İş Oluş Durum Bildiren Cümleler

Iş Oluş Şart Bildiren fiiller,
Iş Oluş Koşul Belirten Cümlelerine örnekler

Fiiller, iş ,oluş, şart ve hareket bildiren sözcüklerdir
ÖRNEK Yürü, gidelim; bu meslek olmaz dedi
Fiillerin sonuna mek, mak ekleri getirildiğinde manalı olur

ÖRNEK
Bu akşam kardeşinin yanında var (eylem)
*Kardeşimin güzel bir evi var (ad)

Fiiller anlamlarına göre üçe ayrılır

1) Nesne alan, iş yani hareket gösteren ve neyi, kimi sorularına cevap veren fiiller kılış fiilleridir
MISAL Bu işi olsa olsa sen yaparsın
*Baba koruk yer, oğlunun kadınsı kamaşır
*Yemeğin tadını çok beğendik
*Mum dibine ışık vermez, derler

2)Nesne almayan, öznenin içinde bulunduğu durumu bildiren fiiller durum fiilleridir
ÖRNEK Su uyur, düşman uyumaz
*Can çıkar, mizaç çıkmaz
*Teyzesi bize dün sabahleyin geldi

3)Kendiliğinden ve zaman içinde gerçekleşen fiiller oluş bildirir
*Yeniden yeşillendi fındık dalları
*Genç yaşta ağardı saçlarım
*Korkudan beti benzi sararmış

Bu eylemler değişerek yeni bir dış görünüş kazanma anlamı verir
*Elleri, ayakları kabarmıştı
*Denize gidince epey bronzlaşmış

Fiiller me, ma,mez , maz ekleriyle olumsuz yapılabilir
*Gülme komşuna, gelir başına
*Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez
*Yoldan kal, yoldaştan kalma

Geniş süre eki olumsuz yapıldığında mez maz olarak değişir
*Nuh der, peygamber demez

Fiiller tekil ve çoğul bütün kişilere kadar haber ve istek kipleriyle çekimlenebilir
*Ben hazırlandım, bundan böyle gidebiliriz; dedi
*Erken yatın, yarın işe gideceğiz

Şart kipiyle çekimlenmiş fiiller tabi cümlenin yüklemi olabilir
*Erken gelirse birlikte gidelim

yor eki yerine mekte, makta eki de kullanılabilir
*O zamanlar büyük bir şirkette çalışmaktaydım

*Haber kipleri vakit anlamı taşır, istek kipleri zaman anlamı taşımaz
* Acilen polisler gelecek, artık çıkalım

Çekimli fiil sorulduğunda kip,birey, olumsuzluk ekleri alabilen ve yüklem olan fiiller kavranabilir
* İçimden şu zalim şüpheyi kaldır
*Ya sen gel ya beni yanına aldır
*Mecnun um, Leyla mı gördüm
Bir kerecik baktı geçti
Ne sordum ne de söyledi
Kaşlarını yıktı, geçti

Cümledeki hak sayısı sorulduğunda çekimli fiiller, fiilimsiler ve ek eylem alarak yüklem olmuş isim aristokrat sözcükler sayılır
*Garibim,namıma Kerem diyorlar
*Hastayım, derdime verem diyorlar
*Aslımı el almış, harem diyorlar
*Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış ım ben
*Senin dudakların pembe, ellerin beyaz
*Al, tut ellerimi bebek, tut birazcık *