İshallerin en önemlisi rotavirüs ishali

Gastroenteritler (bağırsak iltihabı), yerküre umumunda, mahsusen de yenidoğanlarda ve 5 yaş altı çocuklarda morbidite ve mortalitenin(ölüm oranı) majör nedenlerindendir. Çocukluk çağı ölümlerinin büyük bir kısmından sorumlu tutulan akut gastroenteritlerde etken sıklıkla virüslerdir ve viral gastroenteritlerin en değerli etken ise Rotavirusdur. Yenidoğan diyare yahut kış diyaresi olarak da bilinen rotavirus ishaller hem gelişmiş hem de gelişmekte olan devletler için kıymetli bir sorun oluşum etmektedir.

Rota virüs ishallerini kıymetli kılan özelliklerden biri de; ishal nedenli hastaneye yatış nispetinin ziyadeliğidir. Bu mealde getirdiği ekonomik yük, aile ve memleket için maliyetli olarak göünmektedir. akut gastroenterit tanısıyla hastaneye yatışların %39’unu oluşturmaktadırlar.

Hem gelişmiş, hem gelişmekte olan memleketlerde süt evladı ve daha büyük çocuklarda ishale bağlı ağır dehitratasyonla hastaneye yatışın en sık nedeni,rotavirüslerdir. Son çalışmalarına nazaran yılda yaklaşık 110 milyon gastroenteritli hastalarına, 25 milyon polikliniğine, 2 milyon hastaneye yatışa ve 440.000 bin evladın vefatına neden olmaktadır.

Yerkürede yaklaşır 50 evlattan biri ishal ve su kaybından hastaneye yatmakta iken Türkiye’de ise her yıl ortalama 20-25 evlattan biri ishal olmaktadır. Tıpkı nispette görünmesine rağmen Gelişmiş olan devletlerde rota enfeksiyona bağlı vefat nispeti az olmasının nedeni, hastaneye ulaşılabilirliği ve hastaneye yatış nispetinin ziyade olmasıdır.gelişmekte olan memleketlerde irtihal nispeti yüksek olamsının nedeni manütrisyon ve hijyen kaideler optimum olmamasıdır.Yaş ne kadar küçükse ve bakım kuralları ne kadar berbatsa, rota virüsü de evladı o orantıda makûs tesirler.

Ana sütü almamak, kalabalık ömür, düşük sosyo ekonomik seviye ve rota aşısı yapılmaması durumunda da ağır seyredebilmektedir. Hayli bulaşıcı olan hastanın bulaşma ağız-dışkı yolu ile olurken sıklıkla kreş ve mektep üzere toplu yaşanan noktalarda salgınlara yol açmaktadır. Marazın bulaşmasında rota virüsünün üzerine yapıştığı iç çamaşırları, giysiler, oyuncak ve yatak çarşafları değerli rol oynamaktadır. Virüs birebir vakitte öksürme ve hapşırma ile de yayılabilmektedir.

Klinik olarak rotavirüs enfeksiyona maruz kaldıktan 12 saat ile 4 gün arasında şikayetler başlamakta ve 4 ile 8 gün arasında sürmektedir. Çoğunlukla 18 saat ile 48 saatlik kuluçka mühletini takiben aniden kusma ile başlar, hastaların yarısında yüksek ateş tablosu eşlik eder, çok istenilmeyen kokulu ishal ile karın ağrısı belirtilere eklenir. Mahsusen inatçı kusma ve ishal ile karakterizedir.

Buna bağlı olarak ağır dehidratasyona neden olmaktadır. Hastalık çoklukla hafif seyreder, ağır klinik tablolarda haddinden fazla sulu ishale bağlı likit ve elektrolit dengesizliklerine ve mevtle sonuçlanabilen dehidratasyona yol açabilmektedir.

Tanı; hikaye, fizik muayene ve laboratuvar bulgularıyla konulur. Etken virüse yönelik testler elisa ve lateks aglutinasyon dışkı örneğindeki rota virüs antijenin temel tanı metotlarıdır.

Tedavide; Akut gastroenteritli çocuklarda hayat kurtaracak en değerli yaklaşım dehitratasyon tedavisidir. Hafif ve orta kademeli dehitratasyon saptanan çocuklarda oral rehiditasyon sıvı(ORS) verilir.

Yoğurt, pirinçli yoğurt çorbaları, patates ve muz üzere ishale münâsib besin hususları, bebeklerde ana sütü ve şahsi ishal mamaları öncelikle verilmelidir.Aşırı likit kaybı olan çocuklarda intravenöz likit tedavisi uygulanır.

Muhafazada hijyen öncelik gelir. Evlatların el aklığına büyük değer verilmeli ve kreş, anaokulu mekteplileri hasta olduklarında mektebe gönderilmemelidir. Hane içi bulaşları önlemek için ortak kullanılan oyuncak ve gibisi eşyaların paklığına ihtimam gösterilmelidir.Emziren valideler, bebeğin altını temizledikten sonra ellerini yıkamadan bebeğe temas etmemelidir.

Korunmada en çok kıymetli olan ise hastalık için geliştirilen rota virüs aşılarının uygulanmasıdır. Tatbik ise ağız yolu iledir. devletimizde iki çeşit rota virüs aşısı bulunmaktadır.

Monovalan insan rotavirüs aşısı (Rotarix): Rotavirüs suşunun zayıflatılmasıyla elde edilmiştir. Aşı 6 haftadan itibaren en az 4 hafta ara ile iki doz olarak uygulanmaktadır.

Pentavalan insan-sığır reassortan rotavirüs aşısı (Rotateq): Birinci dozu 6.haftada olmak üzere en az bir ay ara ile üç doz olarak uygulanmaktadır.

Aşıların koruyuculuğu % 85 ile %95 arasında değişmektedir.Aşılarının öbür özelliği ise marazını hafif seyretmesini neden olmaktadır.

AŞIYA O DENLI BİR VAKITTE BAŞLANMALI Kİ EN SON DOZU EN GEÇ BEBEK 32 HAFTALIK OLDUĞUNDA YAPILSIN; DAHA GEÇ KALINDIYSA AŞIYA HİÇ BAŞLANMAMALIDIR.