Intel 11. Nesil İşlemciler Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Intel, geçtiğimiz günlerde uzun müddettir beklenen ve çeşitli sızıntılarla ortaya çıkan, yeni 11. Jenerasyon işlemci ailesini resmen tanıttı. Yeni işlemcileri ile piyasadaki rekabeti sürdürmeyi hedefleyen şirket, bu işlemcilerde kullanıcıları sevindirecek ve üzecek bir dizi yeniliği de getirmiş durumda. Gelin, incelemelerden evvel bilmeniz gereken kriterlere bir arada bakalım.

11. Kuşak “Rocket Lake” İşlemciler

Intel nihayet Rocket Lake kod isimli işlemcilerini duyurdu. Duyurulan bu yeni işlemciler, AMD’nin 2020 sonlarında piyasaya sürdüğü 5000 serisi işlemcilere oranla daha uygun bir fiyatlandırmaya sahip. Pekala, yeni işlemciler için heyecanlanmamız gerekiyor mu?

Açıkçası lansmanlar her vakit heyecanlı olsa da, Intel esasen bu yeni işlemciler hakkında kimi küçük bilgileri, kamuoyu ile paylaşmıştı. Bunun yanında, işlemciler hakkında önemli sızıntı trafiği de yaşanmıştı. Hatta birtakım yurt dışı yayınlar, işlemileri daha piyasaya çıkmadan satın alıp incelemeyi başardı.

14nm Birebir, Çekirdek Tasarımı Yeni

11. Jenerasyon işlemcilerin mimarisi de, evvelki 5 kuşakta olduğu üzere 14nm üretim teknolojisine dayanıyor. Lakin evvelki 5 mimarinin tersine, çekirdek yapısında önemli geliştirmeler ve değişimler mevcut. Cyprus Cove ismi verilen bu çekirdek yapısı, mavi grubun savlarına nazaran önemli IPC ve verimlilik artışı vaad ediyor.

Natürel ki bunun gerisinde yatan sebep, kolay bir çekirdek optimizasyonundan ibaret değil. Intel’in 11. Jenerasyon işlemcileri ve bilhassa Cyprus Cove çekirdek yapısı, orjinal olarak 10nm üretim teknolojisi baz alınarak dizayn edilmiş, sonrasında ise 14nm üretim teknolojisine uyarlanmış. Bu tasarım kararı (ya da 10nm üretim problemleri sonucu ortaya çıkan garip durum) sayesinde yeni işlemciler, eski Skylake ve türevi işlemcilere kıyasla %19’lara varan IPC artışları vaad ediyor. Tüm bunların yanında, Cyprus Cove Intel’in en yeni çekirdek tasarımı değil. Şirketin taşınabilir sistemlerde kullandığı Tiger Lake işlemciler, daha yeni bir dizayna sahip olmakla birlikte, gerçek 10nm üretim teknolojisine nazaran üretiliyor.



Intel daha öncesinde bizlere, Core i9 11900K’nın temel özelliklerinden ve azamî sekiz işlemci çekirdeği barındıracağından bahsetmişti. Bunların yanında yeni işlemcilerin, Intel’in yeni Xe dahili grafikleri ile geleceğini, Yapay Zeka uygulamaları için Apple’ın M1 çipinde uyguladığı yaklaşıma misal bir yaklaşım benimseyeceğini ve 500 serisi anakartlar sayesinde platformun nihayet PCI-e 4.0 takviyesi kazanacağını da söylemişti.

11. Jenerasyon İşlemciler

Tabloda listelenen birçok işlemci olmasının yanında, Rocket Lake ailesi alıştığımız üç ana seriden oluşuyor: i9, i7 ve i5. Ne var ki, evvelki kuşakların tersine, Rocket Lake ailesinde Core i3 modelleri bulunmuyor. Intel bunun yerine yenilenmiş 10. kuşak işlemcileri, alt kategorilerde piyasaya sürüyor. Buna yazının ilerleyen kısımlarında da değineceğiz.



Mavi ekibin yeni üyelerinden Core i9 ve i7 model işlemciler birbirine hayli benzeri. İki işlemci ailesi de 8 çekirdeğe, 16 iş parçacığına ve 16 MB L3 önbelleğe sahip. Yeniden evvelki jenerasyonlardan alışkın olduğumuz üzere;

• K ibareli modeller çarpan kilidi açık ve sürat aşırtmaya uygun modellerken,
• F ibareli modeller entegre grafik ünitesine sahip değiller.
• T ibareliler ise 35 Watt TDP bedeline sahip, düşük güç tüketimli modeller.

