İslamiyetten Sonraki Turk Edebiyatı

Turk Edebiyatı İslamiyetten Sonraki

Turk Edebiyatı, ilk mahsullerini 9 asrın ikinci yarısında vermeye başlamıştır Bunlar icinde ilk buyuk eser olarak, Balasagunlu Yusuf Has Hacibin Kutadgu Biligi gorulur İkinci olarak Kaşgarlı Mahmudun Divanu LugatitTurku, yine aynı devrin eseri olmakla birlikte İslamiyet oncesi Turklukten ceşitli manzumeler, atasozleri vs gibi turlu metinlere yer vermektedir Kaşgarlı'nın eseri her yonuyle zenginlik gosterir Turk dilinden, Turk boylarına, Turk tore ve adetlerine, gelenek goreneklerine ve coğrafyasına geniş yer ayırır Kutadgu Bilig ise cemiyet hayatını ele almakla birlikte, daha cok bir siyaset kitabı durumundadır Her iki eser de Hakaniye Turkcesi'yle yazılmıştır Fakat Kaşgarlı Mahmud, Hakaniye Şivesinin yanında ikinci bir edebi şive olarak, Oğuz Turk Şivesine yer vermektedir

Turkler kabileler halinde Musluman olmaya başlamıştır Karahan Devletinin hukumdarı Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet resmi din olarak kabul edilmiştir (942) B u tarihten sonra İslam'a dair eserler verilmeye başlanmıştır
Bu geciş donemine ait en onemli eserler şunlardır:

Kİitabı dede korkut

Destandan halk hikayesine geciş doneminin urunudur
Dede Korkut 12 hikayeden oluşur
Olağanustu olaylarla gerceğe uygun olaylar eserde ic icedir
Turklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslam dini ile ilgili ozelliklerde vardır
Eserde gecen ''Dede Korkut'' mechul bir halk ozanıdır
Hikayelerde oğuzların cevredeki boylar ile aralarındaki savaşlar ve kendi ic mucadeleleri yer alır
Hikayelerin konuları; aşk, yiğitlik gosterisi, kahramanlık, boylar arasındaki savaştır
15 yy'da kaleme alınmıştır
Eserin yazarı belli değildir
Nazım ile nesir ic icedir
Hakaniye lehcesi kullanılmıştır

Divanı Lugat' it Turk(Turk Dilinin Sozluğu) (10721074)

Kaşgarlı Mahmut yazmıştır
Araplara Turkceyi oğretmek amacıyla yazılmıştır
1074 yılında bitirildiği duşunuluyor
Turkcenin ilk sozluğudur
Turklere ait gelenek goreneklerden tarihten folklordan bahsettiği icin bir ansiklopedi ozelliği taşımaktadır
Kitapta 7500 kelimenin Arapca karşılığı verilmiş olup ayrıca halk şiirleri, atasozleri, deyimler kullanılmıştır
Ebu' l Kasım' a sunulmuştur
Hakaniye Turkcesi ile yazılmıştır

Kutatgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgi) (1069 1070)

10691070 tarihlerinde Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır
Turk edebiyatının ilk siyasetnamesidir
Oğretici bir nitelik taşımaktadır
Tapgac Buğra Han'a sunulmuştur
Devletin nasıl yonetilmesi gerektiği vurgulanmıştır
Hakaniye (Doğu ) Turkcesi ile yazılmıştır

6645 beyitten muteşekkildir Eserde oğutler; devlet, akıl saadet, adalet sembolleriyle verilmiştir

Hakaniye Turkcesi ile yazılmıştır
Aruz olcusuyle yazılmış ilk mesnevidir
Divanı Hikmet

Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır
İlahi aşk kavramı ilk defa bu eserde kullanılmıştır
Yesevi tarikatının esasları ve dinin temel oğretileri anlatılmıştır
12 yy da yazılmıştır
Hece olcusuyle halk dili kullanılmıştır
Atabet'ul Hakayık (Hakikatlerin Eşiği)

Yuknekli Edip Ahmet tarafından yazılmıştır
12 yyda yazılmıştır
Eserde ahlakın onemi ve yolları uzerinde durulmuştur
Beyit ve dortlukler bir arada kullanılmış Dolayısıyla aruz ve hece vezni birlikte kullanılmıştır