Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
İnsan ne yaparsa kendine yapar
2006 İlkbahar mevsimi, İstanbul. Sıhhat bölümünde çalışan nişanlı bir çift ile öğlen yemeğinde tıpkı sofrada bir şeyler yiyoruz. Her ikisi de günün büyük bir kısmını oturarak geçirmelerine rağmen, neredeyse günlük almaları gereken enerjiyi yalnızca öğlen yemeğine sıkıştırmış ve bir alana yetişmeleri gerekiyormuş üzere süratlice tabaklarındakileri süpürüyorlardı. Bir mühlet sonra dayanamadım ve mesleğim icabı kendilerini uyarma muhtaçlığı hissettim. Beslenme ve hayat hallerine biraz çekidüzen vermeleri gerektiğini, sıhhat ismine geleceklerinin pek parlak olmadığını belirttim ve enteresan bir bakış açısı ile karşılaştım: “İleride esasen hastane yemeği üzere yiyeceklerle karşılaşacağız, bari artık yiyelim ki ileride yasaklamalar başlayınca pişman olmayayım.” Bu tahlile karşılık ben de şu cevabı verdim: “Siz bu türlü besleniyorsunuz diye ileride kimi besinler diyetinizde kısıtlanacak yahut yasaklanacak. Tabağınızdaki besinleri ‘asla yemeyin’ demiyorum ki, lakin kararında yiyin. Zararlı besinlerin tüketim ölçüsüne ve sıklığına dikkat edin. Sonunda hiçbir devir diyetinizden çıkarmak zorunda kalmayın.”
Benzeri bir örnek vermek gerekirse; kimisi daima olarak klozete tuvalet kağıdı atar, tıkanma sorunu yaşadığında ise tesisatçı çağırır. Lakin açtırdıktan sonra birebir alışkanlığını sürdürür. Güya bir kez tıkanıp açtırınca ömür uzunluğu hiç tıkanmayacakmış üzere davranır. Halbuki sorun yaşamadan önlem alınsa; tuvalete kapaklı bir çöp kovası konulsa, gerekirse yanına da “lütfen tuvalet kağıtlarınızı çöp kovasına atınız” gibilerinden ikaz yazısı konulsa, işler daha kolay yürümez mi?
Vatani hizmetimi gerçekleştirdiğim Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın revirinde, yöneticilik konusunda üzerine kimseyi tanımadığım bir kumandanım vardı: Yüksek lisans konusunda beni en çok destekleyen, eğitim ve tedrisat konusunda hakkını hiçbir devir ödeyemeyeceğim Baştabip Tuncer Kırımer. Kulakları çınlasın, hala kendisi ile sıklıkla görüşür ve periyodik olarak tekmilimi veririm. General rütbesinde dahi olsa muayeneye gelen hastalarına, hekimliğin de vermiş olduğu tartı ve ciddiyetle öylesine açıklayıcı, inandırıcı, farkındalık sağlayan, ikna ve motive edici kelamlar söylerdi ki ben bile sağlıkçı olmama karşın inanılmaz etkilenirdim. Aslında o dakikadan sonra kişi, yeni bir hayat formuna hazır hale geliyor ve bu durum benim işimi de inanılmaz noktada kolaylaştırıyordu. O nedenle gerçekleri önünüzdekine yekten (yani birden, pat diye) söylemek gerekiyor bazen.
