İklim Krizinin Türkiye'ye Etkileri Nasıl Olacak?

Gelecekle ilgili hayal kurduğunuzda gözünüzün önüne ne geliyor? Mesela yıl 2050 olmuş olsa, sizce nasıl bir sabaha uyanacaksınız? İşe ya da okula giderken neler yaşayacaksınız? Sabah kahvaltınızda, akşam yemeğinizde ne yiyeceksiniz? Hafta sonu 'biraz hava alayım' demek için nereye gidip ne göreceksiniz?

Eğer 'normal' bir gün, keyifli anlar ve memnun gülen yüzler hayal ettiyseniz, ne yazık ki yanılıyorsunuz. Zira bu türlü giderse, 2050'de Türkiye'nin her yerinde değişik felaketler olacak.

Sebep iklim krizi ve ne yazık ki bahsi geçen tüm berbat senaryolar 'senaryo' olmaktan her geçen gün uzaklaşıyor


Artık ismini neredeyse her gün duyduğumuzdan mı, yaşayacaklarımızın kötülüğünün yarattığı inkar psikolojisinden mi bilinmez, iklim krizini enteresan bir formda insanların büyük bir çoğunluğu ciddiye almıyor.

Hâlbuki soframızdaki yemekten içtiğimiz suya, konutumuzun camından baktığımızda gördüğümüz görüntüden sıhhatimize her şeyi etkiliyor iklim krizi ve bu tesirler giderek büyüyecek.

İklim krizi tarım alanlarını yok ediyor, ormanlarımızı yakıyor, sularımızı kurutuyor, hayvanları öldürüyor, kasabaları ve köyleri sular altında bırakıyor, ancak bunları bu türlü söylemek çok da tesirli olmuyor. O yüzden, elimiz kolumuz bağlı üzere davranıp hiçbir şey yapmazsak neler olacak, 2050 yılına bir vakit seyahati yapıp daha yakından bakalım…

2050 yılının Türkiyesindesiniz...

Sıradan bir gün, uyandınız ve hava durumunu denetim ettiniz…


Hava sıcaklığı yaşadığınız kentte 45 derece. Hissedilen çok daha yüksek... Kötü değil… Daha kötülerine de şahit oldunuz zira Türkiye'de sıcaklıklar son 30-40 yılda 4-5 derece arttı. Hatta haberlerde de sık sık gördüğünüz üzere, kimi bölgelerde bu 6-7 derecelere kadar çıktı…

Neyse, hava ne kadar sıcak olursa olsun, yataktan çıkmanız lazım; banyoya gittiniz, musluğa yöneldiniz; su yok!


Ama bu duruma da çok şaşırmadınız. Zira Türkiye, 2020'li yıllardaki 'su gerilimi yaşayan ülkeler' sınıfından 'su kıtlığı çeken ülkeler' pozisyonuna ulaştı bile. Son yıllarda bu kriz yeterlice büyümüş ve su kesintileriyle geçen günler, saatler, haftalar 'normalleşmeye' başlamış.

Böyle bir durumda ne yapardınız? Sular yok, kim bilir bir daha ne vakit sıra sizin bölgenize gelecek de konutunuza su verilecek bilmiyorsunuz. Fakat hayat da devam ediyor… Yaratıcılığınızı kullanıp susuz yaşamaya bulacağınız tahlilleri merakla bekliyoruz…

En azından elektrikler var dediniz, çat! O da gitti


Enerji krizi 2020'li yılların başlarında tesiri yeterliden uyguna artan lakin o devirlerde çok da ne olduğunu anlayamadığımız bir durumdu. 2050'de ise ne manaya geldiğini çok düzgün biliyoruz.

Çünkü su kesintileri üzere elektrik kesintileri de olağanlaşmış durumda.

Neden? Zira vaktimiz varken yenilenebilir güç kaynaklarına kâfi yatırımları yapmadık ve bu bir yandan iklim krizinin tesirlerini güçlendirirken, bir yandan da o tesirler üzerimize geldiğinde elektriksiz kalmamıza neden oldu.

Çünkü ekstrem hava şartları, artan nüfusa yetmeyen güç üretim limitleri, tüm dünyayı tesirine alan bu krizin haliyle ülkemizi vurmuş olması tüm istikrarları altüst etti.

