İbrahim Müteferrika Kimdir?

İbrahim Müteferrika Kimdir?
İbrahim Müteferrika
İbrahim Müteferrika Hakkında Bilgi





İbrahim Müteferrika (D 1674 Ö 1745) ilk Türk matbaasının Macar kökenli kurucusu, editör, Osmanlı devlet adamı ve aydınıdır
Bugünkü Romanya'da Erdel'in Kaloşvar şehrinde doğmuştur 1670 ile 1674 arasında bir tarihte doğduğu kabul edilir 1692 yılında İkinci Viyana Kuşatması'ndan sonraki savaşlarda Osmanlılara tutsak düştü Müslüman olmadan önceki hayatı hakkında çok eksik data vardır Osmanlı hizmetine girdikten sonradan ordunun dağıtılmış birimlerinde tayin almıştır Müslüman oldu ve Türkçe öğrendi Osmanlı devletinin kanun ve yöntemlerini kısa sürede kavrayarak şipşak yükseldi ve mütefferika oldu İslâm'ın inançlarını ifade eden Risalei İslâmiyeadlı ufak bir kitap yazdı 1715 yılında III Ahmet'in bir mektubunu Viyana'ya Prens Eugene'e götürdü
İbrahim Müteferrika'ya başlıca şöhretini kazandıran matbaacılığıdır Matbaasında bastığı birincil kitap 1729 yılının başlarında basılan Vankulu lugatı'dır Bu matbaada basılan kitapların tarih, coğrafya, dil ve askerlik ile ilgili olduğu dikkat çekmektedir İbrahim Müteferrika, bastığı kitapların çoğuna ilaveler ve açıklamalar yapmış, bazılarına ise notlar ve haritalar ekleyerek zenginleştirmiştir


İstanbul'da bir basımevi hazırlamak isteyen Sait Efendi ile tanıştıktan sonra bu işi yapmak için çalışmalara başladı Sadrazam Damat İbrahim Paşa onların düşüncelerini destekledi Önce Şeyhülislâm Abdullah Efendi'den dinle ilgili olmayan eserlerin basılabileceği yönünde bir fetva alındı Makina ve Latin alfabesi kalıpları yurtdışından getirtildi (Arap alfabesi kalıplarının kaynağı ise açık değildir ve Müteferrika göre yapıldığına dair bulgular vardır) Yalova'da bir kağıt fabrikası (Kağıthanei Yalakabad) kuruldu İbrahim Müteferrika 1727 yılında ilk matbaayı açmayı başardı başlangıçta Vankulu Lûgatıadında ArapçaTürkçe bir sözlük bastı Peşinde tarih ve coğrafya ilgili on altı eser daha yayımladı 1743'te bir devir emrini götürmek için Dağıstan'a gitti Bu yolculuğun arkasından 1745 yılında öldü
İbrahim Müteferrika'nın ölümünden daha sonra, matbaanın işletme izni Rumeli kadılarından İbrahim Efendi ile Anadolu kadılarından Ahmed Efendi'ye verilmiştir
Kapalı Çarşının Fesçiler Kapısı ile Beyazıt Camii arasında bulunan Sahaflar çarşısında ise İbrahim Müteferrika 'nın bir büstü bulunmaktadır

Eserleri

* Risâlei İslamiyye
* Vesiletü'tTıbâa
* Usûlü'lHikem fî Nizâmi'lÜmem

Çeviri eserleri

* Füyüzat ı Mıknatissiye 1731 Çev: İbrahim Müteferrika

Hakkında Hazırlanmış Eserler

* Müteferrika ve Osmanlı Matbaası, Franz Babinger Çev: Nedret Kuran Burçoğlu Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Mart 2004 ISBN 9799753331790
* İbrahim Müteferrika ve Türk Matbaacılığı, Hüseyin Gazi Topdemir Kültür Bakanlığı yayınları 2002 ISBN 9751728630 *