‘İşten çıkarma yasaklanıyor’ aldatmacası: İşten çıkarmanın cezası sadece 2 bin 945 TL!

İktidarın Covid-19 salgınının toplumsal ve ekonomik hayata olumsuz tesirlerini azaltmak teziyle TBMM’ye sunduğu torba yasa teklifinden işçileri koruyacak kararlar çıkmadı. Patron, bir aylık brüt taban fiyat olan 2 bin 945 TL ceza ödeyerek istediğini işten çıkartabilecek.

62 husus olarak hazırlanan lakin daha sonra 15 hususa düşürülen torba yasa teklifi, dün TBMM’ye sunuldu. “İşten çıkarma yasaklanıyor” propagandasıyla kamuoyuna lanse edilen teklif, işçilerin haklarına yönelik olumsuz düzenlemeler içeriyor.

Teklifte yer alan düzenlemeler şöyle:

Aylık 1172 tl: Ücretsiz müsaadeye çıkarılan personellerle, işten çıkarılan lakin işsizlik ödeneğinden yararlanamayan personellere günlük 39,24 TL fiyat takviyesi verilecek. Minimum fiyatın yarısı kadar olan bin 172 TL’lik ödeme üç ay müddetle yapılacak.



Mecburî fiyatsız müsaade: İşveren emekçileri üç ay fiyatsız müsaadeye ayırabilecek. Patron bu hakkı emekçinin isteği olmasa da kullanabilecek. Bu müddette personel geçerli fesih hakkını kullanarak kıdem tazminatı üzere haklarını da alamayacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu süreyi altı aya kadar uzatabilecek.

2 bin 945 lira ceza: İşverenlere iş akdi feshi yasağı getirdiği ileri sürülen teklifte caydırıcılığı sağlayacak bir karar yer almadı. Karara alışılmamış hareket eden patronlar bir aylık brüt taban fiyat kadar ceza ödemesi şartıyla istediği emekçinin iş akdini feshedebilecek.

Toplu pazarlık sürecine erteleme: Yetkili sendikaların tespiti için 15 Mayıs olan tarih 15 Temmuz’a, Resmi Gazete’de yayımlanması da eylül ayına erteleniyor. Böylece toplu pazarlık sürecinin başlatılması erteleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bunu bir yıl mühletle erteleme hakkı da veriliyor.

Fiili grev yasağı: Toplu pazarlık hakkı, çoğunluk tespiti, çoğunluk tespitine itiraz, toplu kontrat yetkisinin verilmesi, toplu kontrat görüşmelerine başlanması, resmi arabulucu sürecinin başlaması, sona ermesi, grev kararının alınması, grev uygulaması üzere süreçler üç ay mühletle erteleniyor, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bu mühletleri de uzatma yetkisi veriliyor. Bakanlığın üç ay müddetle bu süreçleri başlatmama hakkına sahip olması, çalışanların fiili olarak grev hakkını da ortadan kaldırıyor.

FİYATSIZ MÜSAADE DAYATMASINDA ISRAR

Yasa teklifinde, İşsizlik Sigortası Kanunu’na şu hususların eklenmesi öngörülüyor:



SÜREKSİZ UNSUR 24: Bu hususun yürürlüğe girdiği tarihte iş mukavelesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun süreksiz 10’uncu unsuru uyarınca patron tarafından fiyatsız müsaadeye ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan çalışanlar ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51’inci unsur kapsamında iş kontratı feshedilen ve bu Kanunun öteki kararlarına nazaran işsizlik ödeneğinden yararlanamayan emekçilere rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun süreksiz 10’uncu unsurunda yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu müddet içinde fiyatsız izinde bulundukları yahut işsiz kaldıkları mühlet kadar, Fondan günlük 39,24 TL nakdi fiyat takviyesi verilir. (...)

Teklifte İş Kanunu’na ise şu hususun eklenmesi isteniyor:

SÜREKSİZ HUSUS 10: Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş yahut hizmet kontratı, bu hususun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay müddetle 25’inci hususun birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve başka kanunların ilgili kararlarında yer alan ahlak ve âlâ niyet kurallarına uymayan haller ve gibisi sebepler dışında patron tarafından feshedilemez.



Birinci fıkrada yer alan üç aylık müddet içerisinde patron emekçiyi büsbütün yahut kısmen fiyatsız müsaadeye ayırabilir. Bu unsur kapsamında fiyatsız müsaadeye ayrılmak, emekçiye geçerli sebebe dayanarak mukaveleyi fesih hakkı vermez. Bu unsur kararlarına alışılmamış olarak iş mukavelesini fesheden patron yahut patron vekiline, mukavelesi feshedilen her personel için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt minimum fiyat meblağında idari para cezası verilir.

Cumhurbaşkanı birinci fıkrada yer alan üç aylık süreyi altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.

Nurcan Gökdemir/Birgün