İnsan Haklarının Ortaya Cıkışı ve Gelişimi Hakkında Bilgi

İnsan Haklarının Ortaya Cıkışı,


İlk insanlar, gunumuzde olduğu gibi toplu halde değil, dağınık olarak yaşıyorlardıYaşamları, hem doğa şartlarıyla, hem de birbirleriyle mucadele ederek geciyorduGuclu olan,zorla başkalarının elinde olanı alabiliyorduKarşılaşılan guclukler, insanlar arasında dayanışmayı ortaya cıkardıBoylece insanlar, ilk kez kucuk gruplar haline yaşamaya başladılarZamanla ortaya cıkan haksızlıklar ve catışmaların onlenebilmesi amacıyla insanlar aralarında orgutlenmeye başladılarSonucta, devlet dediğimiz birlik ortaya cıktı

İlk devletlerde herkes eşit haklara sahip değildiToplum, sınıflara ayrılmıştıKral ve ailesi, soylular, din adamları geniş haklara sahipken, halkın hakları ise sınırlıydıBu durum, Yeni Cağ'a kadar bu şekilde devam etmiştir

Kurulan ilk devletlerde insanları haklara eşit sahip olmaması, beraberinde mucadeleyi de getirmiştirYuzyıllarca suren bu mucadele, ilk olarak İngiltere'de başarıya ulaşmış ve ilk kez kralın etkileri sınırlanmıştır(1215 Magna Carta Ozgurluk Bildirgesi)

Yeni Cağ'da İnsan Hakları Duşuncesinin Gelişimi

İnsan hakları duşuncesinin gelişiminde ilk ciddi başarılara 17 ve 18 yuzyıllarda ulaşılmıştırO donemde bu duşunceye en buyuk katkıyı doğal hukukduşuncesi diye bilinen akım sağlamıştırDoğal hukukculara gore; insanın doğuştan kazandığı haklar ve ozgurlukler vardıBunlar sınırlanamaz, engellenemez, baskı altında tutulamazdıDoğal Hukuk Akımı'nın en onemli temsilcileri, THobs ve JJRusso'dur

Tarihsel surecte, insan hakları duşuncesi adım adım geliştirilmiştirBu gelişmeler ozetle şu şekildedir:

*1689 İngiltere Haklar Bildirgesi

*1776 Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi

*1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi

Bunlardan sonuncusu olan Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi, diğer ikisine gore daha geniş kapsamlıdırSadece Fransızlar icin değil, herkes icin gecerli hakları ilan etmiştir

Bu haklardan en onemlileri şunlardır;

*Butun insanlar ozgur doğar ve eşit haklara sahiptir

*Devlet, temel hakları ve ozgurlukleri korumak zorundadır

*Kanunlar onunde tum insanlar eşittir



Yeni Cağ'ın sonlarına doğru, yaşama hakkı, ozel yaşamın gizliliği, sağlık hakkı, eğitim hakkı, duşunce, kanaat ve ifade ozgurluğu, din ve vicdan ozgurluğu gibi birinci kuşak haklarda denilen hak ve ozgurlukler belirlenmiştir



20Yuzyılda İnsan Hakları Duşuncesindeki Gelişmeler

İnsan hakları mucadelesi, yuzyıllar boyu surmuş olsa da bu hakların uluslar arası alanda kabul gormesi oldukca yenidirIIDunya Savaşı'ndan sonra insan hakları, ulkelerin kendi ic sorunları olmaktan cıkarılmıştır1945 yılında, Birleşmiş Milletler Antlaşması imzalanmıştırDevletler, insanlığa veinsan haklarına karşı yapılan saldırları uluslar arası duzeyde onleme cabasına girmişlerdirBuna bağlı olarak 10 Aralık 1948'de İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB) imzalanmıştırBu bildirgede;

*Yaşama Hakkı,

*Kişi Guvenliği,

*İşkence ve kolelik yasağı,

*Haksız tutuklamaların onlenmesi,

*Herkesin ulkesindeki yonetime katılması,

*Yasalar onunde eşitlik,

*Konut dokunulmazlığı,

*Ozel yaşamın gizliliği,

*Din ve vicdan ozgurluğu gibi konular yer almıştırBu hakların tamamından tum ulkelerde yaşayan insanların yararlanması ilkesi benimsenmiştirKişilerin insanca yaşaması icin, ekonomik ve sosyal baskılardan kurtulmaları gerektiği vurgulanmıştır

İHEB, fazlaca bağlayıcılığı olmayan bir bildirgeydiYıllar sonra Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslar Arası Sozleşmeile Ekonomik, Sosyal ve Kulturel Haklara İlişkin Uluslar Arası Sozleşmede uluslarca imzalandı1976 yılında 35 ulkenin imzalamasıyla İHEB, hem bağlayıcı hem de yukumluluk getiren bir icerik kazanmış olduTurkiye de 10 Mart 1954'te sozleşmeyi imzalayarak bu yukumluluğu ustlenmiştir

Gunumuzde, insan haklarıyla ilgili calışmalar daha da hızlanmıştırCunku, demokratik yonetimlerin temelinde insan haklarının korunması vardırGelişen bilim ve teknoloji yeni insan haklarını ortaya cıkarmıştırBunlar:Cevre hakkı, barış hakkı, gelişme ve ilerleme hakkı, insanlığın ortak mirasını koruma hakkı gibi haklardır


Hak Kavramı

Hak, bir şeyi yapabilme yetkisidirBunu yapıp yapmamakta herkes kişi serbesttirYani kişi hakkını kullanır ya da kullanmazKimi hakların ciğnenmesi, ahlaki olarak saygısızlıktırBazı haklar ise yasalarla koruma altına alınmıştır



İnsan Hakları Kavramı

İnsan hakları, butun insanların yalnızca insan olmalarından dolayı sahip oldukları haklara denirBu hakların temelinde, insanın değerli bir varlık olduğu anlayışı yatar



Evrensellik Kavramı

Evrensel butun insanlığı ilgilendiren, dunya olcusunde, dunya capında demektirOrneğin, bilim ve sanat evrenseldir

Bir duşuncenin evrensel olması, dunyanın neresinde olursa olsun değer taşıması anlamına gelirİnsan hakları da evrensel bir kavramdırBugun, tum demokratik toplumlar, insan haklarının evrenselliğini kabul ederek insanlar arasında hicbir ayrım yapılmadan bu hakları sağlamaya calışmaktadırCunku, insan hakları her zaman, her yerde ve herkes icin gecerli olan haklardır

İnsan hakları temelde, insanın ozundeki değeri korumayı amaclarCağımızın ideali, insan haklarını gercekleştirebilecek, guvence altına alabilecek bir toplum duzenini, dunyanın her yerine yayabilmektir
Alıntı