II. Mustafa Hayatı ve Padişahlık Dönemi

II Mustafa

Doğum 6 Şubat 1664 İstanbul
Ölüm 29 Aralık 1703 İstanbul
Hüküm süresi 6 Şubat 1695 – 22 Ağustos 1703
Önce gelen II Ahmed
Sonradan gelen III Ahmed


II Mustafa,yirmi ikinci Osmanlı padişahı, yüz birinci İslam halifesidir Divan edebiyatındaki lakabı İkbali, öteki bir lakabı ise Gazi ’dir

ŞEHZADELİK DÖNEMİ
1664 yılında Edirne ’de doğan Şehzade Mustafa, IV Mehmet ’in oğludur Ufak yaştan itibaren iyi bir eğitim gören şehzade, babası ile birlikte Lehistan seferine çıktı 1687 yılında babasının tahttan indirilmesi ile tahta aday olsa da devlet erkanı II Süleyman ’ı bedel gördü ve Şehzade Mustafa babası ile birlikte Topkapı Sarayı ’nda hapsedildi Ama 1691 yılında II Süleyman ’ın hayatını kaybetmesiyle tekrar tahta aday olsa da, Fazıl Mustafa Paşa II Ahmet ’i seçim etti Sultan Ahmet ’in vefatı üzerine oğlu İbrahim tahta aday gösterilse de Mustafa, hanedanın en büyüğü sıfatıyla Edirne Sarayı ’nda Ortakapı önüne taht kurduraraka veziriazam ve şeyhülislamı beklemeden padişahlığını duyuru etti 1695 yılında tahta geçen II Mustafa o sırada 31 yaşındaydı; bir kaç gün sonra da kılıç kuşanma merasimi yapıldı

PADİŞAHLIK DÖNEMİ
Saltanat döneminin birincil yıllarında hala sürekli Viyana Kuşatması ’nın getirisi fazla uluslu savaşlar tüm cephelerde sürdüğü için birincil yaptığı hücum tüm kontrolü kendi eline alması oldu Uzun süredir uyumlu görüşme yapılmayan Divanı Hümayun ’un hafta 4 gün çalışmasını emretti

Atası Kanuni Sultan Süleyman ’ı örnek aldığını, Sultan Mehmet ’cilt beri padişahların şımartma ve sefaya düştüğünü bunun da düşman kuvvetlerinin işine geldiğini; bundan sonra kendisine rahatı ve zevki haram kıldığını bildirerek şahsen ordunun başında sefere çıkmak istediğini bildirdi

II Mustafa başa geçer geçmez tez düşündüklerini gerçekleştirmeye çalışırken daha önce Venedikliler ’in eline düşen Sakız adası o sırada geri alınmış, Kırım Tatarları ’ndan Şahbaz Giray, Lehistan topraklarına girip Lemberg ’e dek ilerlemiş, çok sayıda esir ve ganimetle dönmüştü Bu sırada hazırlıkları tamamlanan ordu 1695 yılında Avusturya seferine çıktı Önce Lippa fethedildi, arkasında Burdur civarında Avusturya ordusu ile karşılaşan Osmanlı ordusu savaşı kazandı Bu zaferin arkasında Lugoş alındı ve bu zafer ona Gazi lakabını getirdi

