İstenilen Cinsiyette Hayvan Üretmenin Yolu Bulundu

Gen düzenleme veya bilinen diğer adıyla genom düzenleme, son yıllarda bilim dünyasında oldukça popüler hâle gelmeye başladı. ‘Çığır açıcı’ olarak da nitelendirilen bu teknolojinin, bir organizmanın DNA’sında belli değişiklikler yapılmasını sağlayan bir genetik mühendisliği olduğunu da söylemek mümkün.

Şimdi de yayımlanan yeni bir araştırma, gen düzenleme teknolojilerinin nasıl sonuçlar ortaya çıkarabileceğini bir kez daha ortaya çıkardı. İngiltere’deki Kent Üniversitesi ve Francis Crick Enstitüsü’nde bulunan bilim insanları, gen düzenleme teknolojisi sayesinde tek cinsiyetli fare yavruları üretmeyi başardı.

Birçok hayvan ihtiyaç olmadığı için öldürülüyor


Tahmin edilebileceği üzere bilimsel araştırmalar için hayvanların kullanımına gerek duyulabiliyor. Bu deneylerde kullanılması gereken hayvanların da tek cinsiyetli, yani ya yalnızca erkek ya da yalnızca dişi olması gerekebiliyor. Aynı şekilde hayvancılık ve gıda gibi sektörlerlerde de böyle durumlar oluşabiliyor ve ihtiyaç duyulmayan cinsiyetteki hayvanlar itlaf edilebiliyor. İşte bu yüzden araştırmayı yürüten bilim insanları, ürettikleri farelerin bilimsel araştırmalar ve farklı sektörler için önemli bir adım olabileceğini düşünüyor.

Nature Communications’da yayımlanan çalışmada araştırmacılar, embriyo gelişiminde rol oynayan bir genin farelerin gelişiminin erken bir aşamasında devre dışı bırakılabileceğini, bunun ardından da yalnızca dişi embriyolar oluşturmanın mümkün olabileceğini ifade etti. Bu teorinin yapılan deneylerde %100 başarı gösterdiği belirtilse de daha fazla araştırmaya ve pilot çalışmalara ihtiyaç olduğunun uzmanlar tarafından altı çizildi.

Araştırmaya göre bu yöntem sayesinde milyonlarca hayvanın itlaf edilmesinin önüne geçmek ve uzun vadede bilimsel başarılar elde etmek mümkün olabilir. Çalışmanın yazarlarından Peter Ellis de yaptığı açıklamalarda bununla ilgili, “Bu çalışmanın sonuçları hayvan refahının iyileştirilmesi konusunda önemli bir adım olabilir; ancak yöntemin etik yönü de tartışılmalıdır. Tarımda bu tarz bir yöntemin uygulanması için kapsamlı bir kamuoyu tartışması yapılmalıdır” ifadelerine yer vererek yöntemin kullanımının bir tür hayvan öjenisi (yalnızca belli canlıların yaşamasına izin vermek) olabileceğine ve etik sorular oluşturabileceğine dikkat çekti.

Crispr-Cas9 isimli gen düzenleme sistemi kullanıldı


Genin nasıl devre dışı bırakıldığı ile ilgili detaylar da çalışmada paylaşıldı. Araştırma ekibi, fareler üzerinde Crispr-Cas9 ismi verilen ve geni devre dışı bırakma özelliği olan gen düzenleme molekülünü kullandı. Bu molekülün yarısı babanın X veya Y kromozomuna (gerekli cinsiyete göre belirleniyor), diğer yarısı ise annenin DNA’sına gömüldü. Bunun ardından da doğan yavruların tek cinsiyete sahip olduğu, hatta sonraki nesillerde de bu durumun aynı şekilde devam edebileceği gözlemlendi.

Son olarak bu tarz denemelerin ilk kez yapılmadığını da söylemek gerek. Daha önce de bilim insanları, her yıl milyarlarca erkek civcivin yumurtlayamadıkları için katledilmesinden dolayı civciv embriyolarının cinsiyetini seçmenin yollarını geliştirmeye çalıştıklarını açıklamışlardı.