İtifak Nedir? Manası Nedir?

İtikâfın Manası Meşru Oluşu İtikâf'ın Kısımları İtikâf Zamanı İtikâf'ın Şartı İtikâfın Rüknü İtikâf'ın Caiz Olduğu Meseldiler Hakkında Fatihlerin Görüşü İtikâfa Girenin Omç Tutması İtikâfa Girenin, İ'tlkâf'a Girme ve Çıkma Zamanı İtikâfa Giren İçin Müstehab Olan ve Mekruh Olan Şeyler İtikâf'a Giren Kimse İçin Mubah Olan Şeyler İtikâfı Bozan Şeyler İtikâfKazası İtikâffa Girenin Mescidde Bir Yer Edinmesi O Yerde Çadır Kurması Muayyen Bir Mescidde İttkâf Adamak

Mânası



î'tikâf; hayır olsun şer olsun, bir şeyi lüzumlu sayarak, nefsi o şey üzerine hapsetmek demektir Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: ?İbadet yapmakta olduğunuz ve saygıyla eğildiğiniz (i'tikâf ettiği*niz: 'âkifûn) bu heykeller nedir?» (Enbiyâ: 52) Bahis mevzuu etti*ğimiz i'tikâftan maksat ise, Allah'a yaklaşmak niyetiyle mescitte kalmaktır



Meşru Olusu



Alimler i'tikâfın meşru olduğu üzerinde icmâ etmişlerdir Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem her Ramazanda on gün î'tikâfa girerdi Vefat edeceği yıl gelince yirmi gün i'tikâfa girdi (Hadisi, Buharı, Ebû Dâvûd ve îbn Mâce rivayet etmiştir) Rasûlüllah sal Iallahu aleyhi ve sellem'în ashabı ve zevceleri de onunla beraber ve*ya ondan sonra i'tikâfa girmişlerdir Ancak İ'tikâf her ne kadar Aliah'a yaklaşmak için yapılan bir ibadet ise de, fazileti hakkında sa*hih bir hadis varid olmamıştır Ebû Dâvûd demiştir ki: «îmanı Ah' med'e 'i'tikâfın fazileti hakkında birşey biliyor musun?' diye sor*dum, o da 'hayır, ancak zayıf rivayetler biliyorum,' demiştir»



İ'tikâfın Kısımları



i'tikâf sünnet ve vacip olmak üzere ikiye ayrılır

Sünnet olanı, müslüanın Allah'a yaklaşmak, sevap istemek ve Rasûlüilah sallallahu aleyhi ve sellem'in sünnetine uymak niyetiy

le nafile oİarak yaptığı i'tikâftır Bu tür i'tikâfı daha önce geçtiği gibi Raraazan'ın son on gününde yapar

Bir de vacip olan i'tikâf vardır ki, kişinin kendi nefsine i'tikâfi gerekli kılmasıyla meydana gelir Bu da ya mutlak nezir (adak) ile olur Meselâ «Allah için bana i'tikâf yapmak borç olsun» der Veya muallâk nezirle olur Meselâ; «Eğer hastalığım iyüeşirse 'itkâf ya*pacağım», der Sahihî Buhâri'de geçtiği üzere Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: «Allah'a itaat etmeyi adayan kimse ona itaat etsin» Ömer (ra), bu hadis hakkında şöyle demiş*tir: «Nebi aleyhisselâm'a «Yâ Rasûlallah, ben Mescidi Harâm'da bir gece i'tikâf etmeyi adadım» dedi Bunun üzerine Rasûlüllah sal*lallahu aleyhi ve sellem; «öyleyse adağını yerine getir,» buvurdular»



