz) ve sana (ulaşacak)tır Ey Rabbim, Muhammed ve ümmetinden bunu kabul buyur Bismillahi vallahu ekber!’ deyip, sonra koçu kesti16
Resûlullah'ın Birden Fazla Kurban Kesmesi
Peygamber imiz(sav) en az iki kurban keser; bir tanesinin kendisi için, diğerinin ise ümmetinden kesemeyenler adına olduğunu söylerdi Kaynaklar Hz Peygamber'in Veda Haccı'nda yüz tane deve kurban etmesine rağmen bunun yanında, âdeti olduğu üzere, iki tane de koç kurban ettirdiğini ve kesim paralarını bizzat kendisinin verdiğini ifade eder Yine Hz Peygamber’in ailesi ve eşleri adına da kurban kestiğinakledilmektedir17
Bayrama Kurban Eti ile Başlama
Hz Peygamber (sav) Ramazan bayramında namaza çıkmadan önce bir, üç, beş gibi tek rakam sayılarda hurmayer,18 böylece o gün oruçlu olmadığını vurgulardı Kurban bayramında ise hiçbir şey yemez, ilk olarak kesilen kurbanın etinden yerdi
Bayramda Paylaşmak
Resulullah (sav) kurbanda kestiği hayvanın etinin büyük bölümünü fakirlere dağıtırdı Bir defasında Hz Peygamber(sav) Hz Aişe’ye sorar: “Aişe! Kurban etini dağıttınız mı? Hz Aişe “Dağıttık ya Resûlallah diye cevap verir “Ne kadarını dağıttınız? sorusuna “Hepsini dağıttık, bize bu buttan başka hiçbir şey kalmadı cevabını alınca gülümseyerek “Desene Aişe, bir buttan başka hepsi de bize kaldı diye karşılık verir, (Tirmizî, Sıfatü'lkıyâme, 35)
O, komşusunun boğazından kurbanın eti geçmeden kendisi yemezdi Bir bayram erken bir vakitte kurban eti pişmiş olarak Hz Peygamber’in önüne gelince hemen yemeğe başlamaz, “Şu an komşularımız da kurbanlarını kestiler, etlerini yemeye başladılar mı? diye sorar “Hayıryâ Resûlallah! Henüz onların ellerine pişirecek etleri geçmedi, herkesten önce biz sana hazırladık cevabını alınca hemen
“Götürün bu eti! Ne zaman komşularımızın da bacalarından et pişirdiklerine işaret eden dumanlar yükselirse o zaman getirin der Buna ilave olarak buyururlar ki, “Ben komşusunun yemediğini yiyen, giymediğini giyen, onlardan ayrı bayram yapan kimselerden olmak istemem Komşuları etlerini pişirinceye kadar kendisi de kurban etinden yemez Peygamber Efendimiz ihtiyaç sahiplerinin çok olduğu dönemlerde kurban etlerinin kurban kesen tarafından saklanmasını doğru bulmazken, normal şartlarda yoksullara, misafirlere ve aile fertlerine olmak üzere kurban etinin üç parçaya ayrılmasını tavsiye etmiştir19
Bayram ve Eğlence
Peygamberimiz bayramları Müslümanlar için yardımlaşma, dayanışma ve sevinç günleri olarak kabul etmesinin yanında bu günlerde insanların eğlenmelerine de izin vermiştir
Bayram eğlencesini Hz Aişe annemiz şöyle anlatmıştır: “Bir bayram günü evde def çalıp şarkı söyleyen iki kızı seyrediyordum Resûlullah eve geldi ve gidip sedire uzanarak yüzünü çevirdi Biraz sonra babam Ebû Bekir içeri girdi Def çalan kızları görünce; ‘Bu ne hal? Allah’ın elçisinin yanında şeytan ezgileri ha!’ diye beni azarladı Bunun üzerine Resûlullah dönüp; ‘Onlara ilişme Her toplumun bayramı vardır Bugün de bizim bayramımız’ buyurdu 20
