İranın Özellikleri

İranın Özellikleri nedir,İran'ın Özellikleri
İranın fiziksel Özellikleri
İranın coğrafi Özellikleri
İranın ekonomik Özellikleri

İranın Özellikleri

İran


iran bayrağı

DEVLETİN NORMAL: İran İslam Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ: Tahran
YÜZÖLÇÜMÜ: 1648000 km2
NÜFUSU: 59570000
RESMI DİLİ: Farsça
DİNİ: İslamiyet (Şii)
PARA BİRİMİ: Riyal

Asya ’nın batısında bulunan bir devlet Kuzeyinde Sovyetler Birliği ve Hazar Denizi, doğusunda Afganistan ve Pakistan, batısında Türkiye ve Irak, güneyinde Basra ve Umman körfezleri bulunur

Fiziki Yapı

İran ’ın büyük bir bölümü yüksek ovalar ve geniş çöllerden meydana gelir Ülkenin yüksek bir ovadan meydana gelen bölümü kuzeyde Elbruz Dağları, güneybatıda ise Zağros Dağları ile sınırlıdır Bu ovanın merkezi iki büyük çölle kaplıdır Deşti Kebir (Tuz çölü) ve Deşti Lut (Kum çölü) tam bir çöldür Yağışlı mevsimlerde dağlardan gelen seller tuzları getirerek Desti Kebir ’e bırakırlar, mevsim kuraklaşınca çölün yüzeyinde bir tuz tabakası meydana gelir

İran topraklarının büyük bir kısmı deniz seviyesinden 1000 m ’den daha yüksektir Kuzeyde 3000 m ’yi geçen Kuzey İran Sıradağları bulunur İran ’ın bu bölümünde Hazar Denizini İran ’ın iç bölgesindeki yaylalardan ayıran Elbruz Dağları 4000 m yüksekliğe dek ulaşır Doğuya doğru bu dağlık bölge alçalır ve daralır Elbruz Sıradağlarının batısında ise içinde, Rezaiye Gölü ve havzasının bulunduğu azerbaycan dağlık bölgesi uzanır Rezaiye Gölünün hemencecik doğusunda Tebriz Ovası yer alır Rezaiye Gölünün en derin yeri 14 m, yüzölçümü ise 5000 km2dir İran ’ın güneyini çevreleyen sıradağlar, Güney İran Dağları adı altında toplanır İran ’da ayrıca çoğu volkanik dağlar vardır Büyük Kevir, yeryüzünün dibi en düz olan en geniş çöllerinden biridir Kuzistan Ovası, Mezopotamyanın bir uzantısıdır İran, büyük ırmakları bulunmayan bir ülkedir Az olan akarsularından Karun, Akçay ve Karaçay başlıcalarıdır

İklimi

İklim bakımından İran, birbirinden fazla öbür bölgelerin bulunduğu bir ülkedir Hazar Denizine bakan kısımlar çok ıslak ve her zaman yağışlıdır Bu alan dışındaki bütün İran toprakları astropikal verimsiz alan içindedir

Hazar Denizinin kuzey kenarlarını çeviren Elbruz Dağlarının kuzeye bakan yamaçları senede ortalama 10001500 mm ile bol yağış aldığından varlıklı ormanlarla kaplıdır Bu dağların eteklerinde sıralanmış yer alan gizli kıyı ovaları çok nemlidir Güneyde iklim daha ılımandır ama, çoğunlukla belirgin bir sıcak söz konusudur İsfahan yılda ama 120 mm yağış alır Yağmurlar genel olarak kış sonunda ve yaz ayları başlarında yağar Denizden yüksek dağlarla ayrılan iç ovalar yaz süresinde Akdenizde görülen hava basıncı düşüklüklerinden etkilenmezler Burada iklim yazları çok sıcak, kışları ise fazla soğuktur

Tabii Kaynaklar

Bitkiler ve hayvanlar: İran ’ın dağlık yerleri ormanlarla kaplıdır Hazar Denizi kıyı bölgesinde Karadeniz bitki topluluğunu hatırlatan gür bir orman örtüsü meydana gelmiştir Bu kısımlarda ve yaylalarda yüksek bozkırlar geniş yer tutar İç bölgelerin çukur yerlerinde tuzlu bataklıklar ile çöl bozkırları ve kum çölleri uzanır Vadiler boyunda ve sulanabilen verimli topraklarda farklı alanlara yönlendirilmiş kültür bitkileri yetiştirilmektedir Verimsiz bölgelerde bunlar birer vaha görünüşündedir

İran ormanlarında bugün az sayıda kaplan, leopar, kurt, ayı ve tilki bulunmaktadır Çöllerin çevresinde abes topraklarda ceylanlar yaşar Dağlık bölgelerde yaban keçileri ve çeşitli av kuşlarına rastlanır

Madenleri: İran maden bakımından zengindir Kuzey ve batı bölgelerinde kömür, TahranSemnan kuzeyi ile Yezd ve Keran aralarında demir yatakları, Damgan ’da altın, Anarak ’ta nikel yatakları vardır Hem boksit, kurşun, antimon, kobalt, gümüş, kalay, bakır, kükürt ve tuzlu madenleri bulunmaktadır Horasan ’ın Turhis adlı mavimtırak yeşilimsi mücevherleri ünlüdür