İ'tlkâfın Zamanı

Vacip olan i'tikâf, adayının adadığı günler sayısınca edâ edi*lir Bir gün veya daha çok i'tikâfi adamışsa adağına uyması vacip*tir Müstehab olan i'tikâf için, mahdud bir vakit yoktur Az olsun, çok olsun i'tikâf niyeti ile mescidde durmakla müstehab olan i'tikâf tahakkuk eder Mescidde kaldığı sürece kendisine sevap yazılır Mescidden çıktığı zaman, eğer i'tikâf yapacaksa tekrar döndüğün*de niyet eder Ya'lâ bin Umeyye (ra)'den rivayet olunduğuna göre şöyle demiştir:

«Mescidde kaldığım müddet zarfında, i'tikâf'dan başka bir şey için kalmam» 'Atâ demiştir ki; «Mescid'de kalma işlemi devam et*tiği müddetçe, bu i'tikâf sayılır Eğer Allah'tan hayır umarak mes*cidde oturursa i'tikâf yapmış demektir Şayet böyle bir gayesi yok*sa, i'tikâf yapmış sayılmaz»

î'tikâfa giren, niyet ettiği müddeti doldurmadan, dilediği za*man müstehab olan i'tikâfi kesebilir Âişe (ra)'den rivayet olun*duğuna göre; Nebi aleyhisselam İ'tikâfa girmek istediği zaman, sa*bah namazını kılar sonra i'tikâf mahalline girerdi Aîşe (ra) diyor ki: «Bir defasında Rasûlüllah, Ramazan'ın son on gününde i'tikâfa girmek istedi de çadırının kurulmasını emretti ve çadır kuruldu Ben de bunu görünce çadırımın kurulmasını istedim ve çadırım ku*ruldu Rasûlüllah'ın diğer harvnları da çadırlarının kurulmasını istediler ve onların da çadırları kuruldu Rasûlüllah sabah namazı*nı kıldıktan sonra bir de baktı ki mescid, çadırlarla dolmuş Bunun üzerine 'Bu nedir? Bu şekilde mi tâat yapmak istiyorsunuz?' dedi ve kendi çadırının kaldırılmasını emretti Tâ Şevvâl'in İlk on günün*de 'itikâfa girinceye kadar, Ramazan'da i'tikâftan vazgeçti»

Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in hanımlarına çadırla*rını kaldırmalarını emretmesi ve kendisinin nîyyet ettikten sonra i'tikâfı terk etmesi, başlanmış i'tikâfı kesmenin caiz olduğuna l lîldir Erkeğin, izni olmadan İ'tikâfa giren karısını, i'tikâfdan men etme hakkı vardır Alimlerin tümü bu görüştedir Eğer kocası izin verdikten sonra kadın i'tikfa girerse, daha sonra, ona mâni olup olamayacağı konusunda İse ihtilaf vardır Şafiî, Ahmed ve Davud'a göre i'tikâfa girmiş izinli kadına, kocası mâni olabilir ve onu nafi*le i'tikâftan çıkarabilir



İ'tikâfın Şartı



İ'tikâfa girenin, müslüman ve mümeyyiz olup, cünûplükten, hayız ve nifastan temiz olması gerekir Kâfirin, mümeyyiz olmayan çocuğun ve cünûplükle hayız ve nifastan temiz olmayanların i'tikâfı sahih değildir



l'tikâf'm Rüknü



î'tikâfın hakikati, Allah'a yaklaşmak niyetiyle mescidde kal*maktır Eğer mescidde kalınmaz veya tâat niyetiyle i'tikâfa giril*mezse i'tikâfa başlanılmış olmaz

Niyetin vacip olmasına gelince Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: «Onlar ancak dini Allah'a halis kılarak ibadet etmekle emrolundular» (Beyyine: 5) Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellemde de şöyle buyurmuştur: «Âmeller niyetlere göredir Herkes için niyet ettiği şey vardır»

İ'tikâfın mescidde olmasına gelince, bu konuda Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: «Mescidlerds İ'tikafh iken kadınlara yaklaşma*yın» (Bakara: 187) Bu ayetten şöyle delil getirilebilir: Eğer mescidlerin dışında i'tikâf sahih olsaydı, kadınlara yaklaşmanın haram oluşu, mescidlerde yapılan i'tikâfa mahsus kılınmazdı Çünkü mü*başeret itikâfa zıttır Bundan anlaşılıyor ki, i'tikâf ancak mescid*lerde olur



