Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Enflasyon son olarak 3 Mart'ta açıklandığında TÜİK datalarına nazaran yüzde 54,4, ENAG bilgilerine nazaran yüzde 123, Steve Hanke'ye nazaran yüzde 101 olurken, sokaktaki beşere nazaran ise değişiyor.
Enflasyondaki yükselişin esasen uzun vakittir sürmesi bir yana faiz indirimlerinin başlaması ile kurların tetiklenmesi tesiri ile tırmanışa dönüştüğünü biliyoruz. Dünyada bir enflasyonist ortam var onu da biliyoruz. Hatta 2022 yılında bile dünyanın gözü önünde süren bir savaş olduğunu ve bunun da global ekonomilerde oluşturduğu maliyet artışlarını da biliyoruz. Bildiğimiz bir şey de pandemi sonrası ve iklim krizi ile yükselişte olan besin fiyatları.
Bildiklerimizin bir kısmı da yurt içindeki gelişmeler.
Tek bilmediğimiz bütün bunların öncesinde enflasyon sinyalleri alınırken faiz indirimlerine neden başladığımız. Oysa faizlerin inmesi gerektiğini de biliyoruz. Lakin şu periyotta faiz artırımlarının da tek başına hiç bir alanda deva olmayacağını da biliyoruz. Pekala o halde bakalım IMF'nin eski başekonomistlerinden Prof. Dr. Kenneth Rogoff, enflasyonu düşürmek için Dünya'dan Elif Karaca'ya Türkiye iktisadı için bilmediğimiz ne anlatmış?
Türkiye'nin hala vakti var
Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kenneth Rogoff, Türkiye’nin 2001 yılında yaşadığı büyük krizden daha makûs bir ekonomik krize gerçek yol alabilmesinin mümkün olduğunu fakat savaşa karşın global konjonktürün hala uygunken iktisatta sert bir inişi önlemek için hala vakit olduğunu belirtti.
Küresel ekonomik konjonktür ve Fed'in adımlarına dair konuşan Rogoff, Türkiye'nin başta AB olmak üzere ticaret ortaklarında yaşanacak bir resesyon ile ihracat, cari istikrar ve iktisatta yavaşlamadan kaçabilme imkanının olmadığı konusunda uyardı.
Fed beklendiği üzere Mart ayında faiz artırımlarına başladı. Fed'in adımı enflasyonla gayret için kâfi olacak mı? Savaşın tesirleri ve Rusya'ya uygulanan yaptırımlar global enflasyon görünümü hakkında neler gösteriyor?
Fed, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden evvel de enflasyon konusunda çok gecikmişti ve artık işler daha da berbat. Savaş, bu yıl ve gelecek yıl ABD’de büyümeyi en az %0,5 düşürüp, enflasyonda en az %1 artışa neden olacak. Daha berbatı de mümkün. Büyük bir sakinliğe neden olmadan enflasyonu önümüzdeki iki yıl içinde %2'ye geri getirmenin çok sıkıntı olduğu bir noktadayız. Fed maksatlarının oldukça gerisinde kalabilir ve enflasyon 2023 sonunda bile %3,5-4 aralığında kalabilir. İki yıl içinde enflasyonun %2'lere çekilebilmesi için, faiz oranlarının %4-5'e yükseltilmesi gerekecek. Bu, ABD iktisadı üzerindeki ağır tesirlerinin yanı sıra, borç ödeme maliyetini de kıymetli ölçüde artıracak. Enflasyon %8'e yakın seyrederken Fed’in faizi %2,5'ten fazla artırma eğiliminde olacağından şüpheliyim.
Türkiye, Ukrayna'daki savaştan en çok etkilenen ekonomilerden biri olurken, daha ne üzere tesirler oluşabilir?
Pandemi sonrası sistemsiz toparlanma, ABD’de faiz oranlarında artış beklentisiyle birleştiğinde önümüzdeki iki yıl içinde gelişmekte olan ülkelerde finansal krizlerinde artış görülme ihtimali çok yüksek. Borç temerrüdü, bankacılık krizi yada her ikisi birden mümkün. En çok baskı altında olanlar gelişmekte olan ekonomiler ve düşük gelirli ülkeler. Merkez bankası bağımsızlığına ziyan veren ağır siyasi tesir nedeniyle Türkiye de Ukrayna öncesinde de zati izleme listesindeydi. Avrupa'da artan resesyon riski, savaşın yarattığı belirsizlik ve Türkiye'nin değerli ticaret ortaklarının risk altında olması nedeniyle artık tehdit daha da büyük.
ABD ve AB alışık olmadıkları enflasyonla gayret ederken, bunun Türkiye'ye yansıması nasıl olacak?
ABD, resesyon yaşanmadan enflasyonun 12-18 ayda düşürülebileceği noktayı geride bıraktı. Avrupa bilhassa de Almanya ve İtalya, yaptırımların Rusya'dan güç arzının kesilmesine yol açması durumunda büyük bir resesyon riski altında. Yaptırımlar daha fazla artmasa bile, Avrupa’da çok daha yavaş bir büyüme (%1,5 ila %2 daha düşük) kelam konusu olacak. Türkiye'nin büyük ticaret ortaklarında resesyon, ihracat gelirleri ve cari istikrar için olumsuz olacaktır. Bu türlü bir ortamda Türkiye'nin de keskin bir yavaşlamadan kaçınması pek mümkün görünmüyor.
Türkiye enflasyonla çabada nasıl bir strateji izlemeli?
Bu noktada Türkiye’nin önemli bir faiz artırımına gitmeden enflasyonu aşağı çekebilmesi çok sıkıntı. Faiz oranlarının daha erken yükseltilmemesi ve merkez bankası yöneticileri tekrar tekrar misyondan alınarak kredibiliteye ziyan verilmesi nedeniyle enflasyonun denetim altına alınması sahiden sancılı olacak. Türkiye yirmi yıl öncesinde yaşanandan daha makus bir ekonomik krize yanlışsız yol alabilir, lakin savaşa karşın global büyüme ve faiz ortamı hala gereğince uygunken, iktisadın sert bir iniş yapmasını önlemek için yeniden de vakit var.