Edirne ’den İstanbul ’a dönen ve anında ikinci sefer için çalışmalara başlayan II Mustafa, tarihte bir ilk olarak 1500 değin İstanbul ve Edirne bostancısına sefer emri verdi 1696 yılında bana kalırsa ordusunun başında ikinci sefere meydana çıkan II Mustafa, Avrupa topraklarında başarı kazanma arzusundadır Çıktığı bu seferde de başarı şampiyon Osmanlı ordusu, üçüncü ve sonuncu Avusturya seferine 1697 yılında çıktı Şiddetli bir çarpışmanın sonunda ne eyvah ki Osmanlı ordusu mağlup oldu Ama yüzerek karşıya geçebilenler kurtuldu, 20 dek kumandan şehit olurken ordunun sekizde biri yok oldu Böylece çok araç gereç, define sandıkları, binlerce beygir, öküz ve sadaret mührü Avusturyalılar ’ın eline geçti Bu habere fazla üzülen padişah hemencecik geri çekildi Bu mağlubiyetin etkisi II Mustafa ’nın üstünde büyük oldu; barış istesede böylesi bir durumun Osmanlı Devleti ’nin prestijini sarsacağını düşünerek savaşın devam etmesi gerektiğine inanıyordu Oysa devletin ileri gelenleri ve elçilerin ısrarı üstüne Karlofça barış anlaşması ile 16 yıldır aralıksız savaş bitti Osmanlı Devleti Tımışvar hariç bütün Macaristan ’ı kaybetti

ZORLAMA YILLAR
Bu fazla çevrili savaşlar Osmanlı Devleti ’nin sosyal ve ekonomik yapısını temelinden sarsmıştı Gelişen sefer masrafları için yeni vergiler ihdas edilirken mevcutların miktarları arttırıldı Kapıkulu ve timarlı sipahi teşkilatları bozulmuş olduğundan genel seferberlik bildiri edilerek halktan asker toplandı Bunlar savaşlar sona erince döndükleri memleketlerinde manâlı problemlere yol açtı Savaşlar yüzünden beylerbeyi ve sancak beyleri tahsis bölgelerinde bulunamadıklarından eşkıyalık hareketleri baş gösterdi; topraklarını terkeden çiftçiler inzibatı tedarik etmekle vazifeli sanki devlete ait sarıca ve sekban teşkilatına katıldı Anadolu bu halde iken Balkanlar ’da “hayduk denilen zümreler ortaya çıktı II Mustafa, bu nesil eşkıyalık hareketlerinin önlenmesi için bir yana teftişçi adı aşağıda valiler atama ederken diğer yana sarıca ve sekban teşkilatının kaldırıldığını duyuru etti bunun dışında savaş giderlerini yerine getirmek için bir takım mali önlemler bölge II Mustafa; ayarı sürükleyici olan İstanbul altınının tüccarlar tarafından toplanıp Darı ’a götürülmesiyle Osmanlı tarihinde bir başlangıçta ilk kere üzeri tuğralı altın para bastırıldı Bu araştırmalar sonucunda devlet bütçesi istikrar kazanmaya başladı

Ancak savaşlardaki başarısızlık ve kaybedilen topraklar nedeni ile ırk mutsuz ve padişahtan hoşnut değildi Bu tepkiler sonucunda Edirne Vak ’ası denilen olay patladı ve İstanbul ’a hakim olan asiler Edirne ’ye isteklerini gösteren bir mahzar yolladı Ancak Şeyhülislam Feyzyllah Efendi bu yazıyı padişaha ulaştırmadı ve durumdan habersiz olan asiler Edirne ’ye gelerek padişah değişikliği istedi ve yerine Şehzade Ahmet önerildi Çarpışma olmadan mesele halledilmeye çalışıldı, zira II Mustafa kardeşi Ahmet ’in bulunduğu yere giderek ‘ ’Birader, kul seni padişah istemişler ’ ’ diyerek kendi rızası ile tahttan çekildi ve onun kaldığı yere gitti 8 yıl hükümdarlık yapan II Mustafa ordunun başında sefere çıkan son Osmanlı padişahıdır

Yakalanmış olduğu istiska ve mesane hastalıklarına son gelişmelerin verdiği üzüntüler de eklenince tahttan indirilmesinden 5 ay kadar sonra çok sevdiği Edirne ’de 1703 yılında hayatını kaybetti Cenaze namazı kılındıktan sonradan Yenicamii civarındaki Valide Turhan Sultan Türbesi ’ne defnedildi *