III. Murad Hayatı ve Padişahlık Dönemi

III Murad

Doğum 4 Temmuz 1546 Manisa
Vefat 16 Ocak 1595 İstanbul
Hüküm süresi 22 Aralık 1574 – 16 Ocak 1595
Önce gelen II Selim
Daha Sonra gelen III Mehmed


II Murad, on ikinci Osmanlı padişahıdır

YAŞAMSAL
II Selim ’in oğlu olan Şehzade Murat, 1546 yılında Manisa ’da doğdu Birincil eğitimini de doğduğu yerde aldıktan daha sonra Kültürlüili ’ne bayrak beyliğine gönderildi Ardındaki Akşehir ’e oradan Konya ’ya ve son olarak Saruhan ’a gitti ve burada padişah olana kadar idarecilik yaptı 12 yıl süren bu görevi esnasında yöneticilik işlere böylece karışmadı, zaten tahtın tek varisi olarak sıcacık bir hayat sürdü

Babasının vefatı üzerine İstanbul ’a dürüst yola çıkan Murat, 1574 yılında tahta çıktı ve cülusu resmi olarak duyuru edildi Askerlere cülus bahşisi dağıttıktan daha sonra ilk icraat olarak Kabe ’nin duvarlarının tamirini yaptırdı Birincil Cuma namazını da büyük bir tören ile Ayasofya ’da kıldı

PADİŞAHLIK DÖNEMİ
Tahta çıktıktan sonra ilk meslek olarak eski anlaşmaları yeniledi Bu sırada İran şahı I Tahmasb zehirlenerek ölmüştü, bu durumdan adet edinmek isteyen III Murat bir sefer hazırlığına başladı İran ’a karşın hazırlanmış olan bu harekatı çok iyi takip eden padişah, Osmanlı askerleri Safeviler ’i yenilgiye uğratarak Gürcistan ’a girdi ve Şirvan kesimindeki şehirleri teker teker ele geçirdi Ama bu uzun sürmedi, İran cephesinde Osmanlı kuvvetlerinin durumu sarsılmaya başladı III Murat seferin başına Osman Paşa ’yı getirdi ve paşa Şirvan ’da Osmanlı hakimiyetini kesinleştirdi

III Murat ’ın üstünde büyük bir etkisi olan annesi Nurbanu Sultan 1583 yılında hayatını kaybedince sarayda nüfuz çevreleri arasında önemli bir değişime yol açtı Bir yana da padişah siyasi mücadelelerine devam ediyor, Tebriz ’i muhafaza etmeye çalışıyordu Görevlendirdiği Osman Paşa, Tebriz ’i ele geçirdi ve 1585 yılında padişah adına hutbe okutuldu Bu Nedenle 1578 yılında başlayan uzun yıllar aralıksız savaş, barış anlaşması ile son buldu

III Murat dönemine damgasını vuran OsmanlıSafevi mücadelesi dıştan onun saltanatı boyunca özellikle devletin uzakta sınırlarında ve Akdeniz ’de yeni siyasi gelişmeler de oldu Osmanlı Devleti ’nin ise siyasetinin siklet noktası Lehistan oldu III Murad devrinde özellikle İngiltere ile olan ilişkilerde de büyük bir gelişme görüldü 1579 yılında İngiliz tüccarı için bir ticaret imtiyazı verildi, 1580 yılında bu imtiyaz, tüm İngiliz tacirlerine Türk sularında serbestçe ticaret yapma hakkını tanıyan bir ahidname haline konuldu Fas ’ta ise Osmanlılar, İspanyollar ’la ve Portekizliler ’le nüfuz mücadelesi içine girmişti Fas üzerinde Osmanlı etkisini arttırmayı başardı ve Osmanlılar, yalnızca Kuzey Afrika ’nın uzakta kıyılarında yok aynı zamanda iç kesimlerinde de nüfuz etmiş oldu

III Murad devrinde ikinci büyük cephe batıda Habsburglar ’a aleyhinde açıldı Batı tarih literatüründe “Onbeşyıl savaşları yahut “Uzun savaşlar olarak anılan mücadelenin başlamasında Habsburglar etkin oldu Bu savaş dönemi Osmanlı tarihinin içtimai, askeri ve iktisadi bünyesinde kayda değer değişikliklere yol açtı Herzamanki Osmanlı esas yapısını içten sarstı Savaş Bosna sınırlarındaki olaylarla başladı ve sonunda III Murat Avusturya ’ya aleyhinde savaş kararı aldı Bu savaş esnasında Osmanlı Devlet ’i bir kısım kalelerini kaybedince seferin başına Sinan Paşa geçirildi ve paşa kaybettikleri bir iki kaleyi geri almayı başardı

Bu savaş devam ederken 1595 yılında III Murat hayatını kaybetti ve Ayasofya haziresine defnedildi Padişahın hekimi onun böbrekle ilgili bir hastalığa yakalandığını söyler Padişahın bu ani ölümü sarayda büyük yankı uyandırdı ve bir süre ölümü dar tutuldu

ÇALIŞMALARI VE ILGI ALANLARI
III Murad ’ın dünya tarihine ve bilhassa dönemin hükümdarlarının yaptığı savaşlara alaka duyduğu, her şeyi öğrenmek istediği dünya tarihiyle ilgili olarak yaptırdığı tercümelerden anlaşılmaktadır Dönemin kaynaklarından onun kitap okumaktan hoşlandığı, astronomiye ilgi duyduğu, alimler ile bir arada olmaktan şımartma aldığı, adalete ağırlık verdiği, mücevheri sevdiği bilinmektedir

Saltanatının son dönemlerinde iyice saraya kapanan III Murat devrin kaynaklarında eleştirilmiştir Bazı Batı kaynaklarında onun fiilen savaşçı bir karaktere sahip olduğu, ancak önce annesi, gerisinde Safiye Sultan ekibi göre engellendiğinden laf edilir Buna tarafından sefere çıkmak yerine padişahın sarayda kalması devlet işleri için daha hayırlıydı, bundan başka tahtı baskı aşağıda bulunduran sevilen bir vâris de mevcuttu

Dönemi Osmanlı kültürünün klasik formunun zirvesine ulaştığı bir tayin olarak tanımlanan III Murad, “Muradi mahlasıyla dini ve tasavvufî şiirler kaleme almıştır Şiirleri bazı mecmua ve tezkirelerde yer alır Dağıtılmış kütüphanelerde ise onun anına rastlanır Hat sanatı ile de ilgilenen sultan, sülüs nesih ve ta ’lik yazılarda yetişmiş iyi bir hattat olduğu bilinir ve Ayasofya Camii mihrabının iki yanına asılı olan sözcüki şehadet levhasıyla bir ayet levhasının bulunduğunu bildirmekteyse de bu levhalar bugün mevcut değildir Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi ’nde Muradi imzalı celi ta ’lik bir levhası mevcuttur *