İşletmelerin yüzde 25'i kirasını ödeyemiyor! Kira davaları patlayabilir

Koronavirüs nedeniyle binlerce işyeri yayınlanan genelge ile faaliyetlerine süreksiz müddetle orta verirken, birçok kişi de ya işini kaybetti ya da fiyatsız müsaadeye çıkarıldı. Bu süreçte işyerleri kiralama mukavelelerine 1 Mart -30 Haziran ortasında tahliye ve fesih yasağı gelirken, konutlarda ise 31 Nisan’a kadar icra davası açılamayacak. Bilhassa 1 Mayıs’tan sonra icra, 1 Temmuz’dan itibaren ise tahliye ve uyarlama davalarında büyük artış yaşanması bekleniyor. Bu yıl isimli tatil olmasının beklenmediği söz edilirken, kira dayanağı üzere tedbirlerin alınması gerektiği belirtiliyor.

Haziran sonrasına öteleniyor

Kirasını ödemeyenlerin sayısında artışa dikkat çeken Gayrimenkul Hukuku Derneği (GHD) Lideri Ali Güvenç Kiraz, korona salgını öncesi konut ve işyeri kiralamalarında ödememe oranlarının icra evraklarında ortasında yüzde 1-2 birinci bir orana sahip iken, salgın sebebiyle işyeri kiracılarının genel olarak kira ödemekten kaçındığı ve haziran sonrasına ertelediğinin görüldüğünü aktardı.



Kiraz, bu hususta ellerinde şimdi net bir istatistik olmadığını lakin Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü’nü arayan ya da soranlardan edindikleri bilgiden kira ödememe oranının salgından ötürü yüzde 20-25 oranına ulaştığını iddia ettiklerini açıkladı.

Kiralamalar konusunda düzenleme yapılmadığı taktirde ise mukavelelerine ait mal sahiplerinin icra davaları, kiracıların ise uyarlama davalarının 30 Nisan’dan sonra ağırlaşmasını beklediklerini kaydeden Kiraz, “Bu durumda konut alanlarda fesihler, arsa karşılığı işlerde fesihler, konut teslim etme müddetlerinde uzamalar olabilir” açıklamasını yaptı. Bu nedenle bu yıl isimli tatilin iptal edilebileceğini söyleyen Kiraz, yaz aylarının fesih, uyarlama üzere davalarla ağır geçebileceği ikazında bulundu.

Biriken kira 12 taksitle alınmalı

Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) Lideri Aziz Koçal, kira ödemelerinde taraflar ortasında sorunların baş göstermeye başladığını söyledi. Koçal, “Şu anda bize en çok sorulan soru kira oldu. Kira ödemeleri konusunda koronavirüs ile gayret bitene kadar tekliflerimiz; devletin, kirada oturan vatandaşlarımıza kira yardımında bulunması. Böylelikle vatandaşı rahatlatacağı üzere tek geliri kira olan kimi konut sahiplerini rahatlatmış olacak” dedi.



Öteki gelirleri olan ya da kira geliri ek geliri olan konut sahiplerinin ise korona virüsü ile uğraş kapsamında zorlayan sebep bitene kadar geçen müddette kira almamalarını öneren Koçal, mühlet bitiminde biriken kira fiyatlarının ise 12 eşit taksitte alınmasının dayanışmanın bir örneği olacağını kaydetti.

"AVM kiralarına düzenleme gelmeli”

Mukavele Akademisi kurucusu ve Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Umut Yeniocak, şu an en çok talep edilen mevzunun “Kira Sözleşmeleri” olduğunu ve en çok kiralarla ilgili sorular aldığını belirtti.

Kira ödememe durumunun önemli oranda arttığını aktaran Ali Güvenç Kiraz da, burada mal sahibinin durumunun da değerli olduğunu belirterek, “Eğer bu kişi AVM sahibiyse, yurtdışından kredi aldıysa ve kira geliri ile ödemelerini yapıyorsa, yarı yarıya ödeme biçimi uygulanmalı. Ya da hükümet bir oran belirler ve bir kısmını kendisi karşılar. Ya da yarısının ödenmesini formunda düzenleyebilir” dedi.



Avukat Pelin Şenol ise kira mukavelesinde zorlayıcı sebep haline yer veren işyerlerinin COVID-19 salgını bitene kadar tarafların yükümlülükleri askıya alınacağını belirterek “Eğer mukavelede bir karar yoksa, bu defa AVM’nin kapanıp kapanmadığına bakmak gerekiyor. Şayet AVM kapandıysa, kiraya veren kullanıma hazır bulundurma borcunu yerine getirmediği için, kiracıda kira bedelini ödeme borcunu yerine getirmediğini bildirecek” dedi.

“Genelgeyle kapatan kira ödemez”

Kirada olup gayrimenkul kullanılıyorsa bedelinin ödenmemesinin kelam konusu olmadığını aktaran MGC Yasal Yönetici Ortağı Avukat Mustafa Güneş, “Ancak bakanlık genelgesiyle kapatılanlar için ödeme kuralı kalkabilir. Yasak olmamasına karşın ofisi kullanmıyorsa bu şekil durumlarda indirimli kira talebinde bulunabilirler” dedi. Bu nedenle 30 Nisan’dan sonra mahkemelerde yoğunluk beklediklerini anlatan Güneş, burada sorun yaşayan tarafların ise öncelikle ihtiyari arabuluculara başvurmasını önerdi.
Leyla İlhan/Dünya