İran'dan nükleer müzakere yorumu: Anlaşmaya her zamankinden yakınız

İran müzakere heyetinin danışmanı ve Tahran Üniversitesi öğretim görevlilerinden Muhammed Marandi, Twitter hesabından paylaştığı mesajında, Tahran'ın Avrupa Birliği'nin (AB) nükleer müzakerelerde nihai anlaşma taslağı olarak sunduğu öneriye verdiği yanıtı değerlendirdi. İran'ın AB'ye ilettiği cevabında endişelerini dile getirdiğini ve müzakerelerde çözüm bekleyen meselelerin aşılmasının zor olmayacağını belirterek, "Bu endişeler geçmişteki ABD ve AB'nin anlaşmadaki ihlallerine dayanmaktadır. (Henüz) bir anlaşma olacağını söyleyemem ama anlaşmaya her zamankinden daha yakınız" ifadelerini kullandı.

'ABD gerçekçi ve esnek olursa anlaşmaya verilebilir'

İran, Avrupa Birliği'nin (AB) nükleer müzakerelerde nihai anlaşma taslağı olarak sunduğu öneriye yazılı yanıt verdiğini duyurdu. İran resmi ajansı IRNA'nın haberine göre, Tahran, müzakerelerin koordinatörü AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde nihai yol haritası olarak kabul edilen anlaşma taslağına ilişkin görüşlerini dün AB'ye iletti. Haberde, yanıtın içeriği hakkında detay verilmedi ancak AB tarafından sunulan nihai anlaşma taslağına ABD'nin yanıtının "gerçekçi ve esnek" olması halinde bir anlaşmaya varılacağı belirtildi. İran'ın, müzakerelerde çözülemeyen üç konuda ABD'den esneklik göstermesini, bunların anlaşma metninde yer almasını ve anlaşmanın devamının garanti altına alınmasını sağlayacak güvenceler beklediği ifade edildi.

Ne olmuştu?

İran ile 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın yeniden tam anlamıyla uygulanmasını sağlama ve ABD'nin anlaşmaya dönüşünün ele alındığı nükleer görüşmeler, Nisan 2021'den bu yana aralıklarla Viyana'da yapılıyor. Viyana'da Rusya, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere ve İran'dan üst düzey temsilcilerin katılımıyla yapılan müzakerelere eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilen Washington, AB aracılığıyla dolaylı katılım sağlıyor.

Washington, Tahran'ın anlaşmadaki taahhütlerine geri dönmesini isterken, İran nükleer anlaşmadan ayrılan taraf olarak öncelikle ABD'nin anlaşmaya dönerek tüm yaptırımları kaldırmasını ve anlaşmadan tekrar ayrılmayacağına dair güvence vermesini talep ediyor. İran ayrıca nihai anlaşma için nükleer programıyla ilgili uluslararası "siyasi soruşturmaların" kapatılmasını istiyor.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Borrell'in 25 Haziran'daki Tahran ziyaretinde, ABD ile İran arasında AB aracılığıyla yapılan dolaylı görüşmelerin Doha'da sürdürülmesine karar verilmişti. 29 Haziran'da yapılan görüşmelerde de ilerleme sağlanamadığı açıklanmıştı. Borrell, 20 Temmuz'da İran ile ABD arasındaki anlaşmazlığı çözmek için taraflara yeni bir taslak metin sunduğunu duyurmuştu. Tahran ve Washington yönetimleri de AB'nin sunduğu yeni çözüm önerilerini olumlu karşıladıklarını ilan etmişti.

Müzakerelere yeniden başlamak için 4 Ağustos'ta yeniden Viyana'da toplanan taraflar, 4 gün süren görüşmelerde az da olsa ilerleme kaydedildiğini açıklamıştı. Son olarak ABD'nin Wall Street Journal gazetesi, 11 Ağustos'ta ismi açıklanmayan Avrupalı diplomatlara dayandırdığı haberde, AB'nin, görüşmelerdeki tıkanıklığı aşmak için İran'ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ilişkin BM soruşturmasını kapatmayı amaçlayan bir öneriyi Tahran'a sunduğunu yazmıştı.

İran, AB'nin nükleer müzakerelerde nihai anlaşma taslağı olarak sunduğu önerilere yazılı yanıt verdiğini duyurmuş ve ABD'den "esneklik" beklediğini açıklamıştı.