İ'tikâfın Caiz Olduğu Mescİdler Hakkında Fakihlerİn Görüşleri



İ'tikâfın sahih olduğu mescidler hakkında fakihler ihtilaf et*mişlerdir Ebû Hanîfe, Ahmed İshak ve Ebû Sevr; «Beş vakit na*mazın kılındığı ve cemaatin oluştuğu her mescidde i'tikâf sahihtir,» demişlerdir

Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve seüem den rivayet edilen hadî*se göre; Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellern şöyle buyurmuştur: «İmamı ve müezzini olan her mescidde İ'tikâf sahihtir» (Hadisi Dârekutnî rivayet etmiştir Bu hadis mürsel ve zayıf olup bununla delil getirilemez)

Mâlik, Şafiî ve Dâvûd her mescid'de i'tikâfa girilebileceği görü*şüne vararak ebazı mescidlerde olabileceğine dair açık bir rivayet yoktur» demişlerdir Şâfiiler ise; «Efdâl olan i'tikâf in büyük mes*cidlerde olmasıdır, çünkü Rasûlüllah büyük mescidde i'tikâfa gir*miş olup, büyük caminin cemaati de çok olur» demişlerdir

t'tikâf vaktinde cum'a namazı araya girdiği zaman, cum'ayı kaçırmamak için cum'a kılınmayan camide i'tikâfa girilemez Eğer minarenin kapısı mescide veya mescidin arkasındaki son cemaat mahalline açılıyorsa, i'tikâfa giren minare'den ezan okuyabilir ve mescidin üstüne çıkabilir Çünkü bütün bunlar mescidden sayılır Eğer minarenin kapısı mescidin dışına açılıyorsa ve kasden mesci*din dışına çıkmışsa, i'tikâfi bâtıl olur

Hanefî ve Şâfİîlerle Ahmed'den bir rivayete göre; mescidin av*lusu, mescidden sayılır îmam Mâlik ve Ahmed'den başka bir riva*yete göre ise mescidden sayılmaz Bu durumda i'tikâfa girenin, mes*cidin avlusuna çıkması caiz değildir Cumhur ulemaya göre kadının, evinin mescidinde i'tikâfa girmesi sahih değildir Çünkü evdeki na*maz kılınan yere mescid ismi verilmez î'tikâfa girenin alışveriş yapması caiz olup bu konuda bir ihtilaf yoktur Rasûiüllah sallalla*hu aleyhi ve sellem'in hanımlarının Mescidi Nebevi'de i'tikâfa gir*dikleri sahih olarak vâki olmuştur





İ'tikâfa Girenin Oruç Tutması



İ'tikâfa giren oruç tutarsa iyi yapmış olur Şayet tutmazsa, kendisine birşey gerekmez Buhâri'nin Ibn Ömer (ra)'den rivayet ettiğine göre Ömer (ra) şöyle demiştir: 'Nebî aleyhisselâm'a; «Ya Rasûlüllah, câhiliyet döneminde Mescidi Haram'da bir gece i'tikâ*fa girmeyi adamıştım,» dedim Rasûlüllah; «Adağını yerine getir,» buyurdu' Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem'in «Adağını yerine getir», emri; i'tikâfın sıhhati İçin, orucun şart olmadığını gösterir Çünkü gece oruç tutmak meşru değildir

