İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ (10 ARALIK 1948)
Madde 1: Tum insanlar ozgur, değer ve hak bakımından eşit olarak doğarlar Akıl ve vicdana sahiptirler Birbirlerine karşı kardeşlik duşunceleriyle davranmalıdırlar

Madde 2: Herkes; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka inanclarına bakılmaksızın eşit haklara sahiptir İnsanlar ulusal ve toplumsal kokenleri, zenginlikleri, doğuş farklılıkları ya da herhangi başka bir ayrım gozetilmeksizin bu bildirgede belirtilen tum haklardan ve ozgurluklerden yararlanabilirler

Madde 3: Yaşamak, ozgurluk ve kışı guvenliği herkesin hakkıdır

Madde 4: Hic kimse kolelik ya da kulluk altında bulundurulamaz; kolelik ve kole ticareti her turlu bicimiyle yasaktır

Madde 5: Hic kimseye işkence yapılamaz; kıyıcı, insanlık dışı, onur kırıcı ceza ve davranışlar uygulanamaz

Madde 6: Herkes nerede olursa olsun, yasal haklarının tanınması hakkına sahiptir

Madde 7: Herkes yasalar karsısında eşittir ve ayrımsız olarak yasaların koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir Herkesin, bu bildirgeyle belirtilen haklarına ters duşen ayırt edici davranışlar icin yapılacak kıstırtmalara karşı eşit korunma hakkı vardır

Madde 8: Herkesin, kendisine anayasa ya da yasalarla tanınan temel haklarının yok edilmesi ya da zedelenmesi girişimine karsı ulusal mahkemelere başvuru hakkı vardır

Madde 9: Hic kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alı konamaz ya da surulemez

Madde 10: Herkes, haklarının, gorevlerinin ya da kendisine cezai sorumluluk yukleyecek herhangi bir suclamanın belirlenmesinde tam bir eşitlikle, davasının bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından adilane ve acık olarak gorulmesi hakkına sahiptir

Madde 11:
a) Bir suc işlemekten sanık herkes, savunması icin kendisine gerekli tum koşulların sağlandığı acık bir yargılanma sonucunda yasalarca suclu olduğu saptanmadıkca sucsuz sayılır
b) Hic kimse, işlendikleri sırada ulusal ya da uluslararası hukuka gore suc oluşturmayan eylemlerden ya da ihmallerden dolayı mahkum edilemez Bunun icin, sucun işlendiği sırada uygulanan cezadan daha şiddetli bir ceza verilemez

Madde 12: Hic kimsenin ozel yaşamına, ailesine konut dokunulmazlığına ya da yazışma ozgurluğune keyfi olarak karışılamaz; kimsenin onur ve unune karşı kotu davranışlarda bulunulamaz Herkesin bu karışma ve kotu davranışlara karşı yasalarla korunma hakkı vardır

Madde 13
a) Herkesin, herhangi bir devletin toprakları uzerinde serbestce yolculuk yapma ve yasama hakkı vardır
b) Herkes, kendi ulkesi icinde olmak uzere, herhangi bir ulkeden ayrılmak ve ulkesine yine donmek hakkına sahiptir

Madde 14:
a) Herkesin, baskı ve kıyıcılık karsısında başka ulkelere sığınma ve bu ulkeler tarafından sığınık olarak kabul edilmesi hakkı vardır
b) Bu hak, adi bir sucun işlenmesi ya da Birleşmiş Milletlerin ilke ve amaclarına ters duşen etkinliklere dayanan kovuşturmalar durumunda ileri surulemez

Madde 15:
a) Herkesin bir vatandaşlığa hakkı vardır
b) Hic kimse keyfi olarak vatandaşlığından ya da vatandaşlığını değiştirmek hakkından yoksun bırakılamaz

Madde 16:
a) Evlilik cağına varan her erkek ve kadın, ırk, vatandaşlık ya da din bakımlarından hicbir sınırlamaya bağlı olmaksızın evlenmek ve aile kurmak hakkına sahiptir Evlilik bakımından, kadın ve erkek evliliğin surdurulmesinde, bozulmasında eşit haklara sahiptir
b) Evlenme bağıtı ancak evlenecek kişilerin ozgur ve tam isteğiyle yapılır
c) Aile, toplumun doğal ve temel oğesidir; toplum ve devlet tarafından korunma hakkına sahiptir

Madde 17:
a) Herkes tek basına ya da başkalarıyla birlikte mal ve mulk edinme hakkına sahiptir
b) Hic kimse keyfi olarak mal ve mulkunden yoksun bırakılamaz

Madde 18: Herkes duşunce, vicdan ve din ozgurluğu hakkına sahiptir Buna gore, herkes din ya da inanc değiştirmekte ozgurdur Ayrıca dinini ya da inancını tek başına ya da toplulukla birlikte acık olarak ya da ozel olarak oğretim, uygulama, ibadet ve ayinlerle acıklama ozgurluğune sahiptir

Madde 19: Herkesin duşunme ve anlatma ozgurluğu vardır Buna gore, hic kimse duşuncelerinden dolayı rahatsız edilemez Ayrıca ulke sınırları soz konusu olmaksızın bilgi ve duşunceleri her turlu aracla aramak, sağlamak ve yaymak hakkına sahiptir

Madde 20:
a) Herkes barışcıl yollarla toplantı yapmak, dernek kurmak ve derneğe katılmak hakkına ve ozgurluğune sahiptir
b) Hic kimse bir derneğe uye olmaya zorlanamaz

Madde 21:
a) Herkes, doğrudan doğruya ya da serbestce secilmiş temsilciler aracılığıyla, ulkesinin devlet işleri yonetimine katılma hakkına sahiptir
b) Herkesin, ulkesindeki devlet hizmetinden eşitlikle yararlanma hakkı vardır
c) Hukumet yetkisinin temeli halkın iradesidir; halk bu iradesini gizli ya da acık bir şekilde ozgurce oy vermelerinin sağlandığı devreli ve durust secimlerle belirtir

Madde 22: Herkesin, toplumun bir uyesi olması nedeniyle sosyal guvenliğe hakkı vardır İnsanların onur ve kişiliklerinin ozgurce gelişmesi icin zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kulturel hakların, ulusal cabalar ve uluslararası işbirliği yoluyla her devletin orgutleri ve kaynaklarıyla orantılı olarak gercekleştirmesine hakları vardır

Madde 23:
a) Herkes, calışma, işini ozgurce secme, adil ve uygun calışma şartlarının sağlanması ve işsizlikten korunma haklarına sahiptir
b) Herkesin, hicbir ayrım gozetilmeksizin, eşit calışma karşılığında eşit ucret almaya hakkı vardır
c) Calışan herkesin, kendisine ve ailesine insanlık onuruna uygun bir yaşam sağlayan ve gerekirse her turlu toplumsal koruma araclarıyla da tamamlanan adil ve uygun bir ucrete hakkı vardır
d) Herkesin, cıkarlarını korumak icin sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır

Madde 24: Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, ozellikle calışma suresinin uygun bicimde sınırlanmasına ve belirli devrelerde ucretli tatillere hakkı vardır

Madde 25:
a) Herkesin gerek kendisine gerekse ailesi icin, beslenme, giyim, barınma, sağlık ve oteki sosyal hizmetler de icinde olmak uzere; sağlığını ve guvencini sağlayacak, uygun bir yaşam duzeyine hakkı vardır İşsizlik, hastalık, dulluk, yaşlılık ya da gecim olanaklarından kendi isteği ve iradesi dışında yoksun kalma gibi durumlarda sosyal guvenlik hakkına sahiptir
b) Analık ve cocukluk, ozel koruma ve yardım gorme hakkına sahiptir Butun cocuklar, evlilik icinde ya da dışında doğsunlar aynı sosyal korunmadan yararlanırlar

Madde 26:
a) Herkes eğitim gorme hakkına sahiptir Eğitim parasızdır; hic değilse ilk ve temel eğitim aşamalarında boyle olmalıdır İlkoğrenim ve eğitim zorunludur Teknik ve mesleki oğretimden herkes yararlanabilmelidir Yuksek oğretim, diğerlerine gore herkese tam eşitlikle acık olmalıdır
b) Eğitimin amacı, insan kişiliğinin tam ve ozgurce gelişmesi, insan hak ve ozgurluklerine saygının guclenmesi olmalıdır Butun milletler, ırk ve din grupları arasındaki anlayış, hoşgoru ve dostluğu ozendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışın surdurulmesi yolundaki calışmalarını geliştirmelidir

Madde 27:
a) Herkes, toplumdaki kulturel calışmalara serbestce katılmak, guzel sanatlarla ilgilenmek, bilimsel ilerlemenin getirdiği yararlara ortak olmak ve bundan yararlanma hakkına sahiptir
b) Herkesin, sahibi bulunduğu her turlu bilim, edebiyat ya da sanat yapıtlarından doğan moral ve maddi cıkarların korunması hakkı vardır

Madde 28: Herkesin, bu bildirgede ongorulen hak ve ozgurluklerin tam uygulanmasını sağlayacak bir toplumsal ve uluslararası duzene hakkı vardır

Madde 29:
a) Herkesin kişiliğinin tam ve ozgur gelişmesi, icinde yaşadığı topluma karşı gorevlerini yerine getirmesiyle olanaklıdır
b) Herkes, haklarını kullanmak ve ozgurluklerinden yararlanmak konusunda; ancak yasalarla sırf başkalarının hak ve ozgurluklerinin tanınmasını ve bunlara saygı gosterilmesini sağlamak amacıyla ve toplumun ahlak, duzen ve genel gonencinin gereklerini karşılamak icin belirlenmiş kurallara bağlıdır
c) Bu hak ve ozgurlukler hicbir şekilde Birleşmiş Milletlerin amac ve ilkelerine ters duşecek bicimde kullanılamaz

Madde 30: Bu bildirgenin hicbir yargısı, icinde yayınlanan hak ve ozgurluklerin bir devlet, sınıf ya da kişi tarafından yok edilmesini guden bir calışmaya girişmeye ya da eylemli olarak bunu islemeye herhangi bir hak getirir nitelikte yorumlanamaz