İç anadolu bölgesinin gelenek ve görenekleri

İç anadolu bölgesi gelenek ve görenekleri,
İç anadolu bölgesinin gelenek ve görenekleri nelerdir,
İç anadolunun gelenek ve görenekleri

AKSARAY Gelenek ve Görenekleri

Anadolu da bayan tarih çağlardan bu yandan üretimin ve doğurganlığın sembolü olmuştur Bu özeliklerle oluşan Anadolu kültürü içinde kadın ana tanrıca olmuş ve bu kült geleneğe ast olarak günümüze kadar gelmiştir Aksaray kadını bu geleneğin temsilcisi olarak bu yaşamda manâlı bir yer almıştır Kadınlar oluşan bu kültür gereği bilhassa konut ve devlet yönetiminde büyük roller üstlenmiştir Evde, ve dışarıya derleyici ve toparlayıcıdır Eşine ve çocuklarına alt olan kadın bu görevlerini büyük özverilerle yerine getirir Kendi için fazla yaşamayan Aksaray kadını kendine yeterince vakit ayırmaz, lüks ve süse pozitif düşkün değildir (son 25 yıla kadar) Kazanca tarafından harcamalarını bilir Geleneklerine bağlı Aksaraylı kadının incelik ve zarafetini evinin her köşesinde görmek mümkündür

Aksaray kadını; evde ve sokakta giyimine özen gösterir Evde sade, konut içi jurnal giysileri kullanır Sokakta ve ziyaretlerde ise karakteradını verdikleri gezmelik kıyafetlerini giyer Eski Aksaray kadınının karakteristik giyim özelliği şalvardır Hemen bile çoğu Aksaraylı kadın şalvar ve işlikle (gömlek) görülmektedir Şalvarın özelliği kaybolmamış, yalnız kumaşları değişmiştir

Günlük Giysiler: Aksaray kadınının jurnal giyimi denince, akla gelen konut içi giysileridir Ev içinde, iş yaparken giydiği kıyafet işlik ve şalvardır Bu giysi aynı cins kumaştan yapılmıştır Giysi ile birlikte çevre, yemeni kullanılır Konut içinde pozitif süs ve ziynet eşyası kullanılmamaktadır işlik ve şalvar genel olarak buruşuk kumaştan yapılmaktadır Diril kumaştan yapılmakta olan şalvara bazı yerlerde Doddiriadı da verilmektedir

a) Şalvar: Dolgun kumaştan yapılmıştır içi patiska veya benzeri bir kumaşla astarlanmıştır Geniş ağızlı, 'epeyce bol bir üst donudur Belden bileklere kadar, hatta topuklara kadar uzundur Şalvarın beli uçkurlarla bağlanır Paçaları ayağın gireceği genişliktedir Kumaş, her tarafında kaplı olduğu için, giyen kişiyi boylu boslu ve ince gösterir Cep ağızları elin rahatça girip çıkacağı şekildedir
b) İşlik: Şalvar üstlüğüdür Şalvarla birlikte benzer kaplı kumaştan yapılmaktadır Vücudu sıkıca sarar Önü açık olup, yakada ve belde düğme ile kapanır Kol ağızları manşetle büzülmüştür Olgu çevresi biye ile temizlenmiştir Kollar uzun olur içi patiska veya sanki bir kumaşla astarlanmıştır Manşetler düğme ile kapanmıştır Kol ağızları pililerle daraltılmıştır Vücut boyu uzun değildir Belden aşağıya içten 810 cm uzunluğundadır İşlik cepkeni de vardır

Kişilik Giysileri: Giyime itina belirten Aksaray kadını gezmede, misafirleri geldiği vakit, dikkatli ve itinalı giyinir Karakter giysilerini giydiği süre, ziynet eşyalarını takar, başına iğne oyalı çevre ya da yazma örter