Yine Hz Aişe nakletmiştir: “Bir bayram günüydü Mescitte Habeşliler'den bir grup mızrakkalkan oyunu oynuyorlardı Resûlullah bana, ‘Onları seyretmek ister misin?’ diye sordu ‘Evet’ dedim Bunun üzerine beni arkasında yanağı yanağıma değecek şekilde ayakta durdurup, Habeşlilere; ‘Devam edin’ dedi Ve ben usanıncaya kadar gösterileri bana seyrettirdi 21
Yine bir bayram günüyle ilgili olarak Ebû Hureyre anlatıyor:
“Habeşistanlılar mızrakları ile Resûlullah’ın (sav) huzurunda oynarlarken birden Ömer geliverdi Onları taşlamak için taşlara uzandı Bunun üzerine Resûlullah (sav) ‘Ömer, onları kendi hallerine bırak’ buyurdu 22
Çocuklara İlgi
Hz Peygamber (sav) her zaman çocuklara büyük ilgi göstermiştir Bir bayram günü Uhud savaşında babası şehid düşen bir çocuğu ağlarken gören Peygamberimiz, onu kucağına alarak, “İster misin, senin baban ben olayım, Aişede annen olsun? diyerek çocuğun üzüntüsünü sevince dönüştürmüştür
Bugün bayram sabahlarında çocuklarımızın ellerinden tutup camilere hep beraber gitmek de O’nun bir sünnetidir Çünkü o zaman da çocuklar Hz Peygamber'in bayram namazgâhına gelir, onunla namaz kılarlardı
Yoksulu Gözetmek
Hz Peygamber (sav), yoksulların ve kimsesizlerin bayramlardan nasiplerini almaları için onlara daha fazla yardımda bulunmuştur İbn Abbas (ra) bununla ilgili olarak şunu anlatır: “Hz Peygamber bir bayram vaazında sesini duyuramadığı için Bilal ile birlikte kadınlar tarafına geçti ve onlara nasihatte bulundu, sadaka vermelerini emretti Bunun üzerine kadınlar küpe ve yüzüklerini atmaya başladılar Bilal de elbisesinin eteğine topluyordu 23
Kurban bayramında kesilen kurbanın bir kısmının ihtiyaç sahiplerine, kurban kesemeyenlere ve eşe dosta ikram edilmesi ihtiyaç sahiplerinin bayramdan nasiplenmeleri amacına matuftur
Resûlullah'ın Vefatından Sonrası İçin Kendi Adına Kurban Vasiyeti
Peygamber (sav) kurban ile yükümlü kılındığı hicretin ikinci yılından itibaren hayatı boyunca kurban ibadetini hassasiyetle yerine getirmekle beraber vefatından sonra da kurban ibadetinin kendisi adına yerine getirilmesini vasiyet etmiştir Hz Ali’nin her zaman iki koç kurban ettiğini gören ve bunun nedenini soranlara Hz Ali şu cevabı vermiştir; “Allah’ın elçisi bana kendi adına kurban kesmemi vasiyet etti Ben de onun adına kesiyorum 24
1 Ebu Dâvud, Edâhî, 1; Nesâî, Dahâya 2
2 Buhârî, Îdeyn, 24
3 Buhârî, Îdeyn 4
4 Buhârî, Îdeyn, 12; Müslim, Îdeyn, 10
5 Buhârî, Hayz, 24; Müslim, Hayz, 12
6 Buhârî, Îdeyn, 12
7 Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, İstanbul, 1993, II, 1084
8 Tirmizî, Edâhî, 18
9 Müslim, Hacc 205; Tirmizî, Hacc 67
10 Buhârî, Hacc 110, Edâhî 15
