İsimlerini Biliyoruz, Peki İşlemleri? - Bilgisayar Parçaları

1940’lardan beri bilgisayarlar hayatımızın birçok alanında bizlere eşlik ediyorlar. Günümüze kadar farklı şekillerde ve farklı boyutlarda karşımıza çıkan bilgisayarlar artık hayatımızın her alanındalar. Çoğunuz işlemci, anakart, grafik kartı gibi bilgisayar bileşenlerini daha önce duymuşsunuzdur. Özellikle bilgisayar parçalarını kendileri alıp kendi bilgisayarını oluşturan kullanıcılar yukarıdaki bileşenler hakkında bilgi sahibi olabilirler. Ancak bu kadar içli dışlı olduğumuz bu bilgisayar parçaları hakkında yeteri kadar bilgiye sahip miyiz? Gelin bu sorunun cevabını aşağıda arayalım.

Bilgisayarlar, adından da anlaşıldığı gibi bilgiyi işleyen elektronik makinelerdir. Ham bir bilgiyi ya da veriyi alır, çalıştırmaya hazır olana kadar saklar, sonrasında da çıktı olarak kullanıcıya verir.

Bilgisayarda yaptığımız bütün karmaşık işlemler bu üç işlemden oluşur: girdi, bellek, işleme ve çıktı.

• Girdi: Bilgisayarınıza veriyi tanıtan her birim bir giriş birimidir. Bu giriş birimi klavye, mouse, kulaklık ya da gamepad olabilir.
• Bellek: Bilgisayarınız tüm belgelerinizi ve dosyalarınızı sabit bir sürücüde toplar.
• İşleme: Bilgisayarınızın işlemcisinin, girdiyi çıktı olarak yansıtmak için yaptığı tüm işlemlere işleme denir. İşlemci, bilgisayarınızın en önemli ve aynı zamanda en küçük bileşenlerinden biridir.
• Çıktı: Giriş birimlerinde aldığınız bir aksiyonun karşınıza çıkması anlamına gelir. Bu mouse’unuzu kullanarak açtığınız bir video ya da yazıcınızdan çıkan bir kağıt olabilir.

Bilgisayarın çalışmasını sağlayan bileşenler

• İşlemci (CPU)
• RAM
• Hard Disk (HDD)
• Anakart
• Grafik Kartı
• Güç Kaynağı

Bilgisayarın merkezi işlem birimi: İşlemci (CPU)


Bilgisayar birincil işini makinenin göremediğimiz bir bölümünde, veri girişini bilgi çıkışına dönüştüren bir kontrol merkezinde yapar. Merkezi işlem birimi (CPU) olarak adlandırılan bu kontrol merkezi, depolanan program talimatlarını yürüten oldukça karmaşık, kapsamlı bir elektronik devre seti olarak adlandırılır. Büyük ve küçük tüm bilgisayarlar, merkezi bir işlem birimine sahip olmalıdır.

Bilgisayarlar iki tür depolama kullanır: Birincil depolama ve ikincil depolama. CPU, hem talimatlar hem de veriler için ona başvurarak birincil depolamayla veya ana bellekle yakın etkileşime girer. Bu nedenle, okumanın bu bölümü belleği, merkezi işlem birimi bağlamında sayılabilir. Ancak teknik olarak bellek CPU'nun bir parçası değildir.

Merkezi İşlem Birimi (CPU) bir bilgisayardaki en önemli bileşen olarak kabul edilmesinin elbette bir nedeni var. CPU, talimatları işleyerek ve diğer bileşenlere sinyal göndererek işlevini yerine getiren çoğu işlemi gerçekleştirir. CPU, bilgisayarın tüm ana parçaları arasındaki ana köprü olarak çalışıyor.

Geçici depolama alanı: RAM


RAM, bilgisayarlarımızın ve uygulamalarının geçici verilerini depolamak ve bunlara erişmek için kullandığı yüksek hızlı bir depolama bileşenidir. Bilgisayarın kısa süreli belleği olarak da adlandırılabilir. Verileri HDD ya da SSD gibi depolama alanlarında saklamak yerine, programların sürekli kullandığı ortak verileri depolayarak çalışır.

