İHKİB Başkanı Gültepe: 5.2’lik kur kaybettirir

İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, döviz kuru düzeyinin ihracatçının para kazanağı ve hayatını sürdüreceği bir düzey olmadığına dikkat çekti. Gültepe, “Bütün maliyet hesapları, müşteriyle yaptığımız pazarlıklar ve fiyatları verdiğimiz kur düzeyi doların 6 TL, Avro’nun 7 TL ve Paund’un 8 TL olmasına yönelikti. Artık 5.2 TL’lik dolar kuruyla para kazanmak mümkün değil” dedi.

Maksat yüzde 10’du

Bu yıl 19 milyar dolar hazırgiyim ihracatı hedeflediklerini anlatan İHKİB Lideri Mustafa Gültepe ile ihracatçının meselelerini ve bölümü konuştuk.

2018 dal açısından nasıl geçti?

- Makus bir yıl değildi. Fakat yüzde 10 büyüme gayesine ulaşamadık ve yılı 17 milyar 642 milyon dolarla kapattık. Bir evvelki yıla nazaran paha bazında yüzde 3.6, ölçü bazında yüzde 7 artış oldu. Dal olarak ihracatta ikinci büyük dal pozisyonumuzu devam ettirdik. Maksada ulaşamamamızın ana nedeni 12’nci ayda Avrupa’ya yaptığımız ihracatın düşmesi. Avrupa’da kış geç geldi. Kalın dış giysi eserlerini satamadık. Yılbaşına denk geldiği için de birtakım siparişleri ileri tarihe ertelediler. İhracatımızın yüzde 75’i AB’ye. 2018 dalgalı bir yıldı. Bilhassa ağustosta kurun yükselmesi başta hammadde güç ve öbür maliyetleri çok yükseltti. Maliyet yapma noktasında kahır yaşadık. Yurtdışı müşterilerimiz indirim istedi. Doların 2.5 ay 6 liranın üstünde kalması bize hem yeni maliyet yüklerken hem fiyat indirdik. O nedenle kilogram başına ünite fiyatlarımız 2017’ye nazaran düştü. Ortalama 19 dolar olan ünite fiyat 18 dolara geriledi. 



2019’a nasıl başladınız, maksatlarınız neler?

- Ocak ayı ihracatı yüzde 0.4 düştü. Geçen yıl ile başa baş. Kurların aşağıya hareket etmesiyle dalın ihracatında hafifçe bir yavaşlama görünüyor. Yılı yeni yatırımlar ve katma kıymetli eserlerle yüzde 10 ihracat artışıyla kapatmayı planlıyoruz. 19 milyar dolar ihracat maksadı koyduk. 
Kurdan rahatsızız

Şu anda kurun bulunduğu düzey sizi mutlu etmiyor mu?

- Kurun bulunduğu düzey ihracatçının para kazanacak ve hayatını sürdüreceği bir düzey değil. Zira bütün maliyet hesapları müşteriyle yaptığımız pazarlıklar ve fiyatları verdiğimiz kur düzeyi doların 6 TL, Avro’nun 7 TL ve Paund’un 8 TL olduğu düzeydir. Fakat kurda çok bir dalga var. artık 5.2 TL olan kurla para kazanmak mümkün değil. Bu sürdürülebilir değil. Parayı bulma ve finansa erişmede önemli eza var, faizlerin geldiği düzey yüzde 20-25. Bir de sattığın eserin fiyatında kura bağlı yüzde 15 gerileme var. Kurların bu düzeyi ihracatçılar açısında olumlu bir durum değil. Fiyatlara yılbaşı olduğu için her firma enflasyon oranında artırım yaptı. Minimum fiyat arttı. Enflasyon oranında da kurun yıllık bazda artması lazım. Aksi halde herkes bundan ziyan görür. Maliyeti kurtarma manasında sürdürülebilir olmaz.

İhracatçılar aylık planla dönüyorlar

Kur dediğiniz düzeylere çıkar mı, bu yıl için var mı bir öngörünüz?

- Biz rekabet edeceğimiz, malımızı satabileceğimiz bir kur istiyoruz. Doğal ki kurun birden 6 liraya çıkmasını istemiyoruz. Fakat kademeli formda oraya hakikat hareket etmesi lazım. Türkiye’nin ithalat yapmadan ihracatının da büyüme talihi yok. Bizim dalda yüzde 15-20 oranında ithalat var. Kimi kesimde yüzde 50. Her şeyin ani artışı ve düşüşü badire. Yıl ortalamasında kurun 6 TL’ye gelmesi lazım. Çabucak yarın 6 TL olsun biz de istemeyiz. Lakin bilmeliyiz ki kurlar yıl sonuna hakikat 6 TL’ye yaklaşırsa biz de fiyat politikalarımızı stratejilerimizi ona nazaran planlarız. Aksi takdirde herkesin bundan bir kaybı olur.

Bu devirde ve hareketli kur ortamında uzun vadeli plan yapabiliyor musunuz?

- Doğal ki yapamıyoruz. Daha kısa vadelerle dönülüyor. Zira kurun oturacak olduğu seviyeyi bilmediğimiz için çok uzun vadeli plan yapmak firmalara ziyan verebilir. Aylık ya da azamî 2 aylık planlarla planlarla dönüyoruz.

Oyunda ahenk olmalı

Yakın vakitte ortalarında Collezione’nin de olduğu birçok büyük dokumacılık firması konkordato ilan etti, niçin bu kademeye gelindi?

