Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
İlk Yardım Aşamaları nelerdir
İlk Yardım temel Aşamaları
İlk Yardım Aşamaları hakkında bilgi
İlk Yardım Aşamaları
ILKYARDIMIN TEMEL ASAMALARI:
Ilk once yaralinin genel saglik durumu degerlendirilir Yaralinin omuzlarina hafifce dokunup ona seslenerek bilincinin yerinde olup olmadigi saptanir Derhal ambulans cagirilir
Yarali, boynu ve basi sabit tutularak sirt ustu yatirilir Yaralinin bilinci kapali ise cenesi yukari kaldirilarak basi geride tutulur Boylece dilin, nefes borusunu kapatmasi onlenir
Yaralinin nefes alip almadigina bakilir Nefes almiyorsa agzindan veya burnundan suni teneffus yapilir Nefes verirken gogus kalkiyor mu diye bakmak gerekir Nefes verme aralarinda akcigerlerden hava bosalmasi beklenmelidir Kan dolasiminin gerceklesip gerceklesmedigini anlamak icin nabiz kontrol edilir Nabiz, adem elmasi ve boyun kasi arasindaki bolgeye, uc parmakla hafifce bastirilarak kontrol edilir
Yaralinin nabzi yoksa kalp masajina baslanir Temel yasam destegi tek kisi ile yapiliyorsa 15 kalp masaji ve 2 tam nefes seklinde tekrarlanarak uygulanmalidir Iki kisi ile ise 5 kalp masaji 1 nefes seklinde uygulanir Temel yasam destegi, sadece solunumu ve kan dolasimi durmus kisilere uygulanir Eger nabiz var, solunum yoksa her 5 saniyede bir nefes verilmelidir
Solunum ve kan dolasimi saglandiginda temel yasam destegi kesilmelidir
SOLUNUMUN DURMASI
Yapay solunumun en basit ve etkili metodu, hastanin akcigerlerine kendi nefesinizi guclu bir sekilde uflemektir Agizdan agza solunum, solunumu cok zayif ve duzensiz olan hastalara da uygulanabilir Bu durumda nefes verisinizi, hastanin nefes verisine gore ayarlamaniz gerekir
En yakin acil saglik kurulusunu aradiktan sonra, agizdan agza solunuma baslayin Bu sirada hasta, sert bir zeminde, sirtustu yatmalidir
Eger boyun yaralanmasindan suphe edilmiyorsa, bir elinizle hastanin basini cene kemiginden yukari dogru cekerken diger elinizle de alnina bastirarak basin geride kalmasini saglayin Eger boyun yaralanmasindan supheleniyorsaniz, hastanin basina veya boynuna mudahale etmeyin Hastanin basini sarsmadan sadece cenesini nazikce kaldirarak nefes borusunu acmaya calisin
Eliniz hastanin alnindayken basparmaginiz ve isaretparmaginizla burun deliklerini kapatin Derin bir nefes alin Agzinizi hastanin agzi uzerine yerlestirin ve 2 guclu nefes verin Daha sonra her 5 saniyede 1 nefes verin Her nefeste hastanin gogsunun kalktigini gormelisiniz
Hastanin gogsu genislediginde nefes vermeyi kesin Agzinizi cekin ve yuzunuzu hastanin gogsune dogru cevirin Boylelikle kulaginiz hastanin agzi seviyesinde olacaktir Hastanin akcigerlerinden havanin cikisini dinleyin ve gogsun inisini izleyin Daha sonra solunum islemlerini tekrarlayin
Hastanin bilek veya boyun damarindan nabzini kontrol edin Eger nabiz yoksa ve kalp masaji egitiminiz varsa kalp masajina baslayin Buna hasta kendiliginden solunuma baslayincaya veya tibbi yardim gelene kadar devam edin
AGIZDAN BURUNA SOLUNUM
Eger hastada yuz yaralanmasi varsa kisinin agzina nefes vermekte zorlanirsiniz En yakin acil saglik kurulusunu aradiktan sonra hemen ilkyardima baslayin Kisiyi sert bir zemin uzerinde sirtustu yatirin
Bir elinizi hastanin cene kemigine yerlestirip, yukari dogru kaldirirken diger elinizi hastanin alnina koyun ve ceneyi yukari dogru iterken alni asagi dogru bastirarak hastanin basina pozisyon verin
Derin bir nefes alin ve agzinizla hastanin burnunu kapatinHastanin agzini da cenesini iterek kapali tutun Hastanin burnuna kuvvetle nefesinizi verin Agzinizi cekin, hastanin cenesini acin ve havanin cikisina izin verin Bu islemi 5 saniyede bir tekrarlayin