11 Celal Yeniçeri, Kutsal Kesim Kurbana Yeniden Bakış, İstanbul, , s 36
12 Müslim, Sayd, 57; Ebû Dâvûd, Edâhî, 11
13 Celal Yeniçeri, age, s 42
14 Müslim, Edâhî, 17
15 Müslim, Edâhî, 19
16 Tirmizî, Edâhî, 21
17 Celal Yeniçeri, age, s 63
18 Buhârî, Îdeyn, 2
19 Müslim, Edâhî, 28
20 Buhârî, Îdeyn, 25; Müslim, Îdeyn, 17
21 Buhârî, Îdeyn, 13
22 Buhârî, Îdeyn, 13; Müslim, Îdeyn, 19
23 Müslim, Îdeyn, 2
24 Ebû Davûd, Dahâyâ, 2P
VesSelâm…
Allahümme salli ve sellim ve barik ala seyyidina muhammedinil fatihı lima uğlika vel hatimi li ma sebeka ven nasırıl hakkı bil hakkı vel hadi ila sıratıkel müstekıymi sallellahü aleyhi ve ala alihi ve ashabihi hakka kadrihi ve mikdarihil aziym
SELAM VE DUA İLE…
Öncesi ve Sonrası ile Bayram
Hz Peygamber (sav), cuma ve bayram gibi toplu halde idrak edilen özel günlerde, gusleder, en güzel elbiselerini giyer ve güzel kokular sürerek namazgâha gider, Müslümanlara da böyle yapmalarını tavsiye ederdi O sadece ödünç bir hayvana sahip olduğunu ve bunu kurban olarak kesmesi gerekip gerekmediğini soran bir sahabiye, kesmesi gerekmediğini ifade ettikten sonra “Saçını, tırnaklarını kısaltır, bıyıklarından alır, etek tıraşını olursun Bu da Allah indinde senin için bir kurban yerine geçer1 buyurarak bayrama en güzel şekilde hazırlanmanın önemini vurgulamıştır
Resûlullah ile Bayram Namazı
Bayramlar, Müslümanların bir arada oldukları, birlik şuuruna vardıkları zaman dilimleridir Aynı anda ne kadar kişi bir arada olursa bayramın rahmetinden o kadar feyiz alınacağı aşikârdır Hz Peygamber (sav)’in kurban günü yaptığı ilk iş Müslümanlara bayram namazını kıldırmak olmuştur Bayram günü, hava muhalefeti veya başka bir engel bulunmadığı takdirde (yağmur yağan bir bayram hariç), Peygamberimiz bayram namazını Medine dışında, herkesin iştirak edebileceği açık alanda yani namazgâhta (Kesîr b Sait'in evinin yanındaki musallâ denilen yerde) kıldırmış ve bayram namazına herkesin iştirak etmesini istemiştir
Peygamberimiz, bayram namazına yürüyerek gider, namazgâha gidişlerinde ve Medine’ye dönüşlerinde farklı yolları kullanırlardı2 Böylece daha fazla kişi ile görüşür, onlara bayram olduğunu hatırlatır, ihtiyacı olanları tesbit eder, karşılaştığı herkese selâm verirlerdi
Ebû Said elHudrî Hazreti Peygamber'in bayram namazını şöyle anlatmıştır: “Resûlullah (sav) Ramazan bayramı ile kurban bayramı günü namazgâha çıkardı İlk önce bayram namazını kıldırır, sonra cemaat saflar halinde iken ayağa kalkar, onlara dönerek vaaz eder, tavsiyelerde bulunur, emirler verirdi Hatta o anda bir askerî birlik göndermek isterse gönderir yahut başka bir şeyin yapılmasını emredecek olursa emreder, ondan sonra Medine’ye dönerdi 3
Hz Peygamber (sav), bayram namazından sonra Müslümanlara hutbe irat eder, onlara nasihatte bulunurdu, bayram hutbelerinde cuma hutbelerinden farklı olarak çokça tekbir getirirdi
