İmran Han’a kızgınlığı geçmiyor! ABD’ninki deve kini

Bağımsızlığını kazanmasıyla bir arada askerlerce kurulan bir devlet olduğu için Pakistan’da, askerin belirlediği kadar bir “demokrasi” var, biliniyor. Bu şanssız ülkenin sorunu da bu aslında. Askerlerin müdahalesiyle, uydurdukları onlarca münasebetle maksat alınan hükümetler uzun ömürlü olmuyor. En son İmran Han’ı ABD’nin kışkırtmasıyla bir Meclis oylaması sonucu Başbakanlıktan uzaklaştırdılar.

Özel olarak İngiltere’de genel olarak da batıda, çok az Asyalıya nasip olan fevkalâde bir şöhrete sahipken, hatta İngiliz aristokrasisine evlilik yoluyla girmişken, tüm bunları gerisinde bırakıp ülkesinde siyasete soyunan, sonunda başbakanlığa kadar yükselen eski kriketçi İmran Han’ı takdir edenlerdenim. Görüşlerine bir yakınlığım olduğundan değil ancak hani şu meşhur “elini taşın altına koymak” dediğimiz vazife şuurunun yüksekliğinden dolayı takdir ederim Han’ı, o kadar.

Asker güdümlü yargı

Başbakanlık vazifesinden uzaklaştırıldıktan sonra da Han’la uğraşılmaya devam ediliyor, izliyorsanız biliyorsunuzdur. En son en yakın yardımcısı Şehbaz Gill’in tutuklanması üzerine polisle, yargıyı tehdit ettiği için İmran Han hakkında da “terörle mücdele yasalarına” nazaran tutuklama buyruğu çıkarıldı. Neredeyse hiç bir iktidarın mühletini tamamlayamadn devrildiği ülkede birebir akıbet Han’ı da bulmuş oldu. Yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle, asker güdümlü yargının verdiği kararla dört ay evvel Han hükümeti düşürüldü.

Pakistan’da olağan karşılanan müdahaleler bunlar lakin Han’ın iktidarının düşürülmesinde bu sefer ABD tesiri çok ancak çok aşikâr. Ülke ordusu, ki son derece ABD yanlısıdır, ABD’nin isteği doğrultusunda Han’ı devirecek komplolarda yer aldı. Imran Han da aslında ABD idaresini “seçilmiş hükümetinin düşmesinden ötürü” açık açık suçlamıştı.

ABD’nin kızgınlığının nedeni

ABD’nin kızgınlığının nedenlerinden biri, Han’ın vazifedeyken, yani 2022 yılının Şubat ayında Ukrayna krizinin ortasında Rusya'ya yaptığı ziyaret. ABD, aslında Pakistan’ın Han idaresinde Çin’le çok çok yakınlaşmasına da kızgınken üstüne bu ziyaretin yapılmasını hala hazmedemedi. Batıya da ABD’ye de tavrını iktidarının son devirlerinde sertleştiren Han ABD ile müttefiklerince istenmiyordu da.

İmran Han iktidarı boyunca, ekonomik siyasetleri itimat verici olduğundan kolay şartlarda yabancı yardımlar aldı. Vergi toplamada da, yoksullukla uğraşta de epey başarılıydı. Hatta IMF bile Han liderliğindeki Pakistan iktisadının “doğru yolda” olduğunu kabul etmek zorunda kalmıştı. Han iktidarı periyodunda ihracat 25.3 milyar ile tarihinin en yüksek düzeyine ulaşmıştı. Imran Han ayrıyeten Hindistan ile Keşmir problemi hariç ikili bağları onarmak için çok da uğraşmıştı.

Bu istikrarlı, kendine yeten bir Pakistan demekti, yani ABD’nin asla olmasına müsaade vermeyeceği bir siyasi/ekonomik ortama kavuşmuştu ülke. Han’ın kıymetli başarılarından biri halka açık toplantılar aracılığıyla kitleleri yozlaşmış siyasi hanedanlara karşı harekete geçirmesidir. Han, çok başarılı bir dış siyaset uygulayarak Rusya, Çin, Suudi Arabistan, Türkiye üzere ülkeler başta olmak üzere Orta Doğu ülkelerinin de dayanağını kazanmıştı. Düşürüldükten sonra bile bu ülkelerin Han’a tıpkı dayanağı vermeye devam ettikleri görülüyor.

ABD CPEC’e karşı

Özellikle Çin’le yakınlığı yüzünden Han’ı devriren ABD, ondan sonra gelen Şehbaz Şerif hükümetini de şayet “yola getiremezse” devirmek zorunda. Zira Çin ile Pakistan, 60 milyar dolar fiyatındaki Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) ile birbirine çok yakınlaştı. Pakistan'ın yeni Dışişleri Bakanı Bilawal Butto Zerdari, Mayıs 2022'de Çin'i birinci kere ziyaret etti. Zerdari, Çin’li yetkililerle ekonomik uyumun, endüstrileşmenin yanısıra CPEC'in hızlandırılması konusunu da ele aldı. Şunu anımsatayım, ABD CPEC'e karşıdır. Gerçek şu ki, CPEC, Şehbaz Şerif idaresindeki yeni hükümet ile ABD Lideri Joe Biden idaresindeki ABD idaresi ortasında bir sorun olmaya devam edecek. Bunun İmran Han’a dolaylı bir ziyanı da olacak. Her ne kadar hala takviyesini sürdürüyorsa da Çin CPEC’in devamı için Han’a yardım da edemeyecek.

Şimdiki Başbakan Şehbaz Şerif, bilindiği üzere eski Lidere Navaz Şerif’in kardeşi. Navaz Şerif’in başta Suudi Arabistan olmak üzere, başka Orta Doğu ülkeleriyle hala samimi münasebetlere sahip olması Imran Han’ın tekrar iktidara gelme eforlarını zorlaştırabilir.

Durumu böylesine zorken, siyasi mesleği neredeyse bitme noıktasına gelmişken ABD’nin İmran Han’la uğraşmayı bırakmaması lakin duyduğu kinle ilgili olabilir.

Hayvanlar aleminde en kinci varlık olan devenin kinine misal ABD’nin kini. Deve yıllar geçse de kinini unutmaz derler.

ABD’de bu türlü değil mi?