İslam filozofları ve eserleri

İslam Filozofları

FARABİ

Farabi Türkİslam filozofudur Batı kaynaklarında adı latince olarak Alphorabius biçiminde geçer Ilk öğrenimini doğduğu ilde, yüksek öğrenimini Bağdat ’ta yaptı Zamanın meşhur bilginlerinden, sırası gelmişken hıristiyan filozofu Ebu Bisr Mate Bin Yunus ’tan İsogaca ve mantık Ebu Bekr ibni el Sarraç ’tan nahiu (dilbilgisi) dersleri aldı Harran ’da felsefe ile ilgili incelemeler yaparken tanıdığı Yuhanna Bin Heylan ’dan ders aldı Aristoteles ’in ortaçağda aşina eserlerini inceleyerek gezimciler (messaiyün) adlı felsefe okulunun görüşlerini öğrendi Birçok illeri gezdikten daha sonra Halep ’e gitti Nedameni hükümdarlarından Sseyfiddevle ’nin sarayında bir süre kaldı Hayatı hakkında veri verenler Ebul Hasan el Beyhaki, İbn Ebu Usebiye gibi kendisinden yüzlerce yıl daha sonra yaşamış yazarlardır Bu yüzden yazdıklarının kesinliğinden anlattıklarının doğruluğundan defalarca kesin olmama edildi Bunlar Farabi ’nin reel hayatından çok efsanelerden söz eden, zihin düzeniniden yoksun eserlerdir Anlattıkları bir filozofa yok bir ermişe yakışacak niteliktedir Yaygın bir ünü olmayan Farabi ölümünden sonra Batı ’da Ortaçağ hıristiyan filozoflarının ilgisini çektiDin felsefesinin yaygın olduğu sürece yalnız bir konuyla ilgilenenlerin atnıdığı bir bilge olarak kaldı Aziz Augistunus ’tan sonra hızla büyüyen patristik felsefesi Aristoteles ve Eflatun ’ arapça tercümeler yardımıyla tanıyınca; islam filozofları birer kaynak oldu

İBNİ SİNA

Büyük Türk bilginidir Ailesi Belhten gelerek Buharaya yerleşmişti İbni Sinâ, babası Abdullah, maliyeye ait bir görevle Afşandayken orada doğdu Doğaüstü bir akıl sahibi olduğu için daha 10 yaşındayken Kur‘anı Kerimi ezberledi 18 yaşında çağının tüm ilimlerini öğrendi 57 yaşındayken Hemedanda öldüğü zaman 150den fazla eser bıraktı Eserleri Latince ’ye ve Almanca ’ya çevrilmiş, tıp, kimya ve felsefe alanında Avrupa ’ya ışık vermiştir Onu Latinler “Avicenna adıyla anarlar ve eski Yunan veri ve felsefesinin aktarıcısı olarak görürler İbni Sinâ, daha çocukluğunda, çevresini hayrete düşüren bir akıl ve fikir örneği göstermiştir Minik yaşta çağının tüm, ilimlerini öğrenmişti Gündüz ve gece okumakla süre geçirir, mum ışığında saatlerce, birçok zaman sabahlara kadar çalışırdı Öyle eksik uyurdu Kafası öylesine doluydu ancak, kurnaz iken çözemediği bazı meseleleri uykusunda çözer ve uyandığı vakit cevaplandırılmış bulurduBir keresinde, Aristo metafiziğini inceliyordu Daima okuduğu halde bir türlü esasını kavrayamamıştı Buhara çarşısında gezerken sergide bir kitap fark etti Mezat tellâlı, bunu satın almasını, bu sayede birçok meseleyi zahmetsizce halledebileceğini söyledi Bir mezat tellâlının bildiği kitabı bilememek, İbni Sînâya çok zorlama geldi Onun okuma huyunu cümbür cemaat öğrendiği için, bilhassa kitap satıcıları kendisini tanıyorlardı İbni Sînâ, kendisine öğüt edilen Fârabînin Aristoya ait şerhini satın aldı bir kere okumakla, o çözemediği noktaların büyük bir açıklığa kavuştuğunu gördü: “Şükür sana Yârabbi! diye secdeye kapandı ve Fârabînin yolunda fukaralara sadaka dağıttı Ancak, İbni Sinâ doğduğu vakit Fârabî otuz yaşındaydı ve bu durum geçtiği sırada da hayattaydı Buhara Emiri Nuh İbni Mansur ’u ağır bir hastalıktan kurtardı ve bu yüzden de Samanoğulları sarayının kütüphenisinde alıştırma iznini aldı Bu sayede o kadar fazla eseri elinin aşağıda bulduğu için vaktini kitap okumak ve yazmakla geçirdi