BEBEKLERE VE COCUKLARA SUNI TENEFFUS
Bebeklerde ve cocuklarda suni teneffus islemi yetiskinlerdekine benzer, sadece agzinizla cocugun hem agzini hem de burnunu kapatmalisiniz Cocugun basini cok geriye cekmeyin yoksa nefes borusu tikanabilir Nefesleriniz daha yumusak olsun Cocuklarda 4 saniyede 1 nefes (dakikada 15 nefes), bebeklerde 3 saniyede 1 nefes (dakikada 20 nefes) verilmelidir Cocugun gogsu kalkmaya baslayinca nefes vermeyi kesin Her nefes veris oncesinde yeniden nefes alin
KALP KRİZİ
Kalp krizi yasami tehdit eden acil bir durumdur Kalbi besleyen ana damarlarin daralmasi veya tikanmasina bagli olarak kalbin bir bolumune yeterli kan ve oksijen gitmemesi sonucu olusur Eger bu kan ve oksijen yetersizligi uzun surerse kalp kaslarinin bir bolumu olurKalp krizi belirtileri, asagidakilerden birkacini ya da hepsini icerebilir Santral gogus bolgesinde aniden gelen ve ezici bir basincla hissedilen, sabit, 20 dakika veya daha uzun suren, kola, omuza, boyuna, ceneye, sirt ortasi ve mideye vuran gogus agrisi, asiri terleme, bulanti, kusma, yogun halsizlik, akinti, korku, soluk mavimsi gri deri rengi, mavi tirnaklar ve nefes darligi Kalp agrisi hazimsizlikla karistirilabilir Eger agrinizin sebebinden emin degilseniz guvende olmak icin kalp krizi gibi ele alin En yakin acil saglik kurulusunu arayin ve asagida verilen ilkyardim talimatlarini uygulayinKalp krizi tedavisi, hastanin bilincinin kapali ya da acik olmasina gore degisir
A) Bilinci Kapali, Nefes Almayan Hasta:
En yakin acil saglik kurulusunu arayin, daha sonra mudahaleye baslayin Kisiyi sert, rahat bir yere sirtustu yatirin Elinizi hastanin cenesine koyup yukari kaldirirken diger elinizi hastanin alnina koyup asagi bastirarak basini arkaya yatirin
Hastanin alnindaki elinizin bas parmaginiz ve isaret parmaginizla hastanin burun deliklerini kapatin Derin bir nefes alin Agzinizi hastanin agzi uzerine sikica bastirin ve iki yavas, derin nefes verin Arada tekrar derin bir nefes alin ki hastaya taze hava verebilesiniz Gogus kafesinin yukseldigini gorene dek hava uflemeye devam edin
Hastanin gogsu yukseldiginde hava vermeyi durdurun Agzinizi cekin ve basinizi hastanin gogsune dogru cevirin Boylece kulaginiz hastanin agzinin uzerinde olacaktir Hastanin akcigerlerinden hava cikisini kulaginizla hissedin ve dinleyin ayrica gogsun alcaldigini gozlemleyin Bu solunum islemini her 5 saniyede 1 nefes vererek surdurun Kisinin bilek ya da boyun atardamarini 510 saniye boyunca nabiz icin kontrol edin Eger nabiz yoksa, kalp masaji egitimi aldiysaniz kalp masajina baslayin Suni solunum kalp masaji sirasinda da surdurulmelidir Bu islemi tibbi yardim gelinceye ya da hasta nefes almaya baslayincaya kadar surdurun
B) Bilinci Acik Hasta:
En yakin acil saglik kurumunu arayin, ilgiliye olasi bir kalp krizini ve oksijen ihtiyacini iletin
Hastayi nazikce oturtun ya da yan oturur pozisyona getirin Yatmak nefes almayi zorlastirir
Ozellikle boyun cevresindekiler olmak uzere giysileri gevsetin Hastayi bir battaniye ya da palto ile sararak sicak tutun
Hastayi sakinlestirin ve rahatlatin ama herhangi bir sey yedirip icirmeyin
Eger ambulans bulunamiyorsa hastayi en yakin hastanenin acil servisine goturun
Bilincsiz hasta kendine gelirse ve solunumu baslarsa yukaridaki adimlari izleyebilirsiniz
BILINC KAYBI