Yiyecek bir şeyler hazırlama kararı aldınız; fakat bu mevzuda da kimi zahmetleriniz var…


Su kıtlığı çeken, yeraltı kaynak suları yanlış tarım uygulamaları ve iklim krizi sebebiyle büsbütün yok olmuş, gölleri birer çorak yere dönmüş bir ülkede, haliyle tarım da hayvancılık da çok makus durumda.

Dünyanın neredeyse tamamında durumun benzeri bir çizgide ilerlediğini düşünürsek, 2050 yılında neden sıhhatsiz beslendiğimizi, aç kaldığımızı, karnımızı doyurmak için harcadığımız paranın neden 2020'li yıllarda hayal bile edemeyeceğimiz düzeylere çıktığını (ki o yıllarda da çok düşük sayılmazdı..) daha rahat anlayabiliriz sanırım…

Neyse ki konuttan çıkmak için çabuk etmeniz gerekmiyor, zira işsizsiniz…


İklim krizinin etrafa ve kaynaklara tesiri kadar ülkelerin iktisadına tesiri de kritik. Yıllar içerisinde farklı bölümlerde yaşanan daralmalar sizi de etkiledi ve işsiz kaldınız. Lakin bu mevzuda kendinizi çok da yalnız hissetmiyorsunuz zira işsizlik oranı ülke ve dünya genelinde artmış durumda. Yani işsizlik, salgın bir hastalık üzere, sürekli artıyor ve elinizden ne yazık ki hiçbir şey gelmiyor…

Yine de meskenden çıkmak lazım; hasta olmamak için kurulan serinletme merkezlerinden birine gitmeniz gerek…


Hava 45 derece, su ve elektrik yok. Bu türlü bir senaryonun her gün yaşandığı bir dünyada, sıcakların tesiriyle çeşitli hastalıklar yaşamamak için bedeninizi serinletebilmeniz gerekiyor. Artık her gün onlarca insan sıcaklar sebebiyle ölüyor ve o insanlardan biri olmamak için sıhhatinize dikkat etmeniz gerekiyor. İklim değişikliği, pek çok hastalığa sebep oluyor...

Çözüm ise kurulan serinletme merkezlerini ziyaret etmek. Bu merkezlerde talihiniz varsa kaybettiğiniz beden sıvısını geri kazanmak için soğuk su da içebilirsiniz… Bir de elektrik de olduğu için tahminen birkaç habere göz atar, akşam sıcaklıklar bir nebze de olsa düşene kadar kendinizi oyalar, tekrar bahtınız varsa karnınızı doyurabilirsiniz.

Dışarıda hızınıza taktığınız o koca maskenin de bir sebebi var;


İklim değişikliğinin tetiklediği salgınların yanında hava kirliliği de nefes almayı sıhhatsiz hale getirmiş durumda. Hem salgın hastalıklardan hem de hava kirliliğinden korunmak gerekiyor ve artık hızınızda maske olmadan dışarı çıkmak hiç de akla yatkın bir atılım değil. Üstelik geçmişte olduğu üzere bu maske konusu bir gün geçecek bir süreç değil. Kalıcı!

Serinletme merkezine geldiniz, kendinizi biraz daha yeterli hissediyorsunuz; haberleri görene kadar!


Sıcaklar ve istikrarı şaşmış iklim sebebiyle orman yangınları ülkenin neredeyse tüm büyük ormanlarını yok etti; hatta hayat alanlarını da berbat etkiliyor. Bugün de haberler makûs. Akdeniz, Ege ve İç Anadolu'da birçok vilayette birebir anda yaşanan orman yangınları sebebiyle binlerce kişi bu sıcakta konutlarından çıkmış, serinletme merkezlerindeki yoğunluk sebebiyle büyük bir sıhhat krizi var, beşerler ölüyor…

Bir öteki habere geçtiniz; bozulan ekolojik istikrar sebebiyle gezegenden silinen tiplere birkaç çeşidin daha eklendiğini gördünüz. Üstelik maalesef cinslerin yok olması ve bitki örtüsünün değişmesi demek, sayısı artışa geçen cinslerle birlikte yayılma riski olan viral hastalıkların da ortaya çıkması demek. Tam da bu olmuş; yeniden, kim bilir kaçıncı kere büyük bir viral salgın başlamış, Türkiye'de de birinci olay görülmüş; ne yapmalı? Herkes bu soruya karşılık arıyor, uzmanlar endişeli…

Su ve güç kaynakları dünya genelinde neredeyse tükendiği için yaşanan politik tansiyonlar, savaşlar, kıtlıklar ve toplu ölümler… Dünyadan haberler de bu durumda…

Şiddet artmış, denetimden çıkmış durumda. Bu türlü bir periyotta akşam meskene yürümek herkes için fecî bir sinema gibi


Hem ekonomik tesirler hem de iklim değişikliğinin insan psikolojisi üzerinde yarattığı 'kaygı bozukluğu, şiddet eğilimi ve agresyon' üzere durumlar sebebiyle bilhassa büyük kentlerde şiddet olayları, hırsızlık ve cinayet olayları, intiharlar rekor düzeye ulaşmış durumda.

