İlk Türk İslam Devletleri hangileridir

Ilk Türk İslam Devletleri hangileridir

1)HARZEMŞAHLAR
Ceyhun ırmağının Aral gölüne döküldüğü yerin güney kesimleri Harezm (Harzem) adıyla anılır Öteden beri burada hüküm sürenlere Harzemşah (Harezmşah) denilmiştir Harzemşahlar sülâlesinin atası AnuşTegin isminde, Begdili Türk zümresine mensup bir kişidir Anuş tegin Selçuklu Sultanı Melikşah'ın saray hizmetinde bulunuyordu Oğlu Kudbeddin Muhammed, Selçuklulara alt kalarak, Harzemşah unvanı ile bu bölgenin valiliğini üstlenmiştir (10971128) Sonra başa geçen Atsız ve İlArslan devirlerinde hem Irak Selçukluları keza de KaraHıtaylarla çaba edildi Nitekim İlArslan, Sultan Sencer'in ölümü üstüne bağımsızlığını ilân etti (1157)
Harzemşahların en büyük hükümdarı Alaaddin Tekiş'tir (1172 1200) Tekiş, önce KaraHıtaylar'ı, peşinde son Selçuklu Hükümdarı II Tuğrul'u yendi Harzemşahlar kısa sürede sınırlarını Doğu Anadolu'dan Maverâünnehir'e değin genişlettiler Âdeta Selçuklu devletinin vârisi oldular Karahanlı ve Karahıtay devletlerine son verdiler Fakat bu aydınlık dönem uzun sürmedi 1220'de bütün ülke Cengiz Moğolları'nın istilâsına uğradı Celâleddin Harzemşah devleti yeniden derlemek için uğraştıysa da başarılı olamadı Ölümü üstüne Harzemşahlar Devleti tamamen ortadan kalktı (1231)
2)EYYUBİLER (11711348)
Haleb Atabeyi Nureddin Mahmut'un komutanlarından Selâhaddin, Haçlılarla işbirliği yapmakla Mısır'daki Fatımî devletine son vermişti (1171) Burada güçlü bir idare kuran Selahaddin, Nurettin Mahmut'un ölümünden sonradan bağımsızlığını ilân etti (1174) Kurduğu devlet babasının adından dolayı Eyyûbîler olarak bilinir Selahattin Eyyûbî, emrinde yer alan Türk askerleriyle beraber Haçlılara aleyhinde çetin mücadeleler verdi Ünlü Hıttîn savaşı ile Haçlıları Kudüs'ten çıkardı ve İslâm dünyasında bir efsane hâline geldi (1187) Nitekim bir Arap şairi Selahattin Eyyûbî'nin Halep'i de alması üzerine Arap milleti, Türklerin devletiyle yüceldi Ehli Salib (Haçlılar) davası Eyyûb'un oğlu göre acınacak halde edildidemiştir
Eyyûbî Devleti'nin sınırları kısa sürede Mısır, Suriye, Güneydoğu Anadolu ve Arabistan'ın güneyine değin genişledi Fakat Selahattin Eyyûbî'nin ölümü üzerine devlet hanedan üyeleri tarafından paylaşıldı(1193) Darı'daki ana kol, ordu komutanlarından Aybeg tarafından yıkıldı ve yerine Memlûkler devleti kuruldu (1250) Hama kolu ise 1348'e dek varlığını devam ettirmiştir
3)MEMLÜKLER (12501517)
Memlûk sözcük manasıyla beyaz köle demektir Oysa bu söz zamanla bir terimi ifade eder olmuştur Savaş esiri ya da satın alınanların oluşturduğu hükümdarın muhafız birliklerine bu isim verilmiştir Birincil defa Abbasi halifeleri Türk asıllı Memlûkleri kullanmış, zamanla bunlar güçlenerek kendi devletlerini kurmuşlardır Darı'da kurulan Tolunoğulları ve Ihşidîler böyle ortaya çıkmışlardır
İşte Mısır' da kurulan Memlûk Devleti'nin kurucusu İzzettin Aybeg de, Memlûk adı verilen askerî komutanlardan biriydi Eyyûbîlerin son hükümdarı ölünce tahta, karısı Şecerüddür geçmişti Ama bu şart hoş karşılanmadığından komutanlardan İzzettin Aybeg ile evlendi Ordu, İzzettin Aybeg'i sultan ilân etti Bu Nedenle Eyyûbî hanedanına son verilmiş oluyordu (1250)Memlûkler, Haçlıları ve o zamana dek yenilemeyen Moğolları durdurarak İslâm dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişlerdir Aybeg'den sonra tahta meydana çıkan Kotuz, MoğolErmeni ve Haçlı müttefik ordusunu AynCâllûd Savaşı'nda bozguna uğratmıştır(1260) Bir Kıpçak Türk'ü olan Baybars, Suriye'yi Haçlılardan kurtarmış, Moğollara karşı başarılar kazanmıştır Moğolların Abbasi halifesini öldürmesi üstüne, benzer aileden birini halife ilân ederek , halifeliği Darı'a taşımıştır Döneminin en dinç devleti hâline gelen Memlûklar aralarında zamanla iç çekişmeler başlamış ve bu durumdan faydalanan Çerkes kölemenleri devleti ele geçirmiştir (1382) Nitekim Yavuz Sultan Selim, Darı'ı alarak bu devletin varlığına son vermiştir (1517)
4)Tolunoğulları (875905)
Abbasi Halifeliği sınırları içerisinde kurulan müstakil birincil Türk devletinin kurucusu Tolunoğlu Ahmet'tir Oğuz Türklerinden olan Tolun, Halife Mu'tasım vaktinde cesareti ve bilgisi ile ün yapmış bir kişiydi
Benzer şekilde gözü kara ve aydınlatılmış olan oğlu Ahmet, ordu komutanı iken, Darı'a vali tahsis edilmişti Ahmed Mısır'ı başarıyla yönetmiş ve kuvvetli bir ordu kurmuştu Bağdat ile arası açılınca bağımsızlığını ilân etti (875884) Mısır maliyesini düzeltip, halkı darlıktan kurtardığı için oldukça seviliyordu Kısa zamanda Suriye ve Çukurova yöresini ele geçirdi Ahmet'ten sonradan yerine geçen oğlu Humâreveyh zamanında devletin sınırları Toroslara ve Irak'a kadar genişledi Ama onun yerine geçenler devleti koruyamadılar Nihayet 905 yılında Abbasi kuvvetleri Mısır'a girerek Tolunoğullarına son verdiler
5)Ihşîdiler (935969)
Darı'da kurulan ikinci Türk devletidir Devletin kurucusu Maverâünnehir Türk beyleri sülalesinden olan Muhammed Ebubekir adında bir komutandır Babası Toğaç, Tolunoğullarının hizmetinde bulunmuştur Darı valisi iken bağımsızlığını ilân eden Muhammed Ebubekir (935), önce topraklarını Dicle'ye değin genişletti Daha Sonra İslâm'ın kutsal şehirleri olan Mekke ve Medine'yi devletine bağladı Ölümünden sonra oğulları başa geçtiyse de asıl yöneticilik kölesi Kafur'un elindeydi Kafur'un ölümüyle başlayan iç mücadelelerden faydalanan Fatimîler, Darı'ı zaptederek Ihşidîlere (Akşitler) son verdiler (969) *