Bilinc kaybi sadece koma durumu icin gecerli bir tanimlama degildir; ayni zamanda kisinin uykulu, dikkatinin daginik ve varliginiza tepki veremedigi durumlar icin de soz konusudur Beyin travmasi (kaza veya darbe sonucu), kan kaybi, oksijensiz kalma (bogulma), metabolik bir hastalik (diyabet) veya ilac nedeniyle zehirlenmeler sonucu olusabilir Ilk olarak en yakin acil saglik kurulusunu arayin sonra ilkyardima baslayinNot: Eger omurilik zedelenmesinden supheleniyorsaniz ve hasta kusmuyorsa yerinden kimildatmayin Omurilik zedelenmesi soz konusu degilse omurgayi esnetmeden, hastanin basini ve vucudunu es zamanli olarak yana cevirebilirsiniz; ancak bas ve vucudun birbirleriyle olan konumlarini bozmayin Bir insanin bilinci yerinde degilse normal refleksler ve kaslarin gevsekligi kaybolur Bu nedenle olabilecek en buyuk tehlike dilin bogazi tikamasi veya agizdaki yabanci cismin nefes borusunu tikamasidir Nefes borusunu acip solunumu saglamis olsaniz da asla baygin birisini yalniz ve mudahalesiz birakmayinKomaya giren bir insanin nefesi kesilebilir, sonuc olarak da kalbi durur
ILKYARDIM POZISYONU
Omurilikteki bir hasardan supheleniyorsaniz ve hasta kusmuyorsa yerinden kimildatmayin Gerekli her seyi yaptiktan sonra acil tibbi yardimi beklerken hastayi ilkyardim pozisyonuna getirin Eller ve ayaklar vucudun rahat ve sabit olmasini saglayacak sekilde olmalidir
Yanina diz cokup kolunu basinin arkasina atin karsi taraftaki kolunu gogsunun ustune koyun ve bacagini dizinden bukup kendi tarafinizdaki bacagin uzerine koyun Dikkatlice basi da vucutla birlikte kendinize dogru bir elinizle dondurun ve diger elinizle yuzunu koruyun
Basini geri itin, ceneyi one cikarin ki rahat nefes alsin ancak ceneyi vucuttan daha alcakta tutun ve sicak tutun
YARALANMA VE SIDDETLI KANAMALAR
Yirtilmis bir atardamar nedeniyle cok kisa zamanda yuksek miktarda kan kaybedilebilir Siddetli kan kaybi kisiyi soka ve bilinc kaybina goturebilir ve eger durdurulamazsa olumcul olabilir Yetiskin bir insan 15 litre kadar kan kaybederse ya da bir cocuk yarim litre kan kaybederse, kan kaybi siddetli kabul edilirYarali bir atardamarin duvarlarindaki kaslar yarayi kapatmak icin pihti olusumuyla birlikte kasilacaktir Eger pihtilasma herhangi bir nedenle gerceklesmezse kanamanin kontrolu cok daha zor olacaktir En yakin acil saglik kurulusunu arayin ve ilkyardima baslayinKucuk yaralanmalarda kanama kisa surede kendiliginden durur Ancak derin bir yarada kan o kadar hizli akar ki pihti olusumuna firsat kalmaz Ilk yardimin amaci kani mumkun oldugunca kisa surede durdurmaktir
Kisiyi sirtustu yatirin ve mumkunse yarali kismi yukari kaldirin Bu kan akisini azaltacaktirCam veya metal gibi derinde olmayan ve kolay hareket ettirilebilen cisimleri yaranin icinden cikarin ama derine saplanmis cisimlere dokunmayin
Temiz bir bezle yaranin tam ustune, kanama durana dek 510 dakika basinc uygulayin Yaranin agzi aciksa her iki kenari da birbirine dogru itin Eger yaranin icinde herhangi bir sey varsa basinci cismin cevresine uygulayin, uzerine degil
Saglam ve temiz bir bandajla yarayi sikica sarin Eger hazirda bir bandaj yoksa bir parca temiz bez kullanin Turnike kullanmayin
Eger kan, bandajin disina tasarsa bandaji cikarmayin Onun yerine uzerine biraz daha bez koyun ve sikica baglayin
Burun Kanamalari:
Sik rastlanan acil durumlardan biridir Kafa travmasi sonucunda burun veya kulaktan kanama, kafatasi kirigi oldugunu gosterir ve kontrolu zordur Bu tip kanamalarda temiz bir bez ile buruna hafifce bastirilmali ve hasta mumkun oldugunca cabuk acil saglik kurulusuna ulastirilmalidirDiger nedenlerle olusan kanamalarda, burun deliklerini sikarak veya ust dudak ile disetleri arasina yuvarlak gazli bez yerlestirerek basinc uygulanir Hastayi oturtun ve basini one egin Hastanin sakin olmasini saglayin ki endiselenerek kan basincinin artmasina sebep olmasin Burnun uzerine buz koyun Tum bu uygulamalara ragmen kanama devam ederse hastayi en yakin saglik kurulusuna goturun