Sigara içen birine hekiminin “ölürsün!” demesi; kişinin birinci başta tebessümde bulunmasına sebep olsa da, odadan çıkınca o kelamın tartısını kesinlikle düşünmesini sağlar. Bir tabibin hastasına söyleyebileceği daha bed, daha ağır gayrı hangi laf olabilir ki? Pek çok insan “her canlı vefatı tadacaktır” mülahazası ile bu acı sonun kaçınılmaz olduğunu bildiği için ölmekten fazla sürünmekten korkmakta. “Bakana da güçlükle, baktırana da zor” derler. O duruma düşmek de sevdiğiniz bir yakınınızın o hale geldiğini görmek de 2 taraf için de çok çetin bir durum sahiden. Her ne olursa olsun hayat sıktır ve yaşamaya bedel. Kişi yatalak bile olsa can tatlıdır. Mevt ise tahlil yahut kurtuluş değildir. Devir akıp gidiyor ve hayat bir halde devam ediyor. “Ölenle ölünmez” derler: Kişi dualar ve gözyaşlarıyla son yolculuğuna uğurlanır, yedisi akabinde kırkı derken bir bakarsınız ki sene-i devriyesi gelir. Birinci başlarda her gün mezar başına çiçeklerle gelen ailesi ve akrabaları bile belirli bir devir sonra bayramdan bayrama hatırlar hale gelir. Evlatlara çoktan cici ana yahut cici peder bulunur, velev yeni yeni kardeşler gelip eskilerin pabucu dama atılır. Vay gidenin haline… O nedenle “insan ne yaparsa kendine yapar” kelamının ne kadar hakikat olduğu ve üzerinde durup tekrar düşünülmesi gerektiğini vurgulamak istedim.
Örnek olarak; uçak yolculukları öncesinde, muhtemel bir acil durumla ilgili olarak yapılan anonslarda “çocuklu yolcularımızın, evlatlarından evvel kendi maskelerini takmaları gerekmektedir” denilir. Tıpkı “önce can, sonra canan” atasözünü destekler üzere. Sonuçta siz varsanız evladınızın varlığı kıymet taşır; siz öldükten sonra geçmişte kim ölmüş kim kalmış, artık sizin için bir kıymeti yok ki. Elbette evladınız sizin için çok kıymetli, en nihayetinde sizden bir modül. Gelgelelim anonslar bile bu halde ve bu gerçeği de kabul etmek gerekir. Varsayalım ki alkollü araç kullanıyorsunuz, zararı kime? Tahminen karşı istikametten gelen araçtakilerin de canını yakacaksınız, tahminen de bir şarampole yuvarlanacaksınız. Zararı evvel ve hep size dokunur. Ya da sigara içiyorsunuz, zararı kime? Tahminen etrafınızdakiler de pasif içici konumuna düşüyor, fakat zararı en çok ve daima olarak size dokunur. Unutmayın, bu yerküreye bir daha gelmeyeceksiniz. Zararın neresinden dönülse kardır.
Şahsen ofisime asistan aradığım devirlerde adaylara sorduğum birinci soru; sigara içme alışkanlığının olup olmaması idi. Bana nazaran iş deneyimi, konutunun uzaklığı, esnek çalışma saatlerine armoni sağlayabilmesi, bilgisayar kullanabilmesi üzere kriterlerden daha öncelikli bir bahisti. Her bir sigara için harcanan devrin üst üste eklendiğinde önemli bir iş kaybına yol açması vs değildi derdim. “Kendi sıhhatine kıymet vermeyen biri, işine de gereken değeri vermez” niyetindeydim. Kaldı ki, gerçek mealde aranan bir kompetan olduğumda sigara içen danışanları programa almama üzere bir niyetim bile var. Zira biz diyetisyenler, kişinin besin tüketiminde “aman vitamin, mineral kaybı olmasın” diye düşünüp besinleri satın alma, saklama, hazırlama ve pişirme mevzularında öğütler verirken; o bireyin yaktığı her sigara ile o besin öğelerini ve tıpkı devirde kendini öldürmesi havuz sorunlarından farksız bir durum. Umarım bir gün herkes benim üzere düşünür ve hayat çok daha hoş olur.
Katıldığım bir mezuniyet sonrası eğitim kursunda pahalı bir endokrinolog, salonda bulunan diyetisyenlere çok hoş bir soru yöneltti. Hatırladığım kadarıyla yazıyorum: 67 yaşında, 177 cm uzunluk uzunluğunda, 83 kg tartısında, tip I diyabet ve kalp - damar marazı bulunan, günde 1 paket sigara içen, içtimaî noktada alkol alışkanlığı olan, haftada 2 gün 30’ar dakika tempolu yürüyüş yapan, …………… isimli ilaçları kullanan, 3 ana, 2 ara öğün ile beslenen, günde 3 sefer ….. doz süratli tesirli ve 1 sefer ….. doz uzun tesirli insülin kullanan ve masa başında oturarak çalışan bir erkeğin kan şeker sonuçları şu biçimdedir: …………… (sunulan kan şekeri bedelleri epeyce yüksekti). Sizce bu kişi nerede cürüm yapıyor ve tedavide birinci olarak nereden işe başlamak gerekir?
