İşte Tamamlayıcı Emeklilik! Neler getiriyor?

Kıdem tazminatının fona dönüştürülmesine yönelik, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Aile Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmalarda, uygulamanın ayrıntıları şekillenmeye başladı. Geçen hafta, bu kapsamda iki teklif ortaya atılmıştı.

Bunlardan birincisi, geçmişte uygulanan tasarrufu teşvik hesabı gibisi olarak, çalışanlar ismine patronun yüzde 3 prim yatırması, oburu ise mesleksel sigorta statüsündeki Tamamlayıcı Emeklilik Sigortası olmuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tamamlayıcı Emeklilik Sigortası’nın 2022'de başlayacağını açıklamış, kıdem tazminatı düzenlemesine yönelik emekçi ve patron kısımları ortasında bir uzlaşma yerinde buluşulmasına dikkat çekmişti.

İşte Tamamlayıcı Emeklilik Sigortası (TES) ve Karma Emeklilik için öne çıkan prensip ve görüşler:

1. GELECEK GARANTİSİ



TES’in sağlayacağı gelecek garantisi bireyin karşılaşacağı ve ömrü için risk oluşturan olaylara karşı sığınılacak bir liman olacak.

2. DÜŞÜK FİNANSAL OYNAKLIK

Kıdem tazminatı birçok işletmede kaydi (muhasebe) karşılığı olarak bulunmasına rağmen ilgili meblağ ne yazık ki birden fazla vakit fiilen kasada bulunmuyor. Bilhassa sakinlik periyotlarında işyerlerinin nakit akışlarını bozan bir öge. Memleketler arası rekabet gücünü zayıflatıyor. Kıdem tazminatının mevcut yapısı işgücü piyasasının esnekliğini kısıtlayarak, milletlerarası yatırımları engelliyor.

3. ÇALIŞANA TEMİNAT

Şirketlerin mali yapısı rastgele bir nedenden ötürü bozulduğunda çalışanların birçok kıdem tazminatını alamıyor. Datalara nazaran çalışanların yalnızca yüzde 14’ü hak ettikleri tazminatı alıyor. İş davaları 3 yıla kadar uzuyor. Düzenleme ile bunun önüne geçilecek.

4. YARISI HESAPTA

Çalışan (İş Kanunu’ndaki 25.2 unsuru de dahil fondaki parası kalıyor) bir yıl dolmadan ayrılsa bile tazminatının yarısı hesabında kalacak.

5. MAAŞLAR YÜKSELECEK



Çalışan kıdem tazminatını yakmak istemediği için diğer yerlerden gelen cazip teklifleri geri çevirmek zorunda kalıyor. Birtakım uzun vadeli çalışanlar kıdem tazminatı alacağından ötürü dışardan gelen teklifleri değerlendiremiyordu. Artık fon seçeneğinde yeni gelen teklifi değerlendirebilecek. Bu da tahminen mevcut çalıştığı yerin maaş teklifini yükseltmesine neden olacak.

6. VERİMLİLİK ARTACAK

Var olan sistem işgücü piyasasında hareketliliği kısıtlayarak verimsizlik yaratıyor. Yeni sistem kıdemin fonda kalacağı teminatı ile işgücü piyasasında verimliliği artıracak.

7. MOBİNGİ BİTİRECEK

Birçok kişi işsiz kalsa da çoğunlukla patronun çalışanını istifaya zorlaması üzere etik olmayan uygulamaları nedeniyle kıdem tazminatını alamıyordu.

8. MAHKEMELERLE UĞRAŞILMAYACAK

İş mahkemeleri kıdem tazminatı davalarıyla dolu. Yeni sistem hiçbir hak kaybına neden olmayacağı üzere uygulamada hak sahiplerine tam muhafaza sağlamış olacak. Finansal zorluk çeken firmalar ile iflas gerekçesiyle çalışanlarını işten çıkaran firmalar kıdem tazminatı yükümlülüklerini büsbütün yerine getiremiyor. Kıdem tazminatları ödenmeyen çalışanlar mahkemelere başvurarak haklarını almaya çalışmak zorunda kalıyor. Bu biçimde tazminatlarını almayı başaranlar ise mahkeme sonuçlanana ve ödemeler yapılana kadar geçen müddette mağdur oluyor.

9. TOPLAM YARAR ARTACAK



Sistem ile birlikte tasarruflar artacak böylelikle dış finansmana bağımlılık azalacak; bu da ekonomiyi dış müdahalelere karşı çok daha güçlü hale getirecek. Sermaye piyasalarının yerli kaynaklarla derinleşmesi çarpan tesiriyle iktisatta büyümeyi yani daha fazla istihdam imkanını doğuran bir zincir oluşturacak.

10. KIDEM HAKKI 30 GÜNÜ DE GEÇECEK

Fona yapılacak kesinti oranı nemalandırılacağı için kıdem tazminatı 30 günün çok üzerine çıkmış olacak.

11. GEREKTİĞİNDE KIDEM DEVREDE

Muhtaçlık durumunda, 4 hususta “Bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme imkanı tanınacak.” 1- Birinci konut edinimi, 2- Bir kereye mahsus evlilik, 3- Ağır hastalık, 4- Bir sefere mahsus işsiz kalındığında, nasıl işsiz kaldığının ehemmiyeti olmaksızın…

12. ÜRETİME TAKVİYE

Kimi özel kurum/bankalarda emsal başarılı sistem örnekleri uygulanıyor. Pek çok örnekleri var. Mesela, OYAK ve banka sandıkları burada toplanan fonları üretim ve ekonomik faaliyetlere aktarıldığında hem sigorta sahiplerine hem de Türkiye iktisadına katma bedel yaratıyor. OYAK’ın topladığı fonlar ile açtığı çimento fabrikaları ve araba fabrikası örneği verilebilir. Dünyada da pek çok başarılı örnekler var. İktisada sağlayacağı toplam katkıdan tüm vatandaşlar faydalanacak…

13. FONU SİGORTA ŞİRKETLERİ YÖNETECEK, REKABET VE GETİRİ ARTACAK



Türkiye’de daha evvel de bu türlü fonlar icat edildi ve bütçe fonlandı, çalışan mağdur oldu. Bu da onlar üzere telaffuzları var ancak; bahsedilen fonlar devletin idaresinde ve denetiminde oluyordu. Yeni düzenlemede fonlar direkt emeklilik şirketlerine aktarılacak, yani özel dal yönetecek, çalışan da fonların nasıl değerlendirileceğine doğruda kendisi karar verecek. Yani devletin bu fonlara ulaşımı kelam konusu olmayacak. Fon büyüklükleri rekabeti artıracak, rekabet de fonların daha uygun yönetilerek getirileri artırmasına yol açacak.

14.KIDEM HAKKI DEVAM EDECEK

Çalışanın her yıl için 30 gün olan tazminat mühleti motamot korunuyor. Çalışanın işine son verilmesi halinde kıdem tazminatının üçte ikisini bugünkü üzere alabiliyor. Tazminatın üçte birlik kısmı ise çalışanın fon hesabında birikiyor. Çalışan tazminatının üçte ikisini aldığı için yeni bir iş bulana kadar hayatını idame ettirebiliyor. Ayrıyeten isteğe bağlı durumda fondan yüzde 10 para çekme hakkına sahip olacak.

Dünya