- Bilhassa mağazalaşma ve perakende bölümündeki problemlerden kaynaklanıyor. Fizibilite çalışması yapılmadan çok fazla mağaza açanlar oldu. Herkes ayağını yorganına nazaran uzatmalı. İç piyasada satışlarda da düşüş yaşandı. Finansa ulaşma noktasında da firmalar problem yaşadı. Yüzde 25 faizle iktisat dönmez.

Bankalarla bu problemleri çözmediniz mi, daima görüşüyorsunuz?

- Bir tahsilatım var, alamayınca gideceğim yer neresi, banka. Banka da bana kredi vermeyince, 1 yerine 3 teminat isteyince işi döndürme talihi yok. Bankalar firmaları biraz daha ortak olarak görmeli. Son 4-5 ayda maalesef bankalar çok fazla ihracatçıya yardımcı olmadı. Bu olmayınca da firmalar konkordatoya ya da farklı noktalara gidiyorlar. Meğer Türkiye üretirse bir noktaya gelebilir. Kesim bazlı stratejiler ortaya konmalı. En az 10 yıllık planlar yapılmalı. Burada ana rol devlete düşüyor. Doğal ki inşaat da, hazırgiyim de kimya da büyüsün. Birimiz oynarken oburu düşmemeli. Karadenizliyim, horonda ahenk için herkesin ayağını yere tıpkı anda vurması gerekiyor. Herkes farklı oynarsa oyunun ahengi bozulur.

Kilogram başına ünite fiyatlarını tekrar 19 dolara çıkarmanız ne kadar sürecek?

- Kontratları genelde 6 aylık bağlıyoruz. O fiyatlar ekim ve kasımda verildi. Siparişler yeni yapılıyor. Tahsilat şubat-nisan üzere gelecek fakat bu paralardan ihracatçılar ziyan edecek. Zira herkes kurun 5.8 TL olacağı varsayımıyla hesap yaptı. Lakin kıymetli olan iki üç aylık ziyanlar değil, kurun nereye yanlışsız gittiğini bilmek. Bilsek ki kur 2019’da 5.5 - 6 TL ortasında gidecek ona nazaran stratejik plan yapılır. Bunu bilmediğin vakit plan yapılmaz. Kahır buralarda. Kurda dalga çok yüksek. 
Üretim cazip değil

Hazırgiyim ihracatı son 4-5 yıldır daima 16-17 milyar dolarda kaldı?

- Üretim çok cazip bir alan olmadığı için kimse çok fazla yatırım yapmak istemiyor. Son yıllarda kâr çok düşük olduğu için kapasitede büyüme yaşayamadık. Mutlak suretle Marmara dışındaki yerlere yeni fabrikalar yapmak gerekiyor. Burada TOKİ bize ya yeni bina yapsın ya da devletin elindeki eski binaları fabrikalara dönüştürsün. Mevcut tesisleri de teşvik kapsamına almak lazım. Taşınma teşviki olmalı. Yalnızca yeni makinelere teşvik var. Kesimde kullanılan makinelerin yüzde 95’i ithal, eski makineye de teşvik olmalı.

Kâfi ki kâr edilsin

-Hazırgiyim katma kıymeti yüksek bir kesim. Kilogram ünite fiyatımız 18 dolarla üçüncü sıradayız. Birinci sırada mücevherat ikinci sırada savunma sanayii var.

-Türkiye son 10 yıldır fason yapmıyor. İhracatın yüzde 80-85’i kendi yaptığımız dizaynlar. Avrupa başşehirlerinde tasarım ofislerimiz var.

-Türk markalarının yurtdışında 2 bin 500 civarında mağazası var.

-İnsanlar kazandıklarını kendi dallarına yatırsınlar.

-Bizim dalda kârlılık yüzde 5 ile 10 ortasında değişiyor. Kâfi ki beşerler kâr edebilsin. Kâr ettiği sürece yatırıma devam eder.

-Büyüme, yatırım olmadan kimse keyifli olmaz. Mesela çocuk daima 3 yaşında kalsa olur mu? Evlensin şunu görelim denir. Şirket de bu türlü, o yüzden büyümeliyiz.

Ek istihdam kestirimi 15 bin



Yeni yatırımlar için öbür hangi adımlar atılmalı?
- Finansa kolay ulaşılırsa, hazırgiyimde yatırım yapılır. Ekim ayı prestijiyle TÜİK’e nazaran hazırgiyim ve konfeksiyon kesiminde 515 bin çalışan var. Yatırımlar hayata geçebilirse bu yıl 10 -15 bin kişilik ek istihdam sağlanabilir. 
Her şey düşündüğümüz ve planladığımız biçimde giderse ve kurlar istediğimiz düzeylerde olursa bunlar hayata geçer.

Ya bu dedikleriniz olmazsa, işten çıkarmalar hızlanır mı?
- Hedef mevcut çalışan sayısını korumak. Kurlar daha da aşağıya inerse o vakit olumsuz senaryo olabilir. Şayet Türkiye 10 büyük iktisat ortasına girecekse en az 300 milyar dolar ihracat yapılması gerekiyor. 2018’de 168 milyar dolar oldu. 
Bu nedenle önümüzdeki yıllar üretim yılları olmalı, her kesimin kendi stratejik planlarını yaparak ihracata yönelmesi gerekiyor.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet