İnsan Bedeni Ve Postmodernizm

Postmodernizm nedir,
Postmodernizm ne demek,
İnsan Bedeni Ve Postmodernizm akımı

İnsan Bedeni Ve Postmodernizm

İnsan Bedeni PostModernizm
Hastalık kavramının tarihcesi verilirken, ozellikle Descartescı felsefenin yaygınlık kazanması ile birlikte, ruh beden ayrımı yapıldığı, bu ayrımın bedenin uzerinde insan tasarrufunu yasallaştırdığı, dolayısıyla, fiziksel sorunların yine fiziksel nedensonuc ilişkisi icinde cozulmesi gerektiği anlayışının tıpta hakimiyet kurduğu belirtilmektedir

Bir başka anlatımla, insan bedenine ilişkin gelişen ya da değişen kavrayışlar, tıbbi araştırmaların doğasında etkilendiği gibi, bireyseltoplumsal değer sisteminin nasıl şekilleneceği de etkilemektedir; cunku bedenin sorunları ile tıp ilgilenirken ruhun sorunları ile de toplumsal bilimler ilgilenme durumundadır Bunun icin zorunlu olarak insan bedeninin ele alınış tarzı cağdan cağa onemli değişikliklere uğramış, bireysel ve toplumsal yaşamın nasıl olması gerektiği sorusunun temelini oluşturmuştur
Bu başlık altında bu yoğun ilgiden cesaret alarak, insan bedeninden neler anlaşıldığı, bedensağlık ilişkileri ve bedenin klasik tanımları dışında gunumuzde nasıl ele alındığına yani postmodernizm ile beden arasındaki ilişkilere yer verilecektir

Vucut konusunda yapılan araştırmalar bircok disiplin ve bircok alt disiplin icinde gercekleşmektedir: orneğin, medikal sosyoloji, medikal antropoloji, sosyo ve pisikofizyoloji, medikal ekonomi, sağlık ve hastalık sosyolojisi, sosyal pisikoloji, tarih, vucut felsefesi ve etik gibi dallar bu alanda bilgi uretmektedir; ancak, alanlar cok geniş olmasından dolayı bir alanda yapılan araştırmalarla ilgilenirken araştırmacıların diğer alanda yapılan araştırmalardan haberi olmamaktadır Bunun icin vucudun incelenmesi bu disiplinlerde uretilen bilgilerin bir araya getirilebilmesi ile olacaktır

O halde, insan bedenine yonelik geliştirilen yaklaşımlar hangi alandan kaynaklanırsa kaynaklansın genel olarak iki grupta toplanabilir: ilk grupta insan bedenini sadece biomedikal inceleyen yaklaşımlar, ikincisinde ise insan bedenini toplumsal ve kulturel ortamda ele almak isteyen goruşler bulunmaktadır

İnsan vucuduna ilişkin goruşler ozellikle felsefe alanında geliştirilmiştir Ancak, sosyologlar ve antropologlar da bedeni sosyal bir ortamda tanımlamaya, yani onun toplumsal olarak nasıl şekillendiğini araştırmışlardır Hastalıksağlık ikilemi uzerinde geliştirilen sosyoloji perspektifleri genel olarak insan vucudunu, toplumsal eğilimlere ve sınırlara sahip, toplumsal olarak yapılanmış bir gerceklik olarak ele almışlardır

Sosyolojinin bir alt dalı olarak “beden sosyolojisi, temel olarak insanın vucuda gelişinin toplumsal doğası, vucudun toplumsal olarak uretilmesi, vucudun toplumsal temsili ve dile getirimleri ve vucut, toplum ve kultur arasındaki karmaşık ilişkileri incelemelidir

Diğer yandan, etkileşimcilik yaklaşımın kurucusu olarak bilinen Mead de insanın vucudunun parcalarının insanlar arasındaki gunluk etkileşimde oynadıkları rolun onemini vurgularken insan bedeninin onemini de dile getiriyordu Ona gore, orneğin yuz haltlarındaki oynamalar gunluk hayatta hic de dikkatimizi cekmeyen bir anlamda tamamen rutin olmuş bir cok jest ve mimiklerimiz iletişimde belirleyici bir rol oynamaktadır Vucudumuzu kullanarak gunluk hayatımızda duzen kurmaya calışırız 1

Gunumuzde beden uzerindeki toplumsal değerler kısa zaman icerisinde oyle farklılaşmaktadır ki kimi kuramcılar, araştırma duzeyi olarak toplumsalı değil, daha kucuk birimleri de secmektedirler Bu durumda, bedene ilişkin duşuncelerin bireyin icinde bulunduğu sınıfa gore de değiştiği belirtilebilir Orneğin, orta sınıftakiler zinde olmayı tercih ederlerken, alt sınıftakiler guclu bir vucuda sahip olmayı tercih edebilmektedirler Bu noktada, beden, tuketim toplumunu temsil ettiği kadar, sınıflar arası farkı dile getiren bir arac olmaktadır

İnsan bedenine yonelik geliştirilen yaklaşımların bir kısmı da sosyoloji alanında kendisine her gecen gun daha fazla hissettiren post–modernizm adı altında toplanan yeni yaklaşımlarla ortaya cıkmaktadır Bu amacla ilkin, postmodernizmin genel ilkelerinin ve amaclarının belirtilmesi yerinde olacaktır Daha sonra postmodernist proje icinde insan bedenine ve sağlık sorunlarına nasıl bakıldığı ele alınarak, gunumuzdeki sağlık sorunlarına yaklaşımlar irdelenecektir Yaygın bir şekilde bilindiği gibi, “modernite ya da “modernleşmeden sonra geldiği iddia edilen yeni bir doneme işaret eden postmodernizim herkesin uzerinde birleşebileceği bir şekilde tanımlanamamaktadır Postmodernizm ilkin sanat alanlarında başlamış daha sonra duşunsel alanlara doğru yayılmıştır Bu akımın savunucuları, sınıf yapısının değişmesi, 2 emeğin yapısının değişmesi, 3 pazarın yapısının değişmesi 4 gibi bir cok nedenden dolayı, modernist ilkelerin artık acıklayıcılarını yitirdiklerini dolayısıyla terk edilmeleri gerektiğini savlamışlardır Orneğin, “modernite, amaclılığı, aklı, birleştiriciliği, belirlenimciği, tekciliği, pozitivizmi, yeniliği, dengeyi temsil ederken “postmodernizm bunların bir anlamda zıddı olan, amacsızlığı, tesadufiliği, irrasyonatiliği, ayrımcılığı, cokculuğu, gelenekselliği vs temsil etmektedir Yani, bir durumdan tam tersi olan bir başka duruma geciştir postmodernizm; değişecek olan ya modern sistemin eski kanunları, ya sermaye kulturu, ya sanatı frenleyen modernist değerler, ya da modern olgudeğer ayrımıdır Genel olarak, “postmodernizmin kurucusu olarak bilinen Lyotard ise, modern teriminin, ust bir soylem geliştirmeye calışan her turlu bilim icin kullanılabileceğini belirtmiş ve bu tur acıklamaların gunumuz koşullarındaki zayıflığına dikkat cekmiştir 5 Ozellikle tum toplumların tarihini bir hamlede incelediğini iddia eden Marksist ekolu de aynı nedenden dolayı eleştirmiştir Dolayısıyla, bilim diğer soylemler gibi eleştirilmeye ve karşılaştırılmaya acıktır artık ‘Postmodernizm ’, ona gore gercekliğin buyuk olcekli anlatımlar temelinde değil bolgesel bir temelde yorumlanması demektir Aynı şekilde Baudrilard da gunumuzde etrafımızda olup bitenlerin anlamını sorgulama bağlamında ‘Postmodernizm ’i tanımlamıştır Ona gore modern toplumlarda ekonomiler artık ‘işaret ’ ve ‘imge ’lerin cok ceşitli şekillerde değiştirilmeleri ile yonlendirilmektedirler Bireylerin neyi tuketecekleri medya ya da başka aracılarla dikte edilmektedir Bu o kadar yoğunluk kazanmıştır ki gerceklik ile imgeişaret arasındaki butun farklar ortadan kalkabilmektedir Bunun icin Baudrilard toplumsal bilim fikrini tamamen reddetmiş, araştırmaların ancak interdisipliner bir şekilde yapılırsa faydalı olabileceğini ileri surmuştur

Tıp icerikli bircok hastalanınca nasıl care aranacağından cok hastalanmamak icin neler yapılması gerektiğine yonelik urunlerin reklamı olmaktadır Klasik tıbbın bilgi uzerinde kurmuş olduğu egemenlik bircok alanda kırılmaktadır Orneğin toplumumuzda alternatif tıp olanakları gittikce artmakta ve buna ilişkin halkın başvurusu da yoğunluk kazanmaktadır Ozellikle gelişmiş ulkelerde dile getirilen rasyonel tıbbın en klasik nesnesi olan ozurlu kişiler ve kadınlar kendi kuramlarını kendileri geliştirerek tıbbın kendilerine hesaba katmayan geleneksel tedavi tekniklerine karşı cıkmaları da postmodern donemin bir ozelliği gibi durmaktadır
Modernliğin amac edildiği gunluk hayatta homojenlik yaratma yerini heterojenliği bırakmakta ve profesyoneller bireylerin gunluk hayatlarındaki hakimiyetlerini yitirmektedirler Ayrıca batı toplumlarında dahi modernleşme bu bakımdan tam anlamıyla tamamlanabilmiş değildir Oysa ona gore postmodernizm ileri surduğu yeni amaclar modernleşme geleneğini feda etmektedir Dolayısıyla Habermas, modernliğin ilkelerinden vazgecmemeyi ve bunların hayata gecirilmesi icin ortak bir iletişim zemininin yeni uzlaşmanın yaratılmasını tavsiye etmektedir Diğer onemli bir eleştiriyi de Jameson yapmıştır ona gor kapitalizmin tum dunya ulkelerine doğru genişlemesiyle kulturde toplumsal kokeninden koparak tum dunyaya yayılmıştır Postmodernist kulturun dort ozelliği vardır ki bunlar gunumuz kapitalist ekonomik sistem tarafından yaratılmıştır;

a) Postmodernist kultur derinliği kabul etmez ve kendisinde derinliği olmayan bir kulturdur Hemen hemen her şey klasiklerin taklitidir Sadece uretimleri hedefler bunun arkasında hicbir insani uretim heyecanı yoktur

b) Postmodern kultur, tarihsel değildir ve sadece şimdiyle ilgilenir

c) Postmodernizm zamanı tanımaz zamanın kurgulanmasını olsa olsa bireylere terk eder d) Postmodernizm dunyayı doğal bir varlık olmaktan cok teknolojik bir varlık olarak gorur
Ozellikle, az gelişmiş ulkelerde modernleşme surecinin neresinde olunduğu bu surecte başarı sağlanmışsa neden başarısızlık varsa neden başarısız olunduğu bilim cevrelerinde halk tarafından yeteri kadar tartışılmadan bireyler neredeyse kendilerini postmodern bir hayat tarzı icerisinde buluvermektedirler Postmodernist stratejilere karşılık az gelişmiş ulke aydınları zengin bir ulus olabilmenin yolunun ic koşulları dinamikleri yeniden duzenlemek kadar dış koşulların dinamiklerin de onemli olduğu bilincinde olmalıdır
“Hem feminist, hem de ozgurluk uzerine calışan yazarlarca, kadınlara ilişkin geliştirilen goruşler, bu goruşlerin oluşturduğu kulturel soylemden ayırt edilerek incelenemez goruşunden yola cıkarak şunları soyleyebiliriz
Bu turden kulturel ozellikler de postmodern bir donemin ozelliklerini dile getirmektedir Bu anda yapılan araştırmalarda ister istemez toplumda hakim olan gucun ya da soylemin izlerini taşıyacaktır Bunun icin, postmodern toplumlarda, insan bedenine yonelik tıbbi bir bakım, sadece kendi egemenliğini kurmanın bir amacı olacaktır
Kısaca vurgulamak gerekirse medikal sosyoloji icerisinde ileri surulen goruşlerin genellikle insan bedeninin toplumsal yanına ağırlık verdikleri soylenebilir Bu durumda beden sadece bir toplumsal soyleme indirgenmemiş olur Boyle bir tanım insanın toplum icindeki etkileşimlerini olduğu kadar bireylerin organik ve psikolojik yanlarını da dile getiriyor olması gerekir Modern ’den postmodern ’e doğru gecildiği duşunulen gunumuzde hastalıksağlık kavramlarına yonelik geleneksel bakış acılarının kokenci bir şekilde her toplumda değiştiğini soylemek yanlış olmaz
KAYNAKLAR
1 Mead, 1938
2 Lash and Urry, 1987
3 Bell, 1973
4 Baudrillard, 1975