Kadınların Bayram Namazına İştirak Etmesi
Hz Peygamber (sav) bayramlarda Müslümanların bir arada olmasını önemsemiş, çocukların ve kadınların
da bayram namazına iştirak etmelerini istemiştir Kadınların dahi, namaz kılmaya mâni olan özürleri olsa bile,
namazgâha gelerek bu sevince ortak olmalarını arzu etmiş, 4 hatta dışarı çıkmak için örtüsü bulunmayan bir kadına başkasından ödünç bir örtü bulmasını ve bu hayır meclisine katılmasını söylemiştir5 Ashabdan Ümmü Atıyye şöyle demiştir: “Biz kadınlara, bayram günü namazgâha çıkmamız hatta bakire kızlarla özürlü kadınlar da dâhil emredilirdi Kadınlar erkeklerin arka tarafında otururlar, onlarla birlikte tekbir getirirler ve dua ederlerdi Onlar bayram gününün bereketini ve günahlardan arınmayı ümit ederlerdi 6Rivayetlerde Hz Peygamber (sav)’in bayram namazlarından sonra kadınlar tarafına geçerek onlara da tavsiyelerde bulunduğu belirtilmiştir
Hz Peygamber (sav) “Kim imkân bulurda, mal genişliği yerinde olur kurban kesmezse namazgâhımıza yaklaşmasın (Hadîsi Şerîf, Müsnedi Ahmed) buyurarak imkânı olduğu halde kurban kesmeyenleri ağır bir dille uyarmıştır
Resûllullah'ın İlk Kurbanı
Kültürümüzde ilk kurbanın koç olmasına özen gösterilir Buna neden olarak Hz İsmail’i kurban etmek üzere olan Hz İbrahim’e kurbanlık olarak verilen hayvanın koç olması gösterilebileceği gibi, bunun Hz Peygamber’in bir sünneti olduğu da söylenebilir İlk defa kurban bayramında koyunkoç kurban edilmesinin Benû Kaynuka ile girişilen bir harbin sonunda gerçekleştiği belirtilmiştir7 Ebû Ümâme (ra) de Resûlullah (sav)’ın Kurbanlığın en hayırlısı (boynuzlu) koçtur8 dediğini nakleder
Sonraki yıllarda da Hz Peygamber’in kurban olarak daha çok koçu tercih ettiği görülmektedir
Kurbanın Süslenmesi
Günümüzde Anadolu’da kurbanlık hayvanlara kına yakmak, güzel toka ya da renkli ipler takmak suretiyle süslemek bir gelenek halinde devam etmektedir
Kur'ânı Kerîm’de hac kurbanlarında süs için takılan gerdanlardan bahsedilmesi (elMâide 52) ve rivayetlerde
Hz Peygamber’in de kurbanlıklarını süslediğinin belirtilmesi, günümüzdeki uygulamaların bir sünnetin devamı niteliğinde olduğunu göstermektedir İbn Abbâs (ra), Resûlullah (sav) Zülhuleyfe'de öğle namazını kıldı, sonra kurbanlık devesini getirip hörgücünün sağ yanına nişan vurdu, kan akıttı, (boynuna) iki tane nalın taktı Sonra binek devesine atladı Beydâ düzlüğüne ulaşınca hacca niyet ederek telbiye getirdi9 demektedir Yine Hz Aişe de Hz Peygamber’in kurbanlık olarak ayırdığı koyunları işaretlediğini ifade etmekte 10, kurban için kendi elleriyle gerdan örüp bunu kurbana taktığını belirtmektedir11
Kurban Kesimini Güzel Yapmak
