İş hayatında para ve güzellik devri sona eriyor

Otuz yaşlarında birini manâlı bir şirketin genel müdürlük koltuğunda gördüğümüzde şaşırırız Azıcık da olsa kıskançlıkla bu pozisyona nasıl geldiğini sorgularız Ama şirketlere kayda değer katma değer sağlayan genç, profesyonel yöneticilerin bu görevlere gelmelerinde insan kaynakları uzmanlarının etkisi büyüktür

Türkiye İnsan Kaynakları kavramıyla 10 sene önce tanıştı ve insan kaynakları son dört yılda zirveye ulaştı Fakat kriz küçülmeyi getirince, para ve pozisyon vaatleri bitti; şu an insan kaynakları, manâlı bir dönemeçte ve kendini sorguluyor Ya lağvedilecek veya şirketlerde en manâlı departman olacak

Hesaplı krizle birlikte önemi artan İK ’lar (İnsan Kaynakları) üstünde global trendler etkin olurken, lokal koşullar, sektörü yeni bir döngünün eşiğine getirdi Dünyaca ünlü beyin avcısı şirketi Amrop International ’ın Türkiye temsilcisi Doçent Yeşim Toduk Akiş, İK konusundaki yeni gelişmeler ve sektörün geleceği konusunda Tempo ’nun sorularını yanıtladı

İK ’nın Türkiye ’de son birkaç yılda zirveye ulaştığını söyleyebilir miyiz?

Buna ekonomideki arzistek dengesi gibi bakıyorum Tanıdık Olmayan dil bilen, üstteki seviye idare yapabilecek, Türkiye ’de ve yurtdışında çalışabilecek, yetişmiş, nitelikli insan sayısı azdı böylece, bu özelliklere sahip kişiler ön plana çıktı 40 yaşından önce genel müdür oldular Bu değerli kaynağın planlanması, değerli elemanların şirket içinde tutulmaları, bu grubun fazla özel bir şekilde yönetilmesi gerekiyordu Bu gücün nasıl geliştirileceği, bu şahısların şirketlere katkısının nasıl sağlanacağı konusunda kafa yoruldu Sonuçta bu şahısların ücretlerine pek zam yapılmalıydı oysa, karşı taraf firmalara kaçmaları engellensin

İK ’nın kurallarını kim saptadı?

İK uzun senelerdir işletmenin bir daha aşağı grubu olan bilimsel bir çalışmadır İşletme yönetimi okuyan kişiler, satış, pazarlama, muhasebe, finans, lojistik, üretimin yanında insan kaynağı da okurlar Fakat daha çok personel ağırlıklıdır ve yüzeysel olarak geçiştirilirdi Personel işlerine bakan kişiler genelde muhasebe ya da psikoloji kökenliydi Son 10 yılda değişen şu oldu: Bundan Böyle bu kişiler, işletme gözlüğü takmış, satış becerileri, idare becerisi yukarıda olan, şirket idare kurullarında oturabilecek, şirkete stratejik vizyon çizebilecek, öncelikleri saptayabilecek olanlar arasından seçildi Bu Nedenle insan kaynakları kimlik değiştirdi Son iki yıldır ise en şiddet dönemini yaşıyor

Bu krizin ekonomide yaşanan krizle bir bağlantısı var mı?

EvetHer vakit gelişen gruplar bu kez küçülmeye başladı Küçülürken nereden küçüleceklerini, kimleri işten çıkaracaklarını, yükseltilecek kişiyi nasıl yükselteceklerini düşündüler İnsan kaynaklarının en önemli fonksiyonlarından biri dürüst insanı içten yerde bulundurmaktır

Bunda ne değin başarılı oldular?

Fiilen Türkiyeli olmayı bu noktada seviyorum Ahali yalnızca bilimsel seçim yapmadılar, duygularını da işin içine kattılar İnsan kaynakları uzmanları, benzer görevi yapan iki kişiden birini işten çıkarırken o kişinin ailesinin olup olmadığına, ailede başkasının çalışıp çalışmadığına, bekâr olup olmadıklarına baktılar Bireysel olarak bu tercihleri doğru buluyorum Bazı şirketler hiç kimseyi işten çıkarmadı lakin kimseye de zam yapmadı Bu da güzeldi

Bu kriz dönemi atlatıldı mı?

Küçülmeler daha az yaşanıyor Şimdi yeni bir krizle karşısında karşıyayız Maaş zamları… Enflasyona alışkın bir ülkeyiz Herkes yılda yüzde 25 zam almaya alışkın Artık zamsızlık, arabasızlık dönemi başlıyor Ekonominin küçülmesi sebebiyle makam arabalarının sayısı azaltıldı İnsan kaynakları artık çok daha önemli bir işlevi gerçekleştirmek zorunda

O zaman insan kaynakları uzmanları bu dönemde içten stratejik kararlar vermek durumundalar?