Dahili grafik ünitesine sahip modellerin, Intel’in yeni Xe serisi grafik işlemcilerine sahip olduğunu belirtmiştik. Lakin bu yeni kuşak grafik ünitesi, farklı formda UHD Graphics 750 olarak listelenmiş durumda. Intel’in evvelki jenerasyonlara nazaran %50’ye varan performans artışını yakaladığı 32 yürütme ünitesi de burada bulunuyor.

11. Jenerasyon Core i9 ve i7 Ortasında Fark Var Mı?

Pekala, birebir çekirdek sayısına ve tipine, önbelleğe ve grafik ünitesine sahip Core i9 ve i7 işlemcileri ayıran kriterler ne? Kolay karşılık: Frekans. Core i7 11700K ve KF modelleri, tek çekirdekte 5 GHz’e ve tüm çekirdeklerde 4.6 GHz saat suratlarına kadar çıkabilme yeteneğine sahipken Core i7 11900K ve KF modelleri ise tek çekirdekte 5.3 GHz suratlarına çıkabiliyor. Ama bu durum yalnızca, işlemci sıcaklığı düşükken frekansı arttıran Thermal Velocity Boost teknolojisi devreye girince gerçekleşiyor. Enteresan halde bu özellik, i7 işlemcilerde bulunmuyor. TVB olmadan da i9 11900K, tek çekirdekte 5.2 GHz suratlarına çıkabiliyor. Fakat çoklu çekirdekte sadece 4.7 GHz suratına çıkabiliyor ki bu i7 11700K’nın çoklu çekirdek suratından sırf 100 MHz fazla.

Gear 1 ve Gear 2 Farkı

Core i9 ve Core i7 işlemciler ortasındaki bir öteki fark, SKU numaralarının dipnotlarında gizlenmiş. 11900K ve KF’nin her ikisi de varsayılan olarak “DDR4 3200 Gear 1” kullanarak çalışırken, Core i7 serisi dahil başka tüm SKU’lar varsayılan olarak “DDR4-3200 Gear 2‘yi” kullanmakta. Bu “Gear”, yani “vites” terimi, geçmişte Intel işlemcilerde 1:1 oranına sahip olan, bellek denetleyicisi ile belleğin kendisi ortasındaki frekans oranını tabir ediyor. Gear 1, olağan olan 1:1 oranı temsil ederken, Gear 2 ise daha yavaş olan 2:1 oranını temsil ediyor.



Bunun manası, çarpan kilidi açılmış Core i9 işlemciler olağan bellek suratlarında çalışırken, bunların dışındaki tüm işlemciler daha yavaş olan bir bellek suratı oranında çalışmakta.

Bu nedenle i7 model işlemciler, daha yavaş bir bellek suratına sahip olacak. Bu da çarpan kilidi açık Core i9 işlemcilerle, i7 işlemciler ortasında farkın biraz daha açılmasını sağlıyor. Bu atılımın, son devirde AMD’ye karşı kan kaybeden Intel’den gelmesi, enteresan bir durum. Bu oran değişikliğinin ne üzere tesirlerinin olduğunu ilerleyen vakitlerde göreceğiz.

Burada şunu da eklememiz gerekiyor: Anakart üreticileri bu oranlara uymak zorunda değiller. Buradan hareketle yeni anakartlara takılacak tüm Rocket Lake işlemcilerin, teoride 1:1 bellek oranında çalışılabileceğini söyleyebiliriz. AnandTech de, perakende Core i7 11700K işlemcilerini test ederken gördükleri davranışın, bu teoriye uyduğunu doğruladı. Intel’in slaytlarına nazaran 2:1 oranında bellek suratına sahip olması gereken işlemciler, 1:1 oranında çalışıyordu.

Fiyat

Core i5 modellerine geçmeden evvel, i9 ve i7 modellerindeki fiyatlandırmalara bir daha bakalım. Bilhassa çarpan kilidi açık Core i7 modellerinde, karşımıza enteresan bir tablo çıkıyor. KF etiketine sahip model için 374 USD ve K etiketine sahip model için ise 399 USD bandında bir fiyatlandırmaya gidildiğini görüyoruz. Bu fiyatların MSRP fiyatları değil, toplu alım fiyatları olduğunu belirtmekte yarar var. Ayrıyeten tekrar her kategoride olduğu üzere, Intel işlemciler de birinci çıktıkları vakit, Tray fiyatlarından ortalama %10 daha değerliye satılıyorlar.