Hz Peygamber (sav) hayvan hakları konusuna bugün modern toplumların bile ulaşamadığı çok önemli kıstaslar getirmiştir Susamış bir hayvana su vermenin cennete gitmeye, bir hayvana eziyet etmenin de cehenneme gitmeye vesile olabileceğini ifade etmiştir Normal şartlarda bile hayvanların hakları hususunda çok titiz olan Peygamberimiz, bir ibadet olan kurban kesimi hakkında “Yüce Allah, her şeyi iyi ve güzel yapmayı emretmiştir Hayvan keserken, kesimde iyi davranınız; bıçağı güzelce bileyiniz ve hayvana eziyet vermeyiniz 12 buyurarak kurbanlığa ibadete yaraşır şekilde davranılmasını emretmiş ve kendisi de öyle yapmıştır
Kurbanı Kurban Sahibinin Kesmesi
Hz Peygamber (sav) kurbanlarını kendi eliyle keserdi Hz Fatıma’ya kurbanının başında bulunmasını, En’âm suresinin 162 âyeti ile duasını yapmasını, hatta kızlarına kurbanlarını kendilerinin kesmelerini tavsiye etmiştir Kurban kanından ilk damlanın yere düşmesi esnasında yapılacak duanın önemine işaret ederek kurban sahibinin bundan nasiplenmesini öğütlemiştir13
Hz Peygamber (sav) Veda Haccı'nda 100 deve kurban etmiş, bunlardan 63 tanesini –her yaşına bir kurban gelmek üzere bizzat kendisi kesmiş, gerisi için Hz Ali’ye vekâlet vermiştir Enes b Mâlik, “Hz Peygamber (sav)bizzat kendi eliyle boynuzlu iki alaca koç kurban etti Besmele çekti, tekbir getirdi ve dizini boyunlarının yanının üzerinekoydu14 demektedir
Kurbanı Keserken Dua Etmek
Hz Peygamber (sav) kurban keserken, “Allah'ım, bunu Muhammed, ailesi ve ümmeti adına kabul et15 diye dua ederdi O, kesilen kurbanın kanının ilk damlası yere düşerken yapılacak olan duaların kabul olacağını ifade ederdi Hz Câbir Hz Peygamber'in kurban keserken yaptığı duaları şöyle nakleder: Resûlullah yevmi nahr'de alacalı, boynuzlu ve iğdiş edilmiş iki koç kesti Koçları kesmek üzere(yatırıp kıbleye) yöneltince, ‘Şüphesiz ki ben, bir muvahhid (Allah'ı bir tanıyıcı) olarak yüzümü o gökleri ve yeri yaratmış olan Allah'a yönelttim Ben müşriklerden değilim’ (elEn’âm679) ve ‘Şüphesiz benim namazım da, menâsikim de, hayatımda, ölümüm de hiçbir ortağı olmayan, âlemlerin Rabbi Allah'ındır Ben böylece emrolundum Ben (bu ümmette)Müslüman olanların ilkiyim’ (elEn’âm 6162) âyetlerini okudu ve ‘Ey Rabbim (bu kurban bize) sendendir, senin rızan için(kesiyoruz) ve sana (ulaşacak)tır Ey Rabbim, Muhammed ve ümmetinden bunu kabul buyur Bismillahi vallahu ekber!’ deyip, sonra koçu kesti16
Resûlullah'ın Birden Fazla Kurban Kesmesi
Peygamber imiz(sav) en az iki kurban keser; bir tanesinin kendisi için, diğerinin ise ümmetinden kesemeyenler adına olduğunu söylerdi Kaynaklar Hz Peygamber'in Veda Haccı'nda yüz tane deve kurban etmesine rağmen bunun yanında, âdeti olduğu üzere, iki tane de koç kurban ettirdiğini ve kesim paralarını bizzat kendisinin verdiğini ifade eder Yine Hz Peygamber’in ailesi ve eşleri adına da kurban kestiğinakledilmektedir17
Bayrama Kurban Eti ile Başlama
