İtalyan aşkı pahalıya patladı: İki yılda bitecekti 12 yılda tamamlanabildi

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), Türkiye hava alanını tek merkezden yönetme gayesiyle başlatılan SMART projesini 2006 yılında en geç 2 yılda bitirilmesi şartıyla 86 milyon 700 bin Euro'ya İtalyan Selenia firmasına ihale etti.

İhaleyi alan ve o periyot Türkiye'nin sıcak ilgiler geliştirdiği İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile ilişkilendirilen Selenia firması, tazminattan kurtulmak için iki yılda bir isim değiştirerek açılan her yeni ihaleyi kazanmayı başardı. Lakin proje geçen yıllara karşın bir türlü tamamlanamadı.

İtalyan firma, her seferinde iflas ettiğini öne sürerek, Alenia, Selex, SystemIntegrate, Selex, Fi Machanic Cop. ve tekrar Selex olarak tam 6 kere isim değiştirdi.



DHMİ'nin açtığı her yeni ihaleye tek başına davet edilen İtalyan firma projeyi 12 yıl sonra 2018 yılında tam 150 milyon Euro'ya tamamlayabildi. Bu bedel yalnızca yazılım, aygıtlar ve montaj bedeli olarak ödendi.

Ankara, İstanbul, İzmir ve Antalya'da yapılan hizmet binaları/teknik bloklar için harcanan paralar bu sayıya dahil değildi.

TESLİM ALINDIĞINDA ESKİMİŞTİ

SMART projesi tamamlandı lakin 12 yıl havacılık teknolojisi için çok uzun bir müddetti. Bu nedenle DHMİ derhal eskiyen kimi teknolojileri günün şartlarına uygun hale getirmek üzere yeni bir ihale açmak zorunda kaldı. Teknolojinin güncellenmesi ve İstanbul Havalimanı ile entegrasyonu üstyapı işini İspanyol Indira firmasına verdi.

Altyapıdaki güncelleme işinde ise yeniden İtalyanlar ortaya çıktı. Selenia firması bu kez ismini “Leonardo” olarak değiştirerek SMART projesinde altyapıdaki eksiklikleri tamamlamak için açılan yeni ihaleyi de kazandı. Bitti denilen proje için çalışma tekrar başladı. Eksiklerin tamamlanması ve güncelleme işlerinin ne kadara ihale edildiği şimdi kamuoyuna yansımadı lakin uzmanlar sayının yaklaşık 100 milyon Euro'yu bulabileceğini belirtiyor.

SMART PROJESİ



Türkiye'nin 1980'lerin teknolojisine sahip tüm hava trafik sistemini yenileyecek kapsamlı bir yatırımı içeren SMART projesiyle Türkiye hava alanının Ankara'daki tek merkezden denetim edilmesi amaçlanıyor. Bu merkez, yeni kuşak altyapısı ile hava alanını daha verimli kullanacak.

Böylelikle Türkiye üzerinden uçan trafik daha güzel yönlendirilip mevcut kapasite artırılacak. Sistem, tıpkı anda binden fazla faal uçuş planını yöneten 20'den fazla uzaktan kumanda kulesini birbirine bağlıyor. Proje ile kimi iç sınır uçuşlarının kısalması, yolcuların vakitten tasarruf etmesi, şirketlerin maliyetlerinin aşağıya inmesi de hedefleniyor.

DHMİ'nin tarihi emsal ihalelerle dolu

SMART ihalesiyle ilgili tüm ayrıntıları, Türkiye'nin havacılık otoritesi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nde o periyot Genel Müdür Yardımcısı durumunda bulunan Oktay Erdağı, yayımladığı yeni kitabında açıkladı. “Havada Oraj” isimli kitabının birinci baskısının tükendiğini ve ikinci baskıya girdiğini vurgulayan Erdağı, “Yazdıklarımın tek sözü için dahi bir yalanlama ya da düzeltme talebi gelmedi” dedi.



Erdağı, “DHMİ'nin tarihi bu ve gibisi siyaseten yapılmış yüzlerce işlerle ve ihalelerle doludur. Bu işlere kendilerini alet eden bürokratlar da siyaseten rüşvet yiyerek misyonda daha uzunca bir müddet kalmak beceresini gösterirler” diye konuştu.

Oktay Erdağı, Türk havacılığının 12 yılda kaybettiği vaktin ve paranın, “Finansman Eurocontrol tarafından sağlanıyor” mazeretiyle örtülmeye çalışılmasını da sert bir lisanla eleştiriyor.

Yusuf Demir/Sözcü