Kısaca RAM, işletim sistemi ve yazılım uygulamaları tarafından kullanılan verilerin, CPU’nun bu verileri hızlı bir şekilde işleyebilmesi için verileri depoladığı bir bilgisayar bileşenidir. HDD ve SSD’nin aksine, bilgisayar kapatıldığında RAM’de depolanan her şey kaybolur. Kullandığınız uygulamalara bağlı olarak, genellikle bilgisayarın düzgün çalışması için ihtiyaç duyacağınız RAM depolaması, kişiye göre değişir. Ortalama bir bilgisayar kullanıcısıysanız 8 GB yetebilecekken, yüksek grafikli oyun oynuyor ya da ağır üretkenlik programları kullanıyorsanız 16 GB RAM’e ihtiyaç duyabilirsiniz.

Verilerin saklandığı ve korunduğu: HDD


Sabit Disk Sürücüsü olarak da bilinen HDD, fotoğrafların, uygulamaların, belgelerin, oyunların ve bu gibi verilerin saklandığı bileşendir. HDD’ler hala kullanılıyor olsalar da, günümüzde bilgisayar kullanıcıları ağırlıklı olarak daha hızlı bir saklama birimi olan SSD’yi kullanıyorlar.

HDD’ler verileri manyetizma sayesinde saklarlar. Manyetik bir maddeden üretilen parlak, dairesel plakasının her alanının mıknatıslanabilir olması bilgisayar depolamasında kullanılır. Çünkü manyetizma, bilgisayar kapatıldığında bile RAM’in aksine bilgiyi depolamaya devam eder. Aynı şekilde bilgisayarınız dışındaki cihazlarınızdaki depolamalar da ağırlıklı olarak bu şekilde çalışır.

Bilgisayarın ana bileşeni olan Anakart


İsminden de anlaşılabileceği gibi anakart, bilgisayarın ana bileşenidir. Tüm bileşenler için bir slotu bulunan anakart, bu bileşenlerin birbirleriyle iletişim kurmasına izin verir. Aynı zamanda bütün bileşenlerin işlev görebilmeleri için gücü de anakart dağıtır. Tek başına işe yaramayan anakart, bilgisayarın çalışması için olmazsa olmaz bir parçadır.

Anakartın görevi, bilgisayarın mikroişlemci yongasını barındırmak ve diğer her bileşenin ona bağlanmasına izin vermektir. Bilgisayarı çalıştıran ya da performansını artıran her şey ya anakartın bir parçasıdır, ya da bir slot aracılığıyla anakarta takılır. Anakartlar, farklı boyutlardaki kasalara sığabilmek için farklı boyutlarda gelirler. Bilgisayarın performansını ve hızını artırmak için alınan tüm bileşenlerin anakart uyumluluğu kontrol edilmelidir.

Monitöre 2D ve 3D çıktılar veren Grafik Kartı


Yazılım uygulamalarıyla birlikte çalışan CPU, görüntü ile ilgili bilgileri grafik kartına gönderir. İşlenen verilerin görüntüsünü oluşturmak için ekrandaki piksellerin nasıl kullanılacağına grafik kartı karar verir. Sonrasında bu veriyi kablo aracılığıyla monitöre gönderir.

2 boyutlu ve 3 boyutlu görseller oluşturabilen grafik kartları, 3 boyutlu görseller için biraz daha çaba harcarlar. 3 boyutlu bir görüntü oluşturabilmek için grafik kartı önce düz çizgilerden bir çerçeve oluşturur. Sonrasında görüntüyü rasterleştirir (kalan pikselleri doldurur). Aynı zamanda aydınlatma, doku ve renk ekler. Özellikle bilgisayar oyunlarının akıcı bir şekilde monitöre yansıması için bu işlemden bir saniyede yaklaşık 60 kez gerçekleştirmesi gerekir. Bütün bu hesaplamaları yapacak bir grafik kartı olmadan, böyle bir iş yükü ile sadece işlemcinin başa çıkması oldukça zor olurdu.

Elektrik akımını sabit tutan Power Supply


Power Supply (ya da güç kaynağı), bilgisayarın elektronik sisteminin bel kemiğidir. Elektrik akımının sistemi beslemesini sağlayan güç kaynağı, kullanılan bileşenlere ve binanın elektrik durumuna göre seçilmelidir. Voltaj seviyesindeki dalgalanmalar, güç kaynağı sayesinde bilgisayarınızın bileşenlerine zarar vermez. Güç kaynaklarına eklenen güç düzenleme işlevi, kaynağı maliyetini arttırır ancak kullanıcıyı yeni bileşen alma zahmetinden de kurtarabilir.