ÖMER HAYYAM

Belli Başlı adı Giyaseddin Ebul Feth Bin İbrahim El Hayyam dır18 Mayis 1048de İran ’ın Nişabur kentinde doğan Ömer Hayyam bir çadırcının oğluydu Çadırcı anlamına gelen soyadını babasının mesleğinden almıştırFakat o soyisminin fazla ötesinde işlere imza atmıştır İlgilendiği ilimler:matematik ,fizik,gökbilim, şiir, tıp,müzik Horasanın yıldızı; İranın; Irakı Deneyimsiz ve Irakı Arabi elde etmek üzere her iki Irakın dahisi, feylesofların prensi Ömer! Daha yaşadığı dönemde İbni Sinadan sonra Doğunun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul ediliyordu Tıp, fizik, gökbilim, cebir, geometri ve yüksek matematik alanlarında manâlı çalışmaları olan Ömer Hayyam için “zamanın tüm bilgilerini bildiği söylenirdi O herkesten bambaşka olarak yaptığı çalışmaların cogunu kaleme almadi, oysa O ismini bol miktarda duyduğumuz teoremlerin isimsiz kahramanıdır Elde bulunan ender kayıtlara dayanılarak Ömer Hayyamın çalışmaları şöyle sıralanabilir: Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında Cebir ve Geometri Üstüne, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Data Özeti, Oluş ve Düşünceler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer alır En büyük eseri Cebir Risalesidir On bölümden oluşan bu kitabın dört bölümünde kübik denklemleri incelemiş ve bu denklemleri sınıflandırmıştır Matematik tarihinde ilk olarak bu sınıflandırmayı yapan kişidir O cebiri, “ sayısal ve geometrik bilinmeyenlerin belirlenmesini amaçlayan bilim olarak tanımlardıMatematik bilgisi ve yeteneği zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam denklemlerle ilgili başarılı araştırmalar yapmıştir Nitekim, Hayyam 13 bambaşka 3 dereceden denklem tanımlamıştır Denklemleri başlıca geometrik metod kullanarak çözmüştür ve bu çözümler akıllıca seçilmiş konikler üstüne dayandırılmıştır Bu kitabında iki koniğin arakesitini kullanarak 3 dereceden her denklem tipi için köklerin bir geometrik çizimi bulunduğunu belirtir ve bu köklerin varlık koşullarını tartışırBunun yanısıra Hayyam, binom açılımını da bulmuşturBinom teoerimini ve bu açılımdaki katsayıları bulan birincil kişi olduğu düşünülmektedir (Pascal üçgeni diye bildiğimiz şey sahiden bir Hayyam üçgenidir )

BİRUNİ

Birunî Eserlerindeki yüksek fen bilgileri, kendinden sekiz yüzyıl sonra gelen fen bilim adamlarını zeka hayrette bırakmış, bugünkü fennin mimarlarının rehberi olmuş büyük fen ve islâm âlimidir Arapça yazdığı kitaplarda sık sık Türkçe kelimeler kullanması , ilk gökbilim gözlemlerini Türklerin oturduğu bölgelerde yapması onun Türk olduğunu göstermektedir, ve bu yüzden Türk bilgini olarak tanınmaktadır İsmi Muhammed bin Ahmed el Birunî el Harezmi olup künyesi Ebû Reyhan ’dır Birunî ya da Beyruni ismiyle ün yapmış olup, batı dünyasında Ali Boron adıyla tanınmaktadır Fazla yönlü bir alim olan Birunî matematik, gökbilim, tıp, trigonometri, fizik, doğabilim, eczacılık, jeoloji, sosyoloji, tarih, coğrafya, felsefe, etnoloji , dinler tarihi, dilbilim , bitkibilimsel, mineraloji gibi alanlarda 100 den fazla eser vermiştir Birunî Türkçe, Arapça, Farsça, Sanskritçe, Yunanca, İbranice bilmekteydi ve sadece İslâm aleminde yok tüm dünyada tanınmakta ve saygıyla anılmaktadır Vasili V Bartold kadar “en büyük İslâm bilgini olarak nitelenen Birunî rasyonel ve nesnel yöntemiyle yalnız İslam dünyasının değil, çağının en büyük bilginleri arasında yer alır Eserlerinin birçok batı dillerine çevrilmiş ve defalarca basılmıştır 1973 yılında doğumunun 1000 yıldönümü olması sebebiyle UNESCO ’nun önayak olması ile tüm dünyada anılmıştır Hayatı Birunî 973 (H 362) yılında Zilhicce ayının üçüncü günü Kas ’da doğmuştur Ufak yaşta iken babasını kaybetmiş çok baskı şartlar altında yetişmiştir Daha çocuk yaşta üstün kabiliyeti ve keskin zekası ile dikkatleri üstüne çekmiş, Harezmşah hanedanından ünlü âlim ve matematikçi Ebu Nasr Mensûr bin Ali Irak onu himayesi altına almıştır Onun yoluyla Harizm sarayına girerek dönemin meşhur bilginlerinden matematik ve astronomi öğrenimi görmüştür Ebu Abbas hoşnut bin Muhammed Kas kentini alarak Batı Harizm Sülalesinin egemenliğine son verince (995), bir zaman Rey ’de kaldıktan sonradan Cürcan ’a yerleşerek Sultan Kabus Vüşmgir ’in sarayına girmiş, orada elÂsâru ’lbâkiye ani ’l kuruni ’lhaliye adlı tarih ve kronoloji alanındaki ünlü yapıtını sultana sunmuştur (1001)

İslam Filozofları El Kındi

İslam Filozofları Gazzali

İslam Filozofları İbni Bacce *