Sa'îd bin Mansûr'un Ebû Sehl'den rivayetine göre Ebû Sehl şöyle demiştir: «Hanımlarımdan birisinin i'tikâf borcu vardı Ömer bin Abdülaziz'e bu konuyu sordum, o da; «Oruç tutması gerekmez, ancak kendiliğinden oruç tutarsa o müstesnadır» dedi Bunun üze

rine Zühri «Oruçsuz i'tikâf olmaz,» dedi Ömer bin Abdülaziz ken*disine «Bunu Nebi aleyhisselâm'dan mı duydun?» dedi «Hayır» diye cevap verdi «Ebû Bekir'den mi duydun?» «Hayır» dedi «Ömer'den mi duydun?» «Hayır» dedi «Zannediyorum Osman'dan duydun?» diye sordu Yine «Hayır» dedi Bunun üzerine yanından ayrıldım 'Atâ ve Tâvûs'la karşılaştım Durumu onlara sordum' Tâvûs şöyle dedi: «Filan kişinin görüşüne göre i'tikâf yapana oruç tutmak gerekmez, ancak kendiliğinden tutarsa o müstesnadır» 'Atâ da aynı şekilde; «t'tikâflıya oruç yoktur, kendiliğinden tutarsa müs*tesna», demiştir

Hattabi: «İnsanlar bu konuda ihtilaf ettiler,» demiştir Hasan Basrî, «oruçsuz i'tikâfa girerse kifayet eder,» demiş, Şafiî de bu gö*rüşü benimsemiştir Alî ve Ibn Mesûd'dan şöyle dedikleri rivayet olunmuştur: «Dilerse tutar, dilerse tutmaz» Evzâ'î ve Mâlik «oruç*suz i'tikâf yoktur,» demişlerdir Bu görüş rey ehlinin mezhebidir Yine bu görüş tbn Ömer, İbn Abbas ve Âişe'den rivayet olunmuştur Sa'îd bin Müseyyeb, 'Urve bin Zübeyr ve Zührî de aynı şeyi söyle*mişlerdir



İ'tikâfa Girenin, İ'tikâfa Girme ve Çıkma Zamanı



Daha önce geçtiğine göre, mendup olan itikâf için belli bir za*man yoktur İ'tikâf eden, mescide girer ve Allah'a yaklaşmak niyyetiyle mescidde kaldığı sürece, çıkıncaya kadar itikâf yapmış olur Eğer Ramazan'm son on gününde i'tikâfa niyet ederse güneş bat*madan önce i'tikâf yerine girer

Buhâri'nin Ebû Sa'îd'den rivayetine göre Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: «Kim benimle beraber i'tikâfa girerse son on günde İ'tikâfa girsin» Hadiste geçen «on» ifadesi ge*celer için kullanılmış olup, yirminci veya yirmibirinci gece i'tikâfa girilir

Rivayet olunduğuna göre Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem i'tikâfa girmek istediği zaman, sabah namazını kılar sonra i'tikâf yerine girerdi Bunun mânası «Rasûlüllah mescidde i'tikâf için ha*zırlamış olduğu yere girerdi» demektir Rasûlüllah'm i'tikâf için mescide girmesinin vakti ise, gecenin evvelinden başlardı Bir kim*se Ramazan'm son on günü i'tikâfa girerse, Ebû Hanîfe ve Şafiî'ye göre ayın son günü güneş battıktan sonra çıkar Mâlik ve Ahmed'e göre güneş battıktan sonra çıkarsa kifayet eder, fakat bayram na*mazına çıkıncaya kadar mescidde kalması müstehabdır

Esrem'in Ebû Eyûb'den, onun da Ebû Kılâbe'den rivayet etti*ğine göre; bu zat Ramazan bayramı gecesi mescidde gecelerdi Son*ra, bayrama çıkar gibi sabah erkenden çıkardı î'tikâfı esnasında ona oturmak için hasır veya seccade verilmezdi Cemaattan birisi gibi otururdu Bayram günü ona geldim Odasında müzeni kabile*sinden Cüveyriye vardı Ben onu kızlarından biri sandım Meğerse cariyesi idî ve onu azad etmişti Bayramda olduğu gibi sabahleyin çıktı İbrahim şüyle demiştir: «Ramazan'ın son on gününde i'tikâf edenler mescidde bayram gecesini geçirmeyi severlerdi Sonra sa*bah mescide namaz kılmaya çıkarlardı»