KIRIKLAR VE CIKIKLAR
Rontgen olmaksizin bir kemigin kirik olup olmadigini belirlemek her zaman mumkun degildir Eger emin degilseniz, yaralanmaya sanki kirikmis gibi yaklasin Eger kisi cok agriliysa, yarali bolgesini hareket ettiremiyorsa, uzerine agirlik veremiyorsa ya da yarada sekil bozuklugu varsa kirik veya cikiktan suphe edin
Cikik bir kemigi yerine oturtmaya calismayin Bu sadece bir uzman tarafindan yapilabilir Kolu veya bacagi buldugunuz pozisyonda sararak sabitleyin ve yaraliyi hastaneye goturun Eger yarali hareket edemiyorsa ambulans cagirin
Hastanin bir sey yiyip icmesine izin vermeyin,cunku hastanin kemiklerini genel anestezi altinda duzeltmek gerekebilir ve yemek hastanin kusmasina neden olabilir Kisiyi sicak tutun ve sok olasiligi acisindan surekli izleyin
Kanama varsa once onu tedavi edin Kisiyi olabildigince az hareket ettirin Hareket, kirik kemikleri daha da ayirir ve organlari yaralayabilir Acik bir yara varsa temiz bir bez parcasiyla kapatin
Tespit Uygulamasi:
Tespit genellikle gereklidir Hareketi onleyerek kirigin daha da kotu olmasini engelleyebilirsiniz Bu, ozellikle hastanin nakli veya tibbi yardimin gecikecegi durumlarda onem tasir Tespit malzemesinin sert olmasi gerekir Mumkunse bir ust ve bir alt eklemin oynamasini engelleyecek derecede uzun olmalidir Tespit, tahtalarla, karton parcalariyla, gazetelerle yapilabilir Kirik bir ust kol veya bacak icin yarali uzvu tespit etmeden once kol ile govde arasina veya bacaklar arasina destek koymak gerekir Tespiti baglamak icin bez (bandaj, kravat vb) kullanin
Kirik on kol:
Hastanin on kolunu 90 derece aciyla vucuduna yapistirin, avucu gogsune gelirken basparmagi yukari dogru olmali On kola tespit uygulayin Tespit dirsekten el bilegine kadar uzanmali Tespiti, kirigin altindan ve ustunden baglayin On kolu boyundan gecen genis bir sargi ile parmaklarin dirsekten biraz daha yukari seviyede olmasini saglayacak sekilde asin
Yarali bacagin saglam bacaga tespiti:
Nazikce yarali bacagin dizini duzeltin Iki bacak arasina bezler koyun Yarali bacagi diger bacaga birkac yerinden baglayin, ama kesinlikle tam kirik uzerinden olmasin Eger iki genis tespit bulma olanaginiz varsa bunlari kullanmak en idealidir Tespitler bacagin tum uzunlugu boyunca olmalidir
Omurga Yaralanmalari
Eger hastanin boyun veya omurgasinda ciddi agri varsa, kol veya bacaklarinda his kaybi varsa, mesane veya barsak kontrolunu yitirmisse omurga kirigi veya cikigi olabilir Bu tip vakalarda, hastanin hayati tehlike altinda degilse veya kusmaya bagli olarak bogulmuyorsa, hastayi kipirdatmamak gerekir Eger hastayi hareket ettirmek gerekirse vucudunu dumduz tutmalisiniz Beli veya boynu bukulmemeli, vucudu donmemeli Hastayi kapi, masa, utu masasi veya genis bir kalas gibi sert bir zemin uzerine yerlestirmelisiniz
BURKULMA VE GERILME
Kasta veya ten donlardaki yirtilma, gerilme; baglardaki veya eklem kapsulundeki yirtilma ise burkulma olarak tanimlanir Burkulma ve gerilme dokularin asiri zorlanmasindan olur Iki yaralanma icin de belirtiler aynidir Agri, sisme ve morarma Ciddi burkulmalar sanki kirikmis gibi tedavi edilmelidir Agri ve sismeyi azaltmak icin soguk su ya da buz torbasi kullanilir Eklem veya kasi, elastik 8seklinde bandajla sarin ve 12 gun icin ustune bastirmayin 8seklinde bandaj uygulamasini ayak cevresinde 12 kez dairesel olarak sarin Bandaji diyagonal olarak ayagin ustunden ve bilegin cevresinden gececek sekilde baglayin; bandaji ayagin ustunden asagi dogru ve ayagin tabanindan gecirin 8seklindeki donuslere devam edin, ayak (parmaklar haric), bilek ve bacagin alti kaplanana kadar bandaj sarin; bant ya da klipsle bandaji sabitleyin
İlk Yardım temel Aşamaları
İlk Yardım Aşamaları hakkında bilgi
İlk Yardım Aşamaları
ILKYARDIMIN TEMEL ASAMALARI:
Ilk once yaralinin genel saglik durumu degerlendirilir Yaralinin omuzlarina hafifce dokunup ona seslenerek bilincinin yerinde olup olmadigi saptanir Derhal ambulans cagirilir
Yarali, boynu ve basi sabit tutularak sirt ustu yatirilir Yaralinin bilinci kapali ise cenesi yukari kaldirilarak basi geride tutulur Boylece dilin, nefes borusunu kapatmasi onlenir
Yaralinin nefes alip almadigina bakilir Nefes almiyorsa agzindan veya burnundan suni teneffus yapilir Nefes verirken gogus kalkiyor mu diye bakmak gerekir Nefes verme aralarinda akcigerlerden hava bosalmasi beklenmelidir Kan dolasiminin gerceklesip gerceklesmedigini anlamak icin nabiz kontrol edilir Nabiz, adem elmasi ve boyun kasi arasindaki bolgeye, uc parmakla hafifce bastirilarak kontrol edilir
Yaralinin nabzi yoksa kalp masajina baslanir Temel yasam destegi tek kisi ile yapiliyorsa 15 kalp masaji ve 2 tam nefes seklinde tekrarlanarak uygulanmalidir Iki kisi ile ise 5 kalp masaji 1 nefes seklinde uygulanir Temel yasam destegi, sadece solunumu ve kan dolasimi durmus kisilere uygulanir Eger nabiz var, solunum yoksa her 5 saniyede bir nefes verilmelidir
Solunum ve kan dolasimi saglandiginda temel yasam destegi kesilmelidir
SOLUNUMUN DURMASI
Yapay solunumun en basit ve etkili metodu, hastanin akcigerlerine kendi nefesinizi guclu bir sekilde uflemektir Agizdan agza solunum, solunumu cok zayif ve duzensiz olan hastalara da uygulanabilir Bu durumda nefes verisinizi, hastanin nefes verisine gore ayarlamaniz gerekir
En yakin acil saglik kurulusunu aradiktan sonra, agizdan agza solunuma baslayin Bu sirada hasta, sert bir zeminde, sirtustu yatmalidir
Eger boyun yaralanmasindan suphe edilmiyorsa, bir elinizle hastanin basini cene kemiginden yukari dogru cekerken diger elinizle de alnina bastirarak basin geride kalmasini saglayin Eger boyun yaralanmasindan supheleniyorsaniz, hastanin basina veya boynuna mudahale etmeyin Hastanin basini sarsmadan sadece cenesini nazikce kaldirarak nefes borusunu acmaya calisin
Eliniz hastanin alnindayken basparmaginiz ve isaretparmaginizla burun deliklerini kapatin Derin bir nefes alin Agzinizi hastanin agzi uzerine yerlestirin ve 2 guclu nefes verin Daha sonra her 5 saniyede 1 nefes verin Her nefeste hastanin gogsunun kalktigini gormelisiniz
Hastanin gogsu genislediginde nefes vermeyi kesin Agzinizi cekin ve yuzunuzu hastanin gogsune dogru cevirin Boylelikle kulaginiz hastanin agzi seviyesinde olacaktir Hastanin akcigerlerinden havanin cikisini dinleyin ve gogsun inisini izleyin Daha sonra solunum islemlerini tekrarlayin
Hastanin bilek veya boyun damarindan nabzini kontrol edin Eger nabiz yoksa ve kalp masaji egitiminiz varsa kalp masajina baslayin Buna hasta kendiliginden solunuma baslayincaya veya tibbi yardim gelene kadar devam edin
AGIZDAN BURUNA SOLUNUM
Eger hastada yuz yaralanmasi varsa kisinin agzina nefes vermekte zorlanirsiniz En yakin acil saglik kurulusunu aradiktan sonra hemen ilkyardima baslayin Kisiyi sert bir zemin uzerinde sirtustu yatirin
Bir elinizi hastanin cene kemigine yerlestirip, yukari dogru kaldirirken diger elinizi hastanin alnina koyun ve ceneyi yukari dogru iterken alni asagi dogru bastirarak hastanin basina pozisyon verin
Derin bir nefes alin ve agzinizla hastanin burnunu kapatinHastanin agzini da cenesini iterek kapali tutun Hastanin burnuna kuvvetle nefesinizi verin Agzinizi cekin, hastanin cenesini acin ve havanin cikisina izin verin Bu islemi 5 saniyede bir tekrarlayin
BEBEKLERE VE COCUKLARA SUNI TENEFFUS
Bebeklerde ve cocuklarda suni teneffus islemi yetiskinlerdekine benzer, sadece agzinizla cocugun hem agzini hem de burnunu kapatmalisiniz Cocugun basini cok geriye cekmeyin yoksa nefes borusu tikanabilir Nefesleriniz daha yumusak olsun Cocuklarda 4 saniyede 1 nefes (dakikada 15 nefes), bebeklerde 3 saniyede 1 nefes (dakikada 20 nefes) verilmelidir Cocugun gogsu kalkmaya baslayinca nefes vermeyi kesin Her nefes veris oncesinde yeniden nefes alin
KALP KRİZİ
Kalp krizi yasami tehdit eden acil bir durumdur Kalbi besleyen ana damarlarin daralmasi veya tikanmasina bagli olarak kalbin bir bolumune yeterli kan ve oksijen gitmemesi sonucu olusur Eger bu kan ve oksijen yetersizligi uzun surerse kalp kaslarinin bir bolumu olurKalp krizi belirtileri, asagidakilerden birkacini ya da hepsini icerebilir Santral gogus bolgesinde aniden gelen ve ezici bir basincla hissedilen, sabit, 20 dakika veya daha uzun suren, kola, omuza, boyuna, ceneye, sirt ortasi ve mideye vuran gogus agrisi, asiri terleme, bulanti, kusma, yogun halsizlik, akinti, korku, soluk mavimsi gri deri rengi, mavi tirnaklar ve nefes darligi Kalp agrisi hazimsizlikla karistirilabilir Eger agrinizin sebebinden emin degilseniz guvende olmak icin kalp krizi gibi ele alin En yakin acil saglik kurulusunu arayin ve asagida verilen ilkyardim talimatlarini uygulayinKalp krizi tedavisi, hastanin bilincinin kapali ya da acik olmasina gore degisir
A) Bilinci Kapali, Nefes Almayan Hasta:
En yakin acil saglik kurulusunu arayin, daha sonra mudahaleye baslayin Kisiyi sert, rahat bir yere sirtustu yatirin Elinizi hastanin cenesine koyup yukari kaldirirken diger elinizi hastanin alnina koyup asagi bastirarak basini arkaya yatirin
Hastanin alnindaki elinizin bas parmaginiz ve isaret parmaginizla hastanin burun deliklerini kapatin Derin bir nefes alin Agzinizi hastanin agzi uzerine sikica bastirin ve iki yavas, derin nefes verin Arada tekrar derin bir nefes alin ki hastaya taze hava verebilesiniz Gogus kafesinin yukseldigini gorene dek hava uflemeye devam edin
Hastanin gogsu yukseldiginde hava vermeyi durdurun Agzinizi cekin ve basinizi hastanin gogsune dogru cevirin Boylece kulaginiz hastanin agzinin uzerinde olacaktir Hastanin akcigerlerinden hava cikisini kulaginizla hissedin ve dinleyin ayrica gogsun alcaldigini gozlemleyin Bu solunum islemini her 5 saniyede 1 nefes vererek surdurun Kisinin bilek ya da boyun atardamarini 510 saniye boyunca nabiz icin kontrol edin Eger nabiz yoksa, kalp masaji egitimi aldiysaniz kalp masajina baslayin Suni solunum kalp masaji sirasinda da surdurulmelidir Bu islemi tibbi yardim gelinceye ya da hasta nefes almaya baslayincaya kadar surdurun
B) Bilinci Acik Hasta:
En yakin acil saglik kurumunu arayin, ilgiliye olasi bir kalp krizini ve oksijen ihtiyacini iletin
Hastayi nazikce oturtun ya da yan oturur pozisyona getirin Yatmak nefes almayi zorlastirir
Ozellikle boyun cevresindekiler olmak uzere giysileri gevsetin Hastayi bir battaniye ya da palto ile sararak sicak tutun
Hastayi sakinlestirin ve rahatlatin ama herhangi bir sey yedirip icirmeyin
Eger ambulans bulunamiyorsa hastayi en yakin hastanenin acil servisine goturun
Bilincsiz hasta kendine gelirse ve solunumu baslarsa yukaridaki adimlari izleyebilirsiniz
BILINC KAYBI
Bilinc kaybi sadece koma durumu icin gecerli bir tanimlama degildir; ayni zamanda kisinin uykulu, dikkatinin daginik ve varliginiza tepki veremedigi durumlar icin de soz konusudur Beyin travmasi (kaza veya darbe sonucu), kan kaybi, oksijensiz kalma (bogulma), metabolik bir hastalik (diyabet) veya ilac nedeniyle zehirlenmeler sonucu olusabilir Ilk olarak en yakin acil saglik kurulusunu arayin sonra ilkyardima baslayinNot: Eger omurilik zedelenmesinden supheleniyorsaniz ve hasta kusmuyorsa yerinden kimildatmayin Omurilik zedelenmesi soz konusu degilse omurgayi esnetmeden, hastanin basini ve vucudunu es zamanli olarak yana cevirebilirsiniz; ancak bas ve vucudun birbirleriyle olan konumlarini bozmayin Bir insanin bilinci yerinde degilse normal refleksler ve kaslarin gevsekligi kaybolur Bu nedenle olabilecek en buyuk tehlike dilin bogazi tikamasi veya agizdaki yabanci cismin nefes borusunu tikamasidir Nefes borusunu acip solunumu saglamis olsaniz da asla baygin birisini yalniz ve mudahalesiz birakmayinKomaya giren bir insanin nefesi kesilebilir, sonuc olarak da kalbi durur
ILKYARDIM POZISYONU
Omurilikteki bir hasardan supheleniyorsaniz ve hasta kusmuyorsa yerinden kimildatmayin Gerekli her seyi yaptiktan sonra acil tibbi yardimi beklerken hastayi ilkyardim pozisyonuna getirin Eller ve ayaklar vucudun rahat ve sabit olmasini saglayacak sekilde olmalidir
Yanina diz cokup kolunu basinin arkasina atin karsi taraftaki kolunu gogsunun ustune koyun ve bacagini dizinden bukup kendi tarafinizdaki bacagin uzerine koyun Dikkatlice basi da vucutla birlikte kendinize dogru bir elinizle dondurun ve diger elinizle yuzunu koruyun
Basini geri itin, ceneyi one cikarin ki rahat nefes alsin ancak ceneyi vucuttan daha alcakta tutun ve sicak tutun
YARALANMA VE SIDDETLI KANAMALAR
Yirtilmis bir atardamar nedeniyle cok kisa zamanda yuksek miktarda kan kaybedilebilir Siddetli kan kaybi kisiyi soka ve bilinc kaybina goturebilir ve eger durdurulamazsa olumcul olabilir Yetiskin bir insan 15 litre kadar kan kaybederse ya da bir cocuk yarim litre kan kaybederse, kan kaybi siddetli kabul edilirYarali bir atardamarin duvarlarindaki kaslar yarayi kapatmak icin pihti olusumuyla birlikte kasilacaktir Eger pihtilasma herhangi bir nedenle gerceklesmezse kanamanin kontrolu cok daha zor olacaktir En yakin acil saglik kurulusunu arayin ve ilkyardima baslayinKucuk yaralanmalarda kanama kisa surede kendiliginden durur Ancak derin bir yarada kan o kadar hizli akar ki pihti olusumuna firsat kalmaz Ilk yardimin amaci kani mumkun oldugunca kisa surede durdurmaktir
Kisiyi sirtustu yatirin ve mumkunse yarali kismi yukari kaldirin Bu kan akisini azaltacaktirCam veya metal gibi derinde olmayan ve kolay hareket ettirilebilen cisimleri yaranin icinden cikarin ama derine saplanmis cisimlere dokunmayin
Temiz bir bezle yaranin tam ustune, kanama durana dek 510 dakika basinc uygulayin Yaranin agzi aciksa her iki kenari da birbirine dogru itin Eger yaranin icinde herhangi bir sey varsa basinci cismin cevresine uygulayin, uzerine degil
Saglam ve temiz bir bandajla yarayi sikica sarin Eger hazirda bir bandaj yoksa bir parca temiz bez kullanin Turnike kullanmayin
Eger kan, bandajin disina tasarsa bandaji cikarmayin Onun yerine uzerine biraz daha bez koyun ve sikica baglayin
Burun Kanamalari:
Sik rastlanan acil durumlardan biridir Kafa travmasi sonucunda burun veya kulaktan kanama, kafatasi kirigi oldugunu gosterir ve kontrolu zordur Bu tip kanamalarda temiz bir bez ile buruna hafifce bastirilmali ve hasta mumkun oldugunca cabuk acil saglik kurulusuna ulastirilmalidirDiger nedenlerle olusan kanamalarda, burun deliklerini sikarak veya ust dudak ile disetleri arasina yuvarlak gazli bez yerlestirerek basinc uygulanir Hastayi oturtun ve basini one egin Hastanin sakin olmasini saglayin ki endiselenerek kan basincinin artmasina sebep olmasin Burnun uzerine buz koyun Tum bu uygulamalara ragmen kanama devam ederse hastayi en yakin saglik kurulusuna goturun
KIRIKLAR VE CIKIKLAR
Rontgen olmaksizin bir kemigin kirik olup olmadigini belirlemek her zaman mumkun degildir Eger emin degilseniz, yaralanmaya sanki kirikmis gibi yaklasin Eger kisi cok agriliysa, yarali bolgesini hareket ettiremiyorsa, uzerine agirlik veremiyorsa ya da yarada sekil bozuklugu varsa kirik veya cikiktan suphe edin
Cikik bir kemigi yerine oturtmaya calismayin Bu sadece bir uzman tarafindan yapilabilir Kolu veya bacagi buldugunuz pozisyonda sararak sabitleyin ve yaraliyi hastaneye goturun Eger yarali hareket edemiyorsa ambulans cagirin
Hastanin bir sey yiyip icmesine izin vermeyin,cunku hastanin kemiklerini genel anestezi altinda duzeltmek gerekebilir ve yemek hastanin kusmasina neden olabilir Kisiyi sicak tutun ve sok olasiligi acisindan surekli izleyin
Kanama varsa once onu tedavi edin Kisiyi olabildigince az hareket ettirin Hareket, kirik kemikleri daha da ayirir ve organlari yaralayabilir Acik bir yara varsa temiz bir bez parcasiyla kapatin
Tespit Uygulamasi:
Tespit genellikle gereklidir Hareketi onleyerek kirigin daha da kotu olmasini engelleyebilirsiniz Bu, ozellikle hastanin nakli veya tibbi yardimin gecikecegi durumlarda onem tasir Tespit malzemesinin sert olmasi gerekir Mumkunse bir ust ve bir alt eklemin oynamasini engelleyecek derecede uzun olmalidir Tespit, tahtalarla, karton parcalariyla, gazetelerle yapilabilir Kirik bir ust kol veya bacak icin yarali uzvu tespit etmeden once kol ile govde arasina veya bacaklar arasina destek koymak gerekir Tespiti baglamak icin bez (bandaj, kravat vb) kullanin
Kirik on kol:
Hastanin on kolunu 90 derece aciyla vucuduna yapistirin, avucu gogsune gelirken basparmagi yukari dogru olmali On kola tespit uygulayin Tespit dirsekten el bilegine kadar uzanmali Tespiti, kirigin altindan ve ustunden baglayin On kolu boyundan gecen genis bir sargi ile parmaklarin dirsekten biraz daha yukari seviyede olmasini saglayacak sekilde asin
Yarali bacagin saglam bacaga tespiti:
Nazikce yarali bacagin dizini duzeltin Iki bacak arasina bezler koyun Yarali bacagi diger bacaga birkac yerinden baglayin, ama kesinlikle tam kirik uzerinden olmasin Eger iki genis tespit bulma olanaginiz varsa bunlari kullanmak en idealidir Tespitler bacagin tum uzunlugu boyunca olmalidir
Omurga Yaralanmalari
Eger hastanin boyun veya omurgasinda ciddi agri varsa, kol veya bacaklarinda his kaybi varsa, mesane veya barsak kontrolunu yitirmisse omurga kirigi veya cikigi olabilir Bu tip vakalarda, hastanin hayati tehlike altinda degilse veya kusmaya bagli olarak bogulmuyorsa, hastayi kipirdatmamak gerekir Eger hastayi hareket ettirmek gerekirse vucudunu dumduz tutmalisiniz Beli veya boynu bukulmemeli, vucudu donmemeli Hastayi kapi, masa, utu masasi veya genis bir kalas gibi sert bir zemin uzerine yerlestirmelisiniz
BURKULMA VE GERILME
Kasta veya ten donlardaki yirtilma, gerilme; baglardaki veya eklem kapsulundeki yirtilma ise burkulma olarak tanimlanir Burkulma ve gerilme dokularin asiri zorlanmasindan olur Iki yaralanma icin de belirtiler aynidir Agri, sisme ve morarma Ciddi burkulmalar sanki kirikmis gibi tedavi edilmelidir Agri ve sismeyi azaltmak icin soguk su ya da buz torbasi kullanilir Eklem veya kasi, elastik 8seklinde bandajla sarin ve 12 gun icin ustune bastirmayin 8seklinde bandaj uygulamasini ayak cevresinde 12 kez dairesel olarak sarin Bandaji diyagonal olarak ayagin ustunden ve bilegin cevresinden gececek sekilde baglayin; bandaji ayagin ustunden asagi dogru ve ayagin tabanindan gecirin 8seklindeki donuslere devam edin, ayak (parmaklar haric), bilek ve bacagin alti kaplanana kadar bandaj sarin; bant ya da klipsle bandaji sabitleyin