Hz Peygamber (sav) Ramazan bayramında namaza çıkmadan önce bir, üç, beş gibi tek rakam sayılarda hurmayer,18 böylece o gün oruçlu olmadığını vurgulardı Kurban bayramında ise hiçbir şey yemez, ilk olarak kesilen kurbanın etinden yerdi
Bayramda Paylaşmak
Resulullah (sav) kurbanda kestiği hayvanın etinin büyük bölümünü fakirlere dağıtırdı Bir defasında Hz Peygamber(sav) Hz Aişe’ye sorar: “Aişe! Kurban etini dağıttınız mı? Hz Aişe “Dağıttık ya Resûlallah diye cevap verir “Ne kadarını dağıttınız? sorusuna “Hepsini dağıttık, bize bu buttan başka hiçbir şey kalmadı cevabını alınca gülümseyerek “Desene Aişe, bir buttan başka hepsi de bize kaldı diye karşılık verir, (Tirmizî, Sıfatü'lkıyâme, 35)
O, komşusunun boğazından kurbanın eti geçmeden kendisi yemezdi Bir bayram erken bir vakitte kurban eti pişmiş olarak Hz Peygamber’in önüne gelince hemen yemeğe başlamaz, “Şu an komşularımız da kurbanlarını kestiler, etlerini yemeye başladılar mı? diye sorar “Hayıryâ Resûlallah! Henüz onların ellerine pişirecek etleri geçmedi, herkesten önce biz sana hazırladık cevabını alınca hemen
“Götürün bu eti! Ne zaman komşularımızın da bacalarından et pişirdiklerine işaret eden dumanlar yükselirse o zaman getirin der Buna ilave olarak buyururlar ki, “Ben komşusunun yemediğini yiyen, giymediğini giyen, onlardan ayrı bayram yapan kimselerden olmak istemem Komşuları etlerini pişirinceye kadar kendisi de kurban etinden yemez Peygamber Efendimiz ihtiyaç sahiplerinin çok olduğu dönemlerde kurban etlerinin kurban kesen tarafından saklanmasını doğru bulmazken, normal şartlarda yoksullara, misafirlere ve aile fertlerine olmak üzere kurban etinin üç parçaya ayrılmasını tavsiye etmiştir19
Bayram ve Eğlence
Peygamberimiz bayramları Müslümanlar için yardımlaşma, dayanışma ve sevinç günleri olarak kabul etmesinin yanında bu günlerde insanların eğlenmelerine de izin vermiştir
Bayram eğlencesini Hz Aişe annemiz şöyle anlatmıştır: “Bir bayram günü evde def çalıp şarkı söyleyen iki kızı seyrediyordum Resûlullah eve geldi ve gidip sedire uzanarak yüzünü çevirdi Biraz sonra babam Ebû Bekir içeri girdi Def çalan kızları görünce; ‘Bu ne hal? Allah’ın elçisinin yanında şeytan ezgileri ha!’ diye beni azarladı Bunun üzerine Resûlullah dönüp; ‘Onlara ilişme Her toplumun bayramı vardır Bugün de bizim bayramımız’ buyurdu 20
Yine Hz Aişe nakletmiştir: “Bir bayram günüydü Mescitte Habeşliler'den bir grup mızrakkalkan oyunu oynuyorlardı Resûlullah bana, ‘Onları seyretmek ister misin?’ diye sordu ‘Evet’ dedim Bunun üzerine beni arkasında yanağı yanağıma değecek şekilde ayakta durdurup, Habeşlilere; ‘Devam edin’ dedi Ve ben usanıncaya kadar gösterileri bana seyrettirdi 21
Yine bir bayram günüyle ilgili olarak Ebû Hureyre anlatıyor:
“Habeşistanlılar mızrakları ile Resûlullah’ın (sav) huzurunda oynarlarken birden Ömer geliverdi Onları taşlamak için taşlara uzandı Bunun üzerine Resûlullah (sav) ‘Ömer, onları kendi hallerine bırak’ buyurdu 22