Bu dönemde insan kaynakları grupları ya lağvedilecek çünkü hiçbir iş yapamadıkları, şirkete katma değerleri olmadığı görünecek ya da bütün tersi çok ağırlık kazanıp şirketlerin en manâlı departmanı konumuna gelecek Bir Zamanlar biraz bu işi haberdar olan genç hanımlar ansızın kendilerini müdür koltuklarında buldular Lakin bundan böyle anlayışlı olmak yetmiyor, edebilmek, stratejik bakabilmek, yeni fikirler üretebilmek ve uygulatabilmek önemli

Makam arabası değil, zam yok, yeni pozisyon da yok Bu durumda çalışanlar ne ile teselli olacaklar?

Artık alternatif de fazla olmadığı için, çalışanlar Özal ekonomisinin yarattığı büyük ve hızlı çoğaltma beklentilerinden vazgeçip daha içsel değerlere tartı vermeliler “Şirketten ben ne alacağım? yerine “Ben şirkete ne verebilirim demeliler Daha Alçak pozisyondakilere ne öğretebileceklerine bakacaklar Biraz daha rekabet olacak Bu, bir anlamda fedakârlık dönemi Bu, dünyada daha önce yaşandı Daha önceki dönem yanlıştı Bankacılar devlete para verip, faiz almayı bankacılık sanıyorlardı Şimdi oyunun kuralları normalleşiyor Herkes hakiki işlerini yapmaya başlayacak İnsan kaynakları müdürleri ve departmanları başta hakiki bir testten geçecekler

İnsan kaynakları alanında Türkiye ’nin yaşadığı döngüyü dünya daha önce deneyim etti mi?

Dünyada hiçbir vakit bu değin büyük ve seri departmanlar oluşturulmadı Fazla uluslu şirketlerin Türkiye insan kaynakları departmanları genellikle daha topluluk, daha akıllı ve birikimli insanlardan oluşuyor Dünyada bu dek emek ve data sarf edilmedi Türkiye bu anlamda birkaç adım önde Bu seri adımları atarken gereğinden pozitif ilerledi İK moda, trend oldu İK departmanı olmaması bir şirketin geri olması gibi algılandı ‘Personel ’ yazısı çıktı, yerine ‘insan kaynakları ’ tabelası konuldu

İnsan kaynakları eklerinde meydana çıkan iş ilanlarını yeterli buluyor musunuz?

İlanları fazla kapsamlı veriyorlar bu nedenle normalde 50 kişinin başvuruda bulunması gereken bir işe 300500 kişi başvuruyor Ondan sonra bunların aralarında ayıklama yerine getirmek daha zor oluyor Ilan verenler özellikleri içten yazmalılar

İnsan kaynaklarında global trendler neler?

Artık bilgisayarda performans değer biçme sistemi yaratılıyor Herkesi ölçen, şirkete olan katma değerine tarafından ücret artışı veren bir sistem işliyor Milletlerarası şirketlerde herkesin bilgileri bilgisayarda yer alıyor Açık Sözlülük en kayda değer politika En büyük kargaşa küçülmelerde ve şirket evliliklerinde çıkıyor Bu dönemlerde insan kaynaklarına büyük görevler düşüyor Hem Anadolu ’daki KOBİ ’ler insan kaynakları departmanları kurmanın peşindeler Bu şirketler 10 yıl önce muhasebelerini tanıdıklarına tutturuyorlardı Nasıl finans uzmanlarına geçişlerde zorlandılarsa şu anda de personelden insan kaynaklarına geçişte zorlanacaklar

Uzun süredir işsiz olup iş arayanlara tavsiyeleriniz var mı?

derhal boşta olanlara iki tavsiyem var: Ne kadar süredir boşta ise ve hangi yöntemi kullanıyorsa o yöntemi değiştirsin Benzer şeyi tekrarlayarak sonuca ulaşması muhtemel yok Girmedikleri kesimlere girsinler, farklı görüşmeler yapsınlar Oralara yapacakları katkı koskocoman olabilir İstanbul ’da kalmakta ısrar etmesinler Anadolu ’da hızla gelişen ve profesyonel yönetime aç şirketler var Bunlarla temasa geçsinler Ticaret ve sanayi odalarına başvuruda bulunsunlar İşlerinden hoşnut olmayanlara tavsiyem şu: Yeteneklerini ve isteklerini kanalize edecekleri işte çalışsınlar Stratejik ürün gibi kendilerini analiz etsinler Çelimsiz ve enerjik yanları ile fırsatları, tehlikeleri belirlesinler

Para hedeflerini nasıl belirlesinler?

İstanbul dışarıda para o kadar kayda değer yok Artık alımlılık ve para çağı bitti, bilgi çağı başladı Ahali kendilerini geliştirmeye, sevdikleriyle zaman geçirmeye çalışsınlar Son krizde maddesel hedeflerin geçici olduğu görüldü
kaynak: Tempo *