Her türlü durumda karşımıza çıkan tablo, 8 çekirdekli bu işlemcilerin 400 USD bandındaki fiyatlarıyla, yeniden 8 çekirdekli olan Ryzen 5800X’in 450 USD’lik fiyatlandırmasından ucuz olduğu. Anakart fiyatları üzere hesaba katılması gereken birçok etmen var. Lakin AMD’ye karşı önemli manada rekabet etmesi gereken Intel’den gelen bu fiyatlandırma siyaseti, hayli agresif. Hele ki çekirdek sayılarındaki düşüşü de hesaba katınca.

Bu fiyatlar doğruysa ve Core 11700K’nın birinci incelemelerinin, 5800X düzeyine yakın performans gösterdiğini de göz önüne alırsak, Intel’in sekiz çekirdekli yeni işlemcileri ile, rakip markanın muadil işlemcisine nazaran dolar başına daha yeterli performans sunduğunu söyleyebiliriz.



Yeni Core i7 modelleri, evvelki kuşak modellerden ortalama 25 USD daha değerli. Lakin bu işlemcilerin, evvelki işlemcilerden daha süratli olması gerekiyor ve her şeyin ötesinde, fiyat AMD’ye nazaran daha ucuz.

i9 Modelleri ve Anlamsız Fiyatlandırmaları

Core i7’nin durumu kadar mantıklı olmayan, hatta onun bilakis mantıksız olan bir durum var ki, o da çarpan kilidi açık Core i9 modellerinin fiyatlandırma siyaseti. 11900K için biçilen 539 USD ve 11900KF için biçilen 513 USD fiyatları, Core i7 modellerine nazaran kolay frekans artışları vaad eden, anlamsız 140 USD’lik bir fiyat artışı manasına geliyor. 11900K, AMD’nin 550 USD fiyat etiketine sahip Ryzen 7 5900X ile rekabet edecek lakin AMD, Intel’in 8 çekirdeğine rağmen 12 çekirdek sunuyor. Dahası, 11900K’da 10 çekirdekten 8 çekirdeğe düşüldüğü için, 10900K ile karşılaştırıldığında çekirdekleri ağır olarak kullanan uygulamalarda performansta geriye düşülmesi çok olası.

Intel’in bu yaklaşımı hayli enteresan ve kullanıcılar için yeterli değil. Bu nedenle yeni işlemci ailesinde, kullanıcılar için beğenilen işlemciler i9’lar değil, i7’ler olacak. Intel bu fiyatlandırmalar ile i9’ları fakat koyu müşterilerine satabilir üzere duruyor.

Core i5 Ailesi ve Orta Sınıf

Core i5 serisi ile Intel, orta sınıftata çok rekabetçi olmayı hedefliyor. Tüm i5 işlemciler 6 çekirdeğe, 12 iş parçacığına, 12 MB L3 ön belleğe ve büyüklerinde olduğu üzere UHD 750 dahili grafik ünitesine sahip. Sadece K modellerinin kilitleri açıkken, taban ve Boost frekansları da modeller ortasında farklılıklar gösteriyor. Listenin üstündeki i5 işlemciler, tek çekirdekte 4.9 GHz‘e ve çoklu çekirdekte 4.6 GHz‘e kadar çıkabilirken, i5 11400F üzere daha alt işlemciler tek çekirdekte 4.4 GHz‘e ve çoklu çekirdeklerde ise 4.2 GHz‘e kadar çıkabiliyor.



Fiyatlandırma AMD’nin altında seyretmeye devam ediyor. 11600KF’nin, 237 USD ile 260 USD ortasında bir fiyatla çıkması bekleniyor ve bu, AMD’nin 300 USD’lik R5 5600X’ine nazaran hayli düzgün bir fiyat. Fakat sahiden cazip fiyatlandırmalar, perakende satışta muhtemelen 170 – 180 USD civarında olacak Core i5 11400F gibisi alt kademe modüllerde olacak üzere görünüyor. AMD’nin şu anda bu fiyat kademesinde rekabet edebilecek bir modeli yok. Ryzen 5 3600 200 USD fiyat etiketiyle satılıyor ve Ryzen 5 2600 bile 190 USD‘den alıcı buluyor.