Bir kimse bir gün veya belirli birkaç gün i'tikâf yapmayı adar*ca veya nafile i'tikâf yapmak isterse fecrin doğması tam belli olma*dan i'tikâfa girer Güneşin yuvarlağı tamamen kaybolunca da i'tiTcâftan çıkar, ister Ramazan'da, ister diğer günlerde olsun durum aynıdır

Kim bir gece veya belirli birkaç gece İ'tikâfa niyet eder veya nafile yapmak isterse, güneşin yuvarlağının tamamen kaybolması tamamlanmadan Önce i'tikâfa girer, fecrin doğması tam belli olun*ca da çıkar îbn Hazm şöyle demiştir: «Çünkü gecenin başlangıcı, güneşin batmasının bıraktığı izle başlayıp, fecrin doğusuyla sona erer Günün başlangıcı, fecrin doğusuyla ,sona ermesi ise güneşin batması iledir Eğer bir aylık i'tikâf yapmayı adar veya nafile yap*mak İsterse, ayın ilk gecesinden itibaren başlar Güneş yuvarlağı*nın batması tamamlanmadan önce i'tikâfa girmiş olur Ramazan olsun, diğer günler olsun, ayın son günü güneş tamamen batınca i'tikâftan çıkar



İ'tikâfa Giren İçin Müstehab Olan ve Mekruh Olan Şeyler



İ'tikâfa giren kimsenin, nafile ibadetleri çoğaltması, namaz kıl*ması, Kur'ân okuması, teşbih, tahmid, tehlil ve tekbir getirmesi, is*tiğfar, salâvât ve dua ile, Allah'a yaklaştıracak ve kişiyi yaradanına bağlayacak benzeri şeylerle meşgul olması müstehabdir İlim öğ*renmek, tefsir ve hadis kitaplarını müzakere etmek, nebilerin ve salih kimselerin hayatlarım okumak, diğer fıkhı ve dinî kitapları okumak da bu kısma girer İ'tikâfa girenin Nebî aleyhisselâm'a uy*mak için mescidin avlusunda bir çadır kurması da müstehabdır Kendisini ilgilendirmeyen boş söz ve işlerle nefsini meşgul etmesi mekruhtur

Tirmizi ve İbn Mâce'nîn Ebû Busr (ra)'dan rivayet ettiklerine göre Nebi aleyhisselâm şöyle buyurmuştur: «Kişinin, kendisini İl*gilendirmeyen şeyleri terketmesl, müslümanlığının güzel olmasın*dandır»

Allah'a daha yakın olurum zannıyla hiç konuşmaması mekruh*tur Buhari, Ebü Dâvûd ve tbn Mâce'nin ibn Abbas (ra)'dan riva*yet ettiklerine göre ibn Abbas (ra) şöyle demiştir: «Rasûlüllah hutbe okurken bir adamın ayakta durduğunu gördük Kim oldu*ğunu sorunca; 'Ebû israil'dir, ayakta durup, oturmamayı, konuş*mamayı ve oruç tutmayı adadı', dediler Bunun üzerine Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve seilem: 'Ona söyleyin, konuşsun, gölgelensin, otursun ve orucunu tamamlasın» Ebû Davud'un, Alî (ra)'dan ri*vayet ettiğine göre Rasûlüllah şöyle buyurdu: «Akıl baliğ olduktan sonra babası ölen yetim sayılmaz Bir gün, hiç konuşmadan gece*ye kadar susmak ta yoktur»



İ'tikâfa Giren Kimse İçin Mubah Olan Şeyler İ'tikâfa girene aşağıdakiler mubahtır:



1 — Hanımını evine götürmek için i'tikâf ıjerinden çıkmak:

Safiyye (ra) şöyle demiştir: «Rasûlüllah i'tikâfta iken gecele*yin onu ziyaret etmeye geldim Onunla bir müddet konuştuktan sonra kalktım O da beni evime götürmek üzere kalktı» (Safiyye (ra) üsâme bin Zeyd'İn evinde ikamet ediyordu) Yolda iki adama rastladı Bu adamlar Nebi aleyhisselâm'ı görünce hızlı yürümeye başladılar Bunu gören Rasûlüllah; 'Acele etmeyiniz Yanımdaki ka*dın Safiyye binti Huyeyyin'dir' dedi Adamlar; 'Sübhânallah! Ey Allah'ın Rasûlü' dediler Bunun üzerine Rasûlüllah 'Şeytan insan*da kan gibi yürür Bunun için kalbinize bir şey (yahut bir şer) at*masından korktum,' buyurdular» (Hadisi Buhari, Müslim ve Ebû Dâvûd rivayet etmişlerdir)

2 — Saçları taramak, bası traş etmek, tırnaklan kısaltmak, vücu*du pislik ve kirden temizlemek, en güzel elbise giymek ve koku sürün*mek:

Âişe (ra) şöyle demiştir: «Rasûlüllah mescidde i'tikâfta iken başını hücreme sokar ve eğerdi, ben de hayye olduğum halde saçını tarardım» (Hadisi Müslim ve Ebû Dâvûd rivayet etmiştir)

3 — Mutlaka gereken bir ihtiyaç için i'Ukâftan çıkmak:

Âişe (ra) şöyle demiştir: «Rasûlüllah i'tikâflı iken başını bana uzatır, ben de saçım tarardım Rasûlüllah i'tikâfta iken odama gir*mezdi Yalnız (abdest bozmak gibi beşeri) bir ihtiyaç için girerdi» (Hadisi Buharı, Müslim ve diğerleri rivayet etmişlerdir)

tbn'üIMünzir şöyle demiştir: «îtikâfa girenin büyük ve küçük abdest için i'tikâf yerinden çıkabileceğine dair âlimlerin icmâı var*dır Çünkü bu gerekli bir şey olup, mescidde yapılması mümkün de*ğildir Yemek ve içmek ihtiyacı da bu mânaya gelir Eğer kendisine yiyecek ve içecek getiren yoksa, dışan çıkması caizdir Midesi buİandığı zaman da mescidin dışına çıkabilir Her gerekli olan ve mes*cidde yapılması mümkün olmayan şey için dışarıya çıkması caiz*dir Başka bir şeyle i'tikâfını İptal etmediği müddetçe sadece bun*larla i'tikafı bozulmaz Cünûplükten yıkanmak, beden ve elbiseyi pis*liklerden temizlemek için mescidden çıkması da aynıdır»

Sa'id bin Mansûr'un rivayet ettiğine göre; Alî bin Ebî Talib (ra) şöyle demiştir: «Kişi i'tikâfa girdiği zaman cum'a ve cenaze na*mazlarında hazır bulunsun, hasta ziyaret etsin, bir ihtiyacını söyle*mek için ayakta olarak ailesine gitsin» Ali (ra) kızkardeşine bir hizmetçi satın alması için kizkardeşinin oğluna yediyüz dirhem yar*dımda bulundu Kızkardeşinin oğlu ise 'ben İtikatlıyım' dedi Bu*nun üzerine 'Çakıya çıkıp hizmetçi satın alsan i'tikâfma ne zarar olur ki?' dedi»

Katâde'den rivayet olunduğuna göre; o i'tikâfa girenin, oturma*dan cenazenin arkasından gitmesine ve hasta ziyaret etmesine ruh*sat vermiştir

İbrahim Nehâ'î demiştir ki: «l'tikâfa girene bu özelliklerin şart koşulmasını müstehab görmüşlerdir Şart *koşulmasa bile hastayı ziyaret etmek hakkı vardır İ'tikâf eden gölgeliğe çıkamaz Cum'aya gelir Cenazede hazır bulunur Bîr ihtiyaç için çıkabilir» Yine