Çocuklara İlgi
Hz Peygamber (sav) her zaman çocuklara büyük ilgi göstermiştir Bir bayram günü Uhud savaşında babası şehid düşen bir çocuğu ağlarken gören Peygamberimiz, onu kucağına alarak, “İster misin, senin baban ben olayım, Aişede annen olsun? diyerek çocuğun üzüntüsünü sevince dönüştürmüştür
Bugün bayram sabahlarında çocuklarımızın ellerinden tutup camilere hep beraber gitmek de O’nun bir sünnetidir Çünkü o zaman da çocuklar Hz Peygamber'in bayram namazgâhına gelir, onunla namaz kılarlardı
Yoksulu Gözetmek
Hz Peygamber (sav), yoksulların ve kimsesizlerin bayramlardan nasiplerini almaları için onlara daha fazla yardımda bulunmuştur İbn Abbas (ra) bununla ilgili olarak şunu anlatır: “Hz Peygamber bir bayram vaazında sesini duyuramadığı için Bilal ile birlikte kadınlar tarafına geçti ve onlara nasihatte bulundu, sadaka vermelerini emretti Bunun üzerine kadınlar küpe ve yüzüklerini atmaya başladılar Bilal de elbisesinin eteğine topluyordu 23
Kurban bayramında kesilen kurbanın bir kısmının ihtiyaç sahiplerine, kurban kesemeyenlere ve eşe dosta ikram edilmesi ihtiyaç sahiplerinin bayramdan nasiplenmeleri amacına matuftur
Resûlullah'ın Vefatından Sonrası İçin Kendi Adına Kurban Vasiyeti
Peygamber (sav) kurban ile yükümlü kılındığı hicretin ikinci yılından itibaren hayatı boyunca kurban ibadetini hassasiyetle yerine getirmekle beraber vefatından sonra da kurban ibadetinin kendisi adına yerine getirilmesini vasiyet etmiştir Hz Ali’nin her zaman iki koç kurban ettiğini gören ve bunun nedenini soranlara Hz Ali şu cevabı vermiştir; “Allah’ın elçisi bana kendi adına kurban kesmemi vasiyet etti Ben de onun adına kesiyorum 24
1 Ebu Dâvud, Edâhî, 1; Nesâî, Dahâya 2
2 Buhârî, Îdeyn, 24
3 Buhârî, Îdeyn 4
4 Buhârî, Îdeyn, 12; Müslim, Îdeyn, 10
5 Buhârî, Hayz, 24; Müslim, Hayz, 12
6 Buhârî, Îdeyn, 12
7 Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, İstanbul, 1993, II, 1084
8 Tirmizî, Edâhî, 18
9 Müslim, Hacc 205; Tirmizî, Hacc 67
10 Buhârî, Hacc 110, Edâhî 15
11 Celal Yeniçeri, Kutsal Kesim Kurbana Yeniden Bakış, İstanbul, , s 36
12 Müslim, Sayd, 57; Ebû Dâvûd, Edâhî, 11
13 Celal Yeniçeri, age, s 42
14 Müslim, Edâhî, 17
15 Müslim, Edâhî, 19
16 Tirmizî, Edâhî, 21
17 Celal Yeniçeri, age, s 63
18 Buhârî, Îdeyn, 2
19 Müslim, Edâhî, 28
20 Buhârî, Îdeyn, 25; Müslim, Îdeyn, 17
21 Buhârî, Îdeyn, 13
22 Buhârî, Îdeyn, 13; Müslim, Îdeyn, 19
23 Müslim, Îdeyn, 2
24 Ebû Davûd, Dahâyâ, 2P
VesSelâm…
Allahümme salli ve sellim ve barik ala seyyidina muhammedinil fatihı lima uğlika vel hatimi li ma sebeka ven nasırıl hakkı bil hakkı vel hadi ila sıratıkel müstekıymi sallellahü aleyhi ve ala alihi ve ashabihi hakka kadrihi ve mikdarihil aziym
SELAM VE DUA İLE…