İran ’ın en büyük zenginliği petrol yataklarıdır İran dünya petrolünün % 6 ’sını sağlamaktadır

Nüfus ve Sosyal Hayat

İran ’ın nüfusu 59570000 olup, km2ye 20 kişi düşmektedir İran nüfusunun % 20 ’si şehirlerde yaşar Halkın çoğunluğu Farslardan meydana gelir Halkın % 60 ’ını Farslar, % 20 ’sini Türkler, % 10 ’unu Araplar, % 8 ’ini diğerleri ve % 2 ’sini Kürtler meydana getirir İran ’da 10 milyon civarında azeri Türkü bulunmaktadır Halkın yarıdan çoğu Şiidir Geri kalanın çoğunluğu Sünni olup, hakimiyet Şiilerin elindedir İran ’da en yaygın dil Farsçadır Ama nüfusun yarısından fazlası Türkçe, Arapça, Kürtçe, Beluçi ve Gılaki gibi çeşitli diller ve lehçeler kullanır Kız ve erkek çocuklar için eğitim zoraki olduğu halde, uzakta köylerde bu gerçekleştirilememektedir Ülkede 10 üniversite bulunmaktadır Başlıca şehirleri Tahran, Tebriz, Isfahan, Abadan ve Kum ’dur

Siyasi Hayat

İran ’da 1979 yılı başlarında, Humeyni ’nin düzenlediği hareketle Şehinşahlık düzenine son verilmiş ve bir İslam Cumhuriyeti kurulmuştur İdarede iyice Şiilerin hakim olduğu İran ’da yönetim; meclis, bakanlar, başbakan ve cumhurbaşkanı ve velayeti fakih denilen on iki imamın temsilcisi sanılan dini lider kadar yürütülür 1989 ’da yapılan tüzük değişikliği ile cumhurbaşkanının konumu güçlendirildi

Ekonomi

İran bir tarım ve hayvancılık ülkesidir Siyasi gelişmeler ekonominin gerilemesine yolaçmış, ulusal gelirin düşmesine sebeb olmuştur

Tarım: Nüfusun büyük bir kısmı tarımla uğraşmaktadır İran ’ın yedide biri ekilebilir ve tarıma elverişlidir Tarım ürünleri arasında en fazla buğday ve arpa elde edilir Meyve ve sebzenin yanına pirinç, mercimek, nohut, şekerpancarı, soğan, pamuk, kavun, karpuz, dut ve tütün yetiştirilmektedir Kuzeydeki gizli bir kıyı şeridinde sulamaya gereksinim duyulmadan tarım yapılabilmekte, güneyde sulama kanalları vasıtasıyla hurma yetiştirilmektedir Ülkenin güney ve güneydoğusunda sulandırma işi manâlı bir problemdir Birçok bölgede tarım eski usüllere dayanılarak yapılmaktadır Bu yüzden tarımda istenilen sonuç alınamamaktadır

Hayvancılık: İran ekonomisinde hayvancılık kayda değer yer miktar En çok koyun beslenir Beslenen koyunların yünleri aranan ve paha biçilmez cinstendir Genel Olarak dağların yüksek otlaklı yerlerinde ve yaylasında hayvancılık yapılır Koyundan daha sonra en çok sığır beslenir Hazar Denizinde balıkçılık yapılmaktadır Buradan mersin balığı ve balık yumurtası elde edilir

Endüstri: Çağdaş sanayi İran ’da fazla eksik gelişmiştir İşletmeye elverişli yataklar bulunmasına karşın eksik miktarda kömür, demir filizi, kurşun, nikel, bakır çıkarılmaktadır Önceden beri İran ’da kayda değer yer tutmuş olan halıcılık, dokumacılık ve deri işlemeciliği yanında, dağıtılmış endüstri kolları da gelişmeye başlamıştır Dokuma, çimento, şeker fabrikaları, dökümcülük ve kimya endüstri kolları bunlardan bazılarıdır İran ’ın en büyük zenginlik ve enerji kaynağı petroldür Petrol işleme tesisleri, rafineriler İran ’ın gelişmekte olan sanayi tesislerinin başlıcalarıdır

İran ’da petrol yabancılar göre bulunmuş, onlar kadar işlenmiş, 1951 yılında millileştirilmiştir Değişik merkezlerde çıkan petrol, dünyanın en büyük petrol rafinerilerinden olan Abadan petrol rafinerisine borularla getirilmektedir

Ticaret: İran ithalattan fazla ihracat yapan bir ülkedir İhraç ettiği ürünlerin başında petrol gelmektedir Elde edilen petrolün %80 ’den fazlasını satmaktadır Diğer ihraç maddeleri pamuk, halı, meyve, pirinç, yün ve deridir İthal ettiği mallar aralarında şeker, makinalar, dokumalar, çelik, akarsu, motorlu taşıtlar bulunmaktadır

Ulaşım: İran ’da 12000 kilometrelik karayolu ve 4601 kilometrelik bir demir yolu şebekesi bulunmaktadır

limanları Abadan, Hürremşah, Basra Körfezinde bulunmaktadır Hazar Denizinde ise, Benderşah ve Bender Pehlevi de önemli limanları arasındadır Tahran ve Abadan ’da uluslararası havaalanları vardır *