İskit Uygarlığı - İskitler

İskit Uygarlığı İskitler

İskitler, MÖVII yüzyılda Avrupa ile Asya'nın batı kesiminde, Tuna ile Volga ırmakları arasındaki bölgede yaşamış bir Orta Asya kavmidir
İranlılarla beraber Türklerin de Sakalar diye andığı bu kavimin birincil yurtlarının trabzon olduğu ve kilat köyünde yaşadıkları bilinmektedir Sakaların ilk boyları MÖ 8 yüzyılda bu bölgeden batıya göç etmişlerdir

İskitler hakkındaki bilgilerin çoğunluğu Yunan kaynaklarından gelmektedir O kaynaklarda ise İskitlerin İranlı olduklarına dair herhangi bir bilgi yoktur Herodot tarihi ise İskitlerin Asya'dan geldiklerini ve Massagetlerin baskısı ile Batı'ya göç etmeye zorlandıklarını belirtmektedir Hem İran İmparatoru Darius'un İskit ülkesini fethetmek için açtığı savaşı anlatırken, Herodot, İskitlerin kuşkusuz İranlılara benzemediğini açıklamaktadır

İskitler, Tarihi kayıtlara kadar;
atlıgöçebe Saka Türkleri, ilk kez MÖ 680 yıllarında Kafkas geçitlerinden aşıp Kür Irmağı boylarına yayıldılar Arkasında gelen yeni ve daha dinç Saka göç kolları Aras boylarını da ele geçirip Urmiye gölüne varınca Azerbaycan ’a yerleştiler Eksik daha sonra da bütün Anadolu, Suriye ve Filistin ’e yayılarak, İran ’ı da kendilerine bağladılar Doğuda Çin ’den batıda Tuna boylarıyla Karpatlar ’a , kuzeyde Sibir ’den, güneyde Darı kapısı Sina ’ya dek Asya ve Avrupa topraklarına hakim olarak; dünyanın bilinen en yüce ilk geniş imparatorluğunu kurdular

İskit Adı
İskit adı Önasya ’da ilk kez Urartu kralı Argişti I ’in yıllıklarında İşkigulu Ülkesi coğrafi terimiyle karşımıza çıkmaktadır İşkigulu Ülkesi terimi büyük olasılıkla İskitler ’in görülmeye başladığı Mannai topraklarını işaret etmektedir Mannai toprakları Assur ile Urartu arasında politik bir sorun olmuş ve ara sıra bu iki büyük devletten birine bağlanmıştır Assur kralı Asarhaddon ’un yıllıklarına tarafından, Asarhaddon İskit kralı İşpakai ’yi MÖ 679 yılında Kuzeybatı İran ’da mağlup etmiştir Bu belgelerde ise, İskitler Assur yazılı kaynaklarında ilk kez belirmektedir Bir Takım yazılmış belgeler ise, Urartu ile İskitler arasında diplomatik gelişmeler olduğuna muhabere etmektedir Bu belgelerde, Urartu kralı Rusa II ile İşkigulu kralı Sagastara aralarında bir antlaşma üretilmiş ve İskitler ’in Urartu topraklarını sorunsuz geçerek Mannai ’ye yerleşmelerine müsade verilmiştir Anlaşıldığına kadar, Urartu kralı Rusa II İskitler ’le anlaşarak ayrıca ülkesini istiladan kurtarmış, ayrıca de kurduğu Mannaiİskit ittifakı ile Mannai toplumunu Assur egemenliğinden kurtarmayı amaçlamıştır İskitler ’in gelecekte Urartu Krallığı için kayda değer bir tehlike olabileceğini düşünen Rusa II laf konusu bu politik girişimlere ek olarak, bilhassa İskitler ’in yoğunlaştığı alan olan Kuzeybatı İran'da savunmaya karşın yapı faaliyetlerine girişmiştir
Mesela, BastamRusai URUTUR İskitler ’e karşı savunma nedeniyle kurmuş kale tipi bir yerleşmedir Urmiya Gölü civarında MÖ 7 yüzyılda yapı edilmiş olan Kale Siyah, Kız Kalesi, Danalu, Kaleoğlu ve Sangar gibi fazla sayıda kale de bu yapı faaliyetinin bir devamı olarak değerlendirilmektedir Kuzeybatı, Batı ve Kuzey İran ’da yer alan Demir Çağı yerleşmelerinde ele geçmiş olan İskit tipi okuçları, İskitler ’in söz konusu bu bölgelerde ne kadar etkin olduklarını açıkça ortaya koyan arkeolojik buluntulardır

Sakalar ’a Asurlular “AşkuzaiAskuzai ve “İşkuza, ara sıra de “AsagartaSakartaZakartiZakrutiZikirtu; Yahudiler ’in Tevratında “Aşkenaz; Eski Yunanlılar “Scythe (İskit), hükümdarlar boylu boyunca “Sokolot ve sonraları “SakSaka ; İranlılar “Saka; Hintliler “Sakya ve Çinliler de –hükümdarlar sülalesine tarafından “Su ve “Se diyorlardı Kaşgarlı Mahmud ’un Divanı Lügati ’t Türkünde anıldığı gibi, Tanrı Dağları bölgesindeki “ŞuSu sülalesi, MÖ 800'lü yıllarca Sakalar ’ın hükümdarlar sülalesi idi

İskit Tarihi

İskitler ve Kimmerler Döneminde Önasya

Yazılı kaynaklarda bahşedilen bilgilere tarafından İskitler ’in Karadeniz ’in kuzeyindeki stepleri istila etmelerinin birincil evresi, onların Aşağıda Don Havzası ve PreKafkasya bölgelerinde görünmesiyle bağlantılıdır Kimmerler ’i yaşadıkları topraklardan çıkaran İskitler, bu hareketle Karadeniz ’in kuzeyindeki steplerde büyük bir afet ve değişime neden olmuşlardır Bunun sonucunda MÖ 800'lü yıllarda Karadeniz ’in kuzeyindeki steplerde çok sayıda yerleşme yıkım edilmiş, bununla dürüst orantılı da olarak oturmuş yaşam özellikleri ortadan kalkmaya başlamıştır Büyük bir tahribatla yansıyan bu durum olasılıkla Kimmerİskit çekişmesinin bir sonucu olarak belirmektedir Bu durumun genel sonucunda söz konusu bölgede hem karma ekonomiden hayvancılığa geçiş olmuş keza de Kimmerler ’in Önasya ’ya zorunlu göçleri gerçekleşmiştir

İskitler ile Urartu ve Asur İlişkileri

İskitler, Herodotos ’un bildirdiğine göre, Kafkasları doğudan dolaşarak, Hazar Denizi kıyısını izlemişler, Derbent geçidini kullanarak, Kimmerler ’in gerisinde Önasya ’ya girmişlerdir Bunlara ek olarak bir grup İskitli ’nin Transkafkasya Dağları ’nı geçerek Önasya ’ya giriş yaptığı düşünülmektedir Bu durum İskitler ’in tek bir liderin yönetiminde, emin bir amaca yönelik uyumlu askeri ordular biçiminde yok, klanlar ve boylar halinde, birbirlerinin ardısıra Önasya ’ya girmiş olduklarını göstermektedir Bu göçler esnasında İskitler güzergahları üzerinde yer alan ve Kuzeybatı İran ’daki Urmiya Gölü civarına lokalize edilen Mannai ’ye gelmişlerdir Bu olay Herodotos ’un eserinde İskitler ’in Medya ’ya girmiş oldukları şeklinde belirmektedir *