Hava kararıp serinledikten sonra ayrıldığınız serinletme merkezinden meskeninize gitmek tam da bu sebeple sizin için korkutucu bir tecrübe. Neyse ki sağ salim konuta varabildiniz, yeniden de tam olarak inançta değilsiniz…

Hepsi bir ortada, bir güne fazla mı geldi? Geleceğe güzel geldiniz!


'Yukarıdaki her şeyi sizi biraz korkutmak için yazdım' demeyi çok istesem de, Türkiye iklim krizinden en çok etkilenecek ülkeler ortasında yer alıyor ve bu senaryoların hepsi gelecekte nitekim de yaşayabileceğimiz şeyler. Hatta bir kısmını yaşamaya başladık bile...

Tabii ki bunların her biri hiçbir şeyin değişmediği, tedbirlerin alınmadığı, her şeyin berbata gittiği ve iklim krizinin tesirini artırdığı bir geleceğin biraz da dikkat çekmek için abartılmış bir projeksiyonu. Tekrar de yürütülen araştırmalar, gelecekte bizi sahiden problemli günlerin beklediğine işaret ediyor.

Madde unsur bakalım ister misiniz?


Türkiye'de ortalama sıcaklıkların yaklaşık 5 derece artacağı, kimi, bölgelerde ise bunun 7 dereceyi dahi bulabileceği pek çok kaynakta yer alıyor. Hatta T.C. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın yayınladığı raporlarda ve hareket planlarında da bu bilgiye yer veriliyor. Gerçekleştirilen araştırmalar, Türkiye'de bilhassa 2041-2070 yılları ortasında yüzey sıcaklıklarında önemli bir artış yaşanacağına işaret ediliyor.

Su kaynaklarının tükenmesi ve çok kuraklık üzere tesirler üzerine de pek çok çalışma bulunuyor. Ben içeriği hazırlarken Ankara Üniversitesi Su İdaresi Enstitüsü'nde vazifeli ve bu alanda pek çok çalışma gerçekleştirmiş Doç. Dr. Gökşen Çapar'ın 'Su Kaynakları İdaresi ve İklim Değişikliği' çalışmasından yararlandım.

Enerji tüketimi, üretimi ve iklim krizi ortasındaki ilişki zati bilinen bir mevzu. Yenilenebilir güç her ne kadar giderek 'yaygınlaşsa da(!)' artan güç gereksinimini karşılamak için kâfi değil. Lakin iklim krizi güç gereksinimini artırıyor. En kolay haliyle; klima kullanımı artıyor! Lakin var olan pek çok kriz sebebiyle ülkelerin güç talebini karşılayamaması halihazırda bile bir gündem unsuru. Bunun gelecekte çok daha karanlık bir boyutta yaşanacağına dair bir öngörü, hiç de yanlış sayılmaz… Dilerseniz The New York Times'da geçtiğimiz günlerde yayınlanan ve bu bahiste dünyadaki yeni durumu gözler önüne seren içeriğe buradan göz atabilirsiniz…

Özellikle tarım ve hayvancılıkta yaşanacak kriz ise tekrar pek çok makale ile destekleniyor. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın bu mevzuda yayınladığı 'İklim Değişikliği ve Tarım' başlıklı rapora buradan ulaşabilirsiniz…

Ekonomik tesirlere gelince, Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından desteklenen İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi'ne ilişkin içeriklerden biri olan 'İklim Krizi ile Gayretin Makroekonomik Yüzü' başlıklı çalışmada Türkiye, iklim krizinin ekonomik tesirlerinden en çok etkilenecek ülkelerden biri olarak anılıyor; 'iklim krizinin kaybedenleri' listesindeki ülkelerden biri ortasında yer alıyor.

Son olarak da iklim krizinin insan sıhhati üzerine ne üzere tesirleri olduğuna dair ayrıntılı bir okuma için buradaki makaleye göz atabilirsiniz…