Salonda bulunan meslektaşlarım birkaç dakika içerisinde birbirinden kıymetli pek çok olumlu yaklaşımda bulundu. İnsülinlerin saklama koşullarından son tasarruf tarihlerine, ölçümlerin alındığı günkü beslenme programından aktivite seviyesine, velev kullanılan insülin iğnelerinin her seferinde çöpe atılıp atılmamasına kadar pek çok mevzuda görüşler ve teklifler belirtildi, soruya gerçek karşılık arandı. Tüm görüşlerin olumlu bir ek sağlayacağını ve dikkate alınması gerektiğini vurgulayan profesör, öncelikle herkesi tebrik etti. Lakin sonrasında sahih karşılığı alamadığını belirtti. Herkes şaşırdı ve merakla bilirkişinin karşılığını bekledi. Zira bize nazaran sorun yaratabilecek her türlü olumsuzluk masaya yatırılmıştı. Halbuki endokrinolog gözüyle bahsi geçen kişinin birinci olarak “sigarayı bırakması” gerekiyordu. Sonuçta vücuttaki tüm damarları ve sonları etkileyen şeker marazı üzere önemli bir sıhhat sorunundan bahsediliyordu. Kan şekerini dengelemeye çalışarak vücutta oluşabilecek tahribatı önlemeyi düşünen diyetisyenler; insülin seçimi, kullanılan dozlar, beslenme durumu ve aktivite seviyesi üzere hususlara kanalize olmuşken sigaranın yaratabileceği hasarı göz arkası etmişti. O yüzden şayet sigara içiyorsanız ve şimdi vaktiniz varken (!) çabucak bırakın. O sizi bırakıp öbür kurbanlar bulmadan…
2006 İlkbahar mevsimi, İstanbul. Sıhhat bölümünde çalışan nişanlı bir çift ile öğlen yemeğinde tıpkı sofrada bir şeyler yiyoruz. Her ikisi de günün büyük bir kısmını oturarak geçirmelerine rağmen, neredeyse günlük almaları gereken enerjiyi yalnızca öğlen yemeğine sıkıştırmış ve bir alana yetişmeleri gerekiyormuş üzere süratlice tabaklarındakileri süpürüyorlardı. Bir mühlet sonra dayanamadım ve mesleğim icabı kendilerini uyarma muhtaçlığı hissettim. Beslenme ve hayat hallerine biraz çekidüzen vermeleri gerektiğini, sıhhat ismine geleceklerinin pek parlak olmadığını belirttim ve enteresan bir bakış açısı ile karşılaştım: “İleride esasen hastane yemeği üzere yiyeceklerle karşılaşacağız, bari artık yiyelim ki ileride yasaklamalar başlayınca pişman olmayayım.” Bu tahlile karşılık ben de şu cevabı verdim: “Siz bu türlü besleniyorsunuz diye ileride kimi besinler diyetinizde kısıtlanacak yahut yasaklanacak. Tabağınızdaki besinleri ‘asla yemeyin’ demiyorum ki, lakin kararında yiyin. Zararlı besinlerin tüketim ölçüsüne ve sıklığına dikkat edin. Sonunda hiçbir devir diyetinizden çıkarmak zorunda kalmayın.”
Benzeri bir örnek vermek gerekirse; kimisi daima olarak klozete tuvalet kağıdı atar, tıkanma sorunu yaşadığında ise tesisatçı çağırır. Lakin açtırdıktan sonra birebir alışkanlığını sürdürür. Güya bir kez tıkanıp açtırınca ömür uzunluğu hiç tıkanmayacakmış üzere davranır. Halbuki sorun yaşamadan önlem alınsa; tuvalete kapaklı bir çöp kovası konulsa, gerekirse yanına da “lütfen tuvalet kağıtlarınızı çöp kovasına atınız” gibilerinden ikaz yazısı konulsa, işler daha kolay yürümez mi?
Vatani hizmetimi gerçekleştirdiğim Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın revirinde, yöneticilik konusunda üzerine kimseyi tanımadığım bir kumandanım vardı: Yüksek lisans konusunda beni en çok destekleyen, eğitim ve tedrisat konusunda hakkını hiçbir devir ödeyemeyeceğim Baştabip Tuncer Kırımer. Kulakları çınlasın, hala kendisi ile sıklıkla görüşür ve periyodik olarak tekmilimi veririm. General rütbesinde dahi olsa muayeneye gelen hastalarına, hekimliğin de vermiş olduğu tartı ve ciddiyetle öylesine açıklayıcı, inandırıcı, farkındalık sağlayan, ikna ve motive edici kelamlar söylerdi ki ben bile sağlıkçı olmama karşın inanılmaz etkilenirdim. Aslında o dakikadan sonra kişi, yeni bir hayat formuna hazır hale geliyor ve bu durum benim işimi de inanılmaz noktada kolaylaştırıyordu. O nedenle gerçekleri önünüzdekine yekten (yani birden, pat diye) söylemek gerekiyor bazen.
Sigara içen birine hekiminin “ölürsün!” demesi; kişinin birinci başta tebessümde bulunmasına sebep olsa da, odadan çıkınca o kelamın tartısını kesinlikle düşünmesini sağlar. Bir tabibin hastasına söyleyebileceği daha bed, daha ağır gayrı hangi laf olabilir ki? Pek çok insan “her canlı vefatı tadacaktır” mülahazası ile bu acı sonun kaçınılmaz olduğunu bildiği için ölmekten fazla sürünmekten korkmakta. “Bakana da güçlükle, baktırana da zor” derler. O duruma düşmek de sevdiğiniz bir yakınınızın o hale geldiğini görmek de 2 taraf için de çok çetin bir durum sahiden. Her ne olursa olsun hayat sıktır ve yaşamaya bedel. Kişi yatalak bile olsa can tatlıdır. Mevt ise tahlil yahut kurtuluş değildir. Devir akıp gidiyor ve hayat bir halde devam ediyor. “Ölenle ölünmez” derler: Kişi dualar ve gözyaşlarıyla son yolculuğuna uğurlanır, yedisi akabinde kırkı derken bir bakarsınız ki sene-i devriyesi gelir. Birinci başlarda her gün mezar başına çiçeklerle gelen ailesi ve akrabaları bile belirli bir devir sonra bayramdan bayrama hatırlar hale gelir. Evlatlara çoktan cici ana yahut cici peder bulunur, velev yeni yeni kardeşler gelip eskilerin pabucu dama atılır. Vay gidenin haline… O nedenle “insan ne yaparsa kendine yapar” kelamının ne kadar hakikat olduğu ve üzerinde durup tekrar düşünülmesi gerektiğini vurgulamak istedim.
Örnek olarak; uçak yolculukları öncesinde, muhtemel bir acil durumla ilgili olarak yapılan anonslarda “çocuklu yolcularımızın, evlatlarından evvel kendi maskelerini takmaları gerekmektedir” denilir. Tıpkı “önce can, sonra canan” atasözünü destekler üzere. Sonuçta siz varsanız evladınızın varlığı kıymet taşır; siz öldükten sonra geçmişte kim ölmüş kim kalmış, artık sizin için bir kıymeti yok ki. Elbette evladınız sizin için çok kıymetli, en nihayetinde sizden bir modül. Gelgelelim anonslar bile bu halde ve bu gerçeği de kabul etmek gerekir. Varsayalım ki alkollü araç kullanıyorsunuz, zararı kime? Tahminen karşı istikametten gelen araçtakilerin de canını yakacaksınız, tahminen de bir şarampole yuvarlanacaksınız. Zararı evvel ve hep size dokunur. Ya da sigara içiyorsunuz, zararı kime? Tahminen etrafınızdakiler de pasif içici konumuna düşüyor, fakat zararı en çok ve daima olarak size dokunur. Unutmayın, bu yerküreye bir daha gelmeyeceksiniz. Zararın neresinden dönülse kardır.
Şahsen ofisime asistan aradığım devirlerde adaylara sorduğum birinci soru; sigara içme alışkanlığının olup olmaması idi. Bana nazaran iş deneyimi, konutunun uzaklığı, esnek çalışma saatlerine armoni sağlayabilmesi, bilgisayar kullanabilmesi üzere kriterlerden daha öncelikli bir bahisti. Her bir sigara için harcanan devrin üst üste eklendiğinde önemli bir iş kaybına yol açması vs değildi derdim. “Kendi sıhhatine kıymet vermeyen biri, işine de gereken değeri vermez” niyetindeydim. Kaldı ki, gerçek mealde aranan bir kompetan olduğumda sigara içen danışanları programa almama üzere bir niyetim bile var. Zira biz diyetisyenler, kişinin besin tüketiminde “aman vitamin, mineral kaybı olmasın” diye düşünüp besinleri satın alma, saklama, hazırlama ve pişirme mevzularında öğütler verirken; o bireyin yaktığı her sigara ile o besin öğelerini ve tıpkı devirde kendini öldürmesi havuz sorunlarından farksız bir durum. Umarım bir gün herkes benim üzere düşünür ve hayat çok daha hoş olur.
Katıldığım bir mezuniyet sonrası eğitim kursunda pahalı bir endokrinolog, salonda bulunan diyetisyenlere çok hoş bir soru yöneltti. Hatırladığım kadarıyla yazıyorum: 67 yaşında, 177 cm uzunluk uzunluğunda, 83 kg tartısında, tip I diyabet ve kalp - damar marazı bulunan, günde 1 paket sigara içen, içtimaî noktada alkol alışkanlığı olan, haftada 2 gün 30’ar dakika tempolu yürüyüş yapan, …………… isimli ilaçları kullanan, 3 ana, 2 ara öğün ile beslenen, günde 3 sefer ….. doz süratli tesirli ve 1 sefer ….. doz uzun tesirli insülin kullanan ve masa başında oturarak çalışan bir erkeğin kan şeker sonuçları şu biçimdedir: …………… (sunulan kan şekeri bedelleri epeyce yüksekti). Sizce bu kişi nerede cürüm yapıyor ve tedavide birinci olarak nereden işe başlamak gerekir?
Salonda bulunan meslektaşlarım birkaç dakika içerisinde birbirinden kıymetli pek çok olumlu yaklaşımda bulundu. İnsülinlerin saklama koşullarından son tasarruf tarihlerine, ölçümlerin alındığı günkü beslenme programından aktivite seviyesine, velev kullanılan insülin iğnelerinin her seferinde çöpe atılıp atılmamasına kadar pek çok mevzuda görüşler ve teklifler belirtildi, soruya gerçek karşılık arandı. Tüm görüşlerin olumlu bir ek sağlayacağını ve dikkate alınması gerektiğini vurgulayan profesör, öncelikle herkesi tebrik etti. Lakin sonrasında sahih karşılığı alamadığını belirtti. Herkes şaşırdı ve merakla bilirkişinin karşılığını bekledi. Zira bize nazaran sorun yaratabilecek her türlü olumsuzluk masaya yatırılmıştı. Halbuki endokrinolog gözüyle bahsi geçen kişinin birinci olarak “sigarayı bırakması” gerekiyordu. Sonuçta vücuttaki tüm damarları ve sonları etkileyen şeker marazı üzere önemli bir sıhhat sorunundan bahsediliyordu. Kan şekerini dengelemeye çalışarak vücutta oluşabilecek tahribatı önlemeyi düşünen diyetisyenler; insülin seçimi, kullanılan dozlar, beslenme durumu ve aktivite seviyesi üzere hususlara kanalize olmuşken sigaranın yaratabileceği hasarı göz arkası etmişti. O yüzden şayet sigara içiyorsanız ve şimdi vaktiniz varken (!) çabucak bırakın. O sizi bırakıp öbür kurbanlar bulmadan…