a) Şalvar ve İşlik: Jurnal giysilerin model özelliğini taşır
b) Hırka: Hırkalar için dolgun, üstü öbür kumaşlardan yapılmış astar ve kumaşın arasına pamuk ya da yün konularak sırınmış, boyu kasık altlarına kadar uzanan bir çeşitlilik cekettir Genelde kolludur Kolsuz olana yelek adı verilmektedir
c)Salta: Yünlü kumaştan dikilen, uzun kollu, ön kısmı açık, etekleri kısa yarım bir cekettir Üzeri sim ya da sırma ile işlenmiştir Salta göğsü alttan sarar
d) Entari: Kişilik giysilerinin en önemlisi entarilerdir Entariler, çizgili, düz kumaşlardan yapıldığı gibi, en fazla kadifeden yapılanları makbuldür Kadifeden yapılan entariler sim ve sırma ile işlenir Buna Mıhlamaadı verilir Etekleri yere katlar uzundur Yani üçgenin taban olmayan kenarı topuklarını kaplar Bazılarının arka etekleri kuyruklu olup, buna da üç peşli adı verilmektedir Mıhlama ile bele gümüş kemer takılır Kumaş ipekten olursa Şetariadını alır Şetarinin etekleri simle işlemeli olmaktadır Mıhlama ve diğer entariler önden bele dek açık olmaktadır Bu da düğmelerle tutturulur

Başa Giyilenler:
a) Fes: Üstü basıktır Fes etrafına şifon sarılır Şifanun üstüne iğne takılır ya da fes oyalar ile süslenir
b) Yemeni: Yemeni, genel olarak desenli, renkli veya düz olarak örtülür Yemeni örtenlerin yaşlarına tarafından rengi ve desenleri değişir Yaşlılar beyaz desensiz olanları veya koyu renkleri seçim ederlerken, genç kızlar, etrafı iğne oyalı, albenisi olan renkleri seçim ederler
c) Çevre: Çevreler desenli veya düz olur Etrafı iğne oyaları ile süslenir Başa düz olarak alınır

Ayağa Giyilenler:
a) Çorap: Yünden elde örülür Desenli ya da düz renklidir
b) Kundura: Mes, lastik, kundura, yemeni, kundura olarak giyilir

Özel GiyimSaç ve Yüz Bakımı: Gelinlikler, şalvar ve işliklerin karakterini taşır Gelinliklerin kumaşları saten ya da ipek satendendir Entari şeklinde, her tarafı işlemeli gelinlikler de vardır Aksaray kadınlarının saçları uzundur zülüf ve kakül görünür Saçlar genelde örgüler halindedir Kadınlar badana olarak yüzlerine allık, gözlerine sürme, kaşlarına rastık kullanırlar Düğünlerde ya da bir takım özel günlerde ellerine ve üçgenin taban olmayan kenarı parmaklarına kına yakarlar

Erkek Giysileri: Aksaray erkeği de giyim kuşamına dikkat ve özen gösterir Evde giyeceği ile dıştan giyeceği farklıdır

İç Giysileri:
a) Don: Belden dize ya da azıcık diz altına kadar uzanan şalvarın bir çeşididir Patiskadan veya kaput bezinden evde dikilir
b) Göynek: Kadınların giydiği entari biçiminde, diz kapağına değin uzundur Bu da evlerde patiskadan ya da kaput bezinden dikilir Dikiş makinesi olmayanlar ellerinde dikerler
c) Gecelik: Çoğunlukla ihtiyar ya da orta yaş erkekler giyerlerdi Kadınların entarisine aynı, ayak bileklerine dek uzar, bazı yaşlı erkekler evde kaldıkları zaman içinde gündüz de giyerlerdi

Başa Giyilenler:
Fes, şapka ve fötr şapka kılıkgiysi inkılabından daha sonra şipşak yaygınlaşmıştır Bugün dahi erkeklerin bir kısım fötr şapka giymeye devam ederler

Pantolon: Pantolon olarak oldukça geniş şalvar giyerlerdi Günümüzde de bir takım yaşlıları şalvarları ile görmek mümkündür Diz kapağına dek geniş, ondan sonrası daralan ve önden düğmeli şalvarı da giyerlerdi Şalvarın bel kısmına şal (kuşak) sararlardı

Gömlek: Yakasız, önden düğmeli ve adına işlik dediğimiz giysiyi giyerlerdi Yakalı olanlar da vardı Zamanla işlik adı mintan ve gömlek şekline dönüşmüştür

Yelek: Yakasız, yuvarlak yakalı ve tepede olan yakalı, kolsuz, önden düğmeli ve delme adını verdikleri yeleği gömleğin üzerine giyerlerdi Aksesuar olarak köstekli saat zinciriyle asılır ve saat yelleğin cebinde dururdu

Palto: Kışın, terziler göre vahşi kalın kumaştan dikilen sakavadı verilen giysidir; en üste giyilir

Bayan ve erkek giyiminde eskiden görülen pek fazla teferruat günümüzde iyice ortadan kalkmıştır *