Sağlıklı bir performans artışı sunması gereken Rocket Lake mimarisindeki 11400F’in yer aldığı 150~200 USD’lik işlemci pazarında rekabet artmış durumda. Bu durum AMD için, 3 yıllık işlemcileri birebir fiyatlardan satmayı hayli zorlaştıracak. Aylardır bu segmentte Intel’in Core i5 işlemcilerini öneriyoruz. Fakat AMD’nin tarafında ilerleyen günlerde de rastgele bir karşılık göremezsek, Intel’in modelleri sağlam bir rakip olmaya ve önerilmeye devam edecek.

Core i3 ve Pentium İşlemciler

Core i3 ve Pentium Gold işlemcilere gelince; Intel şimdi 11. jenerasyon seçenekleri ortasında bunlara yer vermedi. Bunun yerine var olan 10. jenerasyon Comet Lake işlemcileri yeniliyor. Bunlar çoklukla temel frekans artırımlarına dayanıyor, bu nedenle Core i3 10100 üzere bir işlemci artık 100 MHz daha yüksek saat suratına sahip. Böylece birebir fiyata daha yüksek taban frekansına sahip işlemciler karşımıza çıkmış oluyor.



PCI-e 4.0 ve Artan Çizgi Sayıları

Intel, Rocket Lake ailesine mensup işlemciler hakkında uzun müddettir bölümü bilgilendiriyor. Bu nedenle unuttuysanız diye, bugüne kadar bildiklerimizin üzerinden kısaca geçeceğiz. Yeni çekirdek mimarisinin yanında, işlemcilerdeki büyük yeniliklerden bir oburu, 16 PCI-e 3.0 çizgisinden 20 adet PCI-e 4.0 sınırına terfi edilmiş olması. Bu epey değerli bir gelişme çünkü X16 sınır suratına sahip bir ekran kartı ile X4 çizgi suratına sahip bir M.2 SSD’yi direkt işlemci ile denetim edebilirsiniz. Öncesinde, sonlu 16 adet PCI-e sınırı nedeniyle, M.2 SSD’ler üzere ek PCI-e çizgisine muhtaçlık duyan donanımlar, chipset tarafından denetim edilmek zorunda kalıyordu. AMD çoktan PCI-e 4.0 teknolojisine geçmişti, Intel’in de bu teknolojiye geçtiğini görmek hoş.

Ayrıyeten, Gen 12 grafiklerine geçilmesi ve onunla birlikte gelen tüm özellikler sayesinde daha güzel bir medya encode – decode motoru elde ediyoruz, lakin bu fonksiyonellik F serisi işlemcilerde mevcut olmayacak.



Sürat Aşırtma Kabiliyetlerinde İyileştirmeler

11. Jenerasyon işlemciler, çok geniş bir skalada, gelişmiş sürat aşırtma özellikleriyle bir arada geliyor. Bu yeni geliştirmelerden enteresan olanı da, Intel’in Extreme Tuning Utility aracılığıyla bellek frekanslarını, Windows’tan çıkış yapmadan gerçek vakitli olarak arttırılmasına imkan tanıması. Evvelden, belleği ilgilendiren sürat aşırtma ayarlarının birçoklarını BIOS’ta yapmanız gerekiyordu.

Intel ayrıyeten daha geniş bir AVX ofset ve denetim yelpazesi sunuyor. Yeni işlemcilerin AVX 512 standartını desteklediğini düşünürsek ve önemli sürat aşırtma potansiyelleriyle geldiklerini ele alırsak, sürat aşırtma tutkunları için bu uygun haber demek. Çünkü kararlılık ve stabil çalışılabilecek voltaj aralığı artmış oluyor.



Yeni 500 serisi Anakartlar

Rocket Lake işlemciler ile birlikte yeni Intel 500 serisi anakartlar da piyasaya sürülüyor. Ana özellikler bakacak olursak, karşımıza H570 ve B560 yonga setine sahip anakartlarda bellek sürat aşırtma takviyesi, işlemci ve yonga seti ortasında iki kat bant genişliği için yeni bir x8 DMI denetimci ve eser yelpazesi genelinde PCIe 4.0 için tam takviye çıkıyor. Bu kartlar, 10. jenerasyon işlemcilerle de geriye dönük olarak uyumlu.

• Yeni 11. kuşak işlemcileri kullanmak için 500 serisi bir anakarta gereksiniminiz yok.
• Rocket Lake, Z490, H470 ve Q470 üzere 400 serisi anakartlarla da uyumlu olarak çıkacak.
• Ne yazık ki, B460 ve H410 anakartlar, uyumsuz bir yonga seti kullandıkları için Rocket Lake’i desteklemiyor.
• Intel, anakarta bağlı olarak, Rocket Lake işlemcili 400 serisi anakartlarda PCIe 4.0 takviyesini ve 20 PCI-e çizgisinin tamamının kullanabileceğimizi belirtiyor. Fakat bu durum, anakart üreticisinin bunu aktifleştirip etkinleştirmediğine ve kart sistemine bağlı olacak. Hasebiyle alacağınız işlemciye nazaran elinizdeki 400 serisi anakartları yeterlice araştırmakta ve bu mevzudaki rehberlerimizi beklemenizde yarar var.

Rocket Lake: Oyun Performansı

Intel’in, gösterilen bilgilerle hudutlu oldukları için pek kullanışlı olmayan performans slaytlarına kısaca bir göz atacağız. Bunun yanı sıra bağımsız bir tahlil görmek istiyorsanız, internette Core i7 11700K’nın gerçek incelemelerine esasen sahibiz, ki bununla alakalı birçok makaleyi de sitemizde paylaştık. Intel, oyun karşılaştırmalarında, tümü GeForce RTX 3080 ile çalıştırılmış yalnızca 4 oyun kullanmış.



Intel’e nazaran ortada “muazzam bir performans” var ki bu dört oyunda Core i9 10900K’ya kıyasla %8 ila %14’lük bir gelişme elde edildiği görülüyor.

Tekrar Intel’in paylaştığı grafiklere nazaran, Ryzen 9 5900X’e karşı Intel, %3 ila %11’lik bir farkla önde yer alıyor. Intel ayrıyeten, Core i5 11600K’nın, i5 10600K’dan %7-16 oranında daha süratli olduğunu, lansmanda gösterdikleri testler ile bizlere duyuruyor.



Intel’in bizlere gösterdiği öteki test bilgileri ise, üretkenlik bazlı uygulamalardaki performansları çevreliyor ve evvelki sunumlarda olduğu üzere, Intel’in hızlandırıcılarından özel olarak yararlanmak için kodlanmış uygulamalara odaklanılıyor.

Örneğin, 5900X’e kıyasla burada gösterilen görüntü oluşturma ve MLPerf alanlarındaki performans artışının, entegre grafik ünitesi içermeyen Core i9 11900KF için de geçerli olup olmayacağı meçhul.



Aslına bakarsak, geçtiğimiz hafta yapılan duyurunun temel kıymeti, fiyatlandırmalar üzerineydi. İşlemcilerin kırpılmış çekirdek sayıları ile geleceğini, Intel tarafından aslında biliyorduk. Bunun yanında eşi gibisi görünmemiş sızıntı trafiği ve Intel’in i7 11700K hakkında paylaştığı oyun testleri sayesinde, yeni işlemcilerin nasıl bir tablo ortaya çıkartacağını da biliyorduk.

Mavi grubun yeni gladyatörlerinin, kırmızı ekibin karşısına 30 Mart prestijiyle çıkmasını bekliyoruz. Technopat olarak, işlemciler çıkar çıkmaz incelemelerimizi sizlerle paylaşacağız. Bunun yanında örnek sistemler toplayarak da, sizlere genel bilgiler vermeyi sürdüreceğiz.

11. Jenerasyon, AMD’nin 5000 serisi işlemcileri karşısında bizlerde karışık hisler bıraktı. Güçlü ve mantıklı görünen i5 ve i7 işlemcilerin yanında, çekirdek sayısı azalan ve zayıf i9 işlemcilerin pazarı ve kullanıcıları nasıl etkileyeceğini göreceğiz. Ayrıyeten yeni çekirdek mimarisinin ve yeni grafik ünitesinin, oyunlarda ve üretkenlik uygulamalarında bizlere ne üzere çıkarlar sağladığına, testlerimizde birlikte göz atacağız. O vakte kadar Tehnopat’la kalın, teknolojiyle kalın!