İnsan Hakları Raporu: 'Salgın, Toplum Üzerindeki Baskıyı Artırmanın Bir Fırsatı Haline Getirildi'

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), 2020 raporunda iktidarı "salgını toplum üzerindeki baskı ve denetimini daha da artırmanın bir fırsatı haline" getirmekle suçladı.




Raporda, “Salgın ile çabayı bir tedbire ve halkın sıhhatini müdafaa sorunu olarak değil de militarist bir zihniyetle güvenlik sorunu hâline getiren siyasal iktidar, bu süreci erkini daha da merkezileştirmenin ve toplum üzerindeki baskı ve denetimini daha da artırmanın bir fırsatı haline getirmiştir” tabirleri yer aldı.

Bunun “en açık örneğinin” cezaevlerinde yaşandığı belirtilen raporda, “Salgın münasebet gösterilerek cezaevlerinde mahpusların esasen kısıtlanmış olan hakları daha da kısıtlanarak yeni bir ‘normal’ yaratılmak istenmektedir” denildi.

Bu bağlamda, salgın gerekçesiyle tutuklu ve mahkumların aileleriyle görüşmelerinin yasaklandığı, avukatlarıyla görüşmelerinin ve öbür toplumsal imkanlarının kısıtlandığı kaydedildi.




Rapordan öteki kimi başlıklar şu biçimde

• 
  “2020 yılında Türkiye içinde, Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi ve Suriye’de güvenlik güçleri tarafından gerçekleştirilen operasyonlarda, hava harekâtlarında ve bu bölgelerde meydana gelen taarruzlarda 37’si sivil 492 kişi öldü.”
• 
  “2020 yılı içinde tespit edilen en az 140 başka olayda en az 404 kişi azap ve başka berbat muameleye maruz kalmış ve en az 86 kişi yaralanmıştır.”
• 
  “2020 yılı içinde 10 başka olayda 10 kişinin kaçırıldığı ve tıpkı gün yahut takip eden gün içinde özgür bırakıldığı tespit edilmiştir. Bu 10 olayda 5 kişinin tehdit, azap ve makûs muameleye maruz kaldığı, 6 kişinin ise ajanlık dayatmasına maruz kaldığı tespit edilmiştir.”
• 
  “2020 yılında siyasi partilerin üye ve yöneticisi olan en az 513 kişi gözaltına alındı, 141 kişi tutuklandı. 2020 yılında dernek, vakıf, sendika ve meslek örgütleri ile çeşitli platformlar ve inisiyatiflerin üye ve yöneticisi olan en az 299 kişi gözaltına alındı, 90 kişi tutuklandı. İnsan hakları savunucusu 25 kişi gözaltına alındı. 2020 yılında üstte belirtilenler dışında ‘örgüte yardım ve yataklık etmek’, ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘örgüt üyesi olmak’ üzere münasebetler ile en az 1.865 kişi gözaltına alındı, 211 kişi tutuklandı.”
• 
  “2020 yılında 3 milletvekilinin vekillikleri, haklarındaki katılaşmış mahkeme kararlarına dayanarak düşürüldü ve kelam konusu 3 milletvekili tutuklandı. 1 milletvekili atağa uğradı. Evvelki periyotlarda milletvekilliği yapmış 6 siyasetçi gözaltına alındı, 1’i tutuklandı, 3’ü isimli denetim koşuluyla özgür bırakıldı.”
• 
  “31 Mart 2019 tarihinde yapılan mahallî seçimlerden 31 Aralık 2020 tarihine dek, 3 büyükşehir, 5 vilayet, 32 ilçe, 7 belde belediyesi olmak üzere HDP’li 47 belediyeye, CHP’li 1 ilçe belediyesine kayyım atandı.”
• 
  “Sivil toplum örgütleri, siyasi partiler, insan hakları savunucuları, bayanlar, mahpus yakınları, etraf ve kent hakkı savunucuları, personel ve işçiler, öğrenciler üzere birçok kesim tarafından yapılan aksiyonlara yönelik kolluk kuvvetlerinin müdahale sayısı 2020 yılında 745 olmuştur, ayrıyeten 88 toplantı ve şov kolluk kuvvetleri tarafından engellenmiştir. Bu müdahalelerde 2014 kişi fizikî şiddet kullanılarak gözaltına alınmış, en az 65 kişi yaralanmış, 1’i çocuk olmak üzere 9 kişi tutuklanmıştır.”
• 
  “2020 yılında 506 kişi hakkında çeşitli toplantı ve şovlara katıldıkları gerekçesiyle açılan davaların görülmesine devam edildi. Yargılanan 137 kişi toplam 253 yıl mahpus cezası ile cezalandırıldı, 61 kişi ise beraat etti.”
• 
  “2020 yılında en az 72 basın çalışanı ve 1 müellif gözaltına alındı. En az 25 gazeteci 2020 yılı içinde tutuklandı, 17 gazeteci ise isimli denetim koşuluyla hür bırakıldı. 2020 yılında en az 239 gazeteci ve basın çalışanı haklarında açılan 129 davada yargılandılar. Sonuçlanan davalarda 41 gazeteci toplam 173 yıl 11 ay 7 gün mahpus cezası ve 34.160 TL para cezası ile cezalandırıldı. 32 gazeteci beraat etti, 5 dava ise düşürüldü. Ayrıyeten 32 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı.”
• 
  “2020 yılında toplumsal medya paylaşımları münasebet gösterilerek en az 616 kişi gözaltına alındı, 11 kişi tutuklandı, 16 kişi isimli denetim kaidesiyle, 1 kişi yurtdışına çıkış yasağıyla özgür bırakıldı. Ayrıyeten bir sokak röportajındaki sözleri nedeniyle gözaltına alınıp konut mahpusu önlemiyle özgür bırakılan 1 kişi, konut mahpusu önlemine itiraz etmek için başvurduğu mahkeme tarafından tutuklandı. ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ teziyle 2020 yılında en az 24 kişi gözaltına alındı, 2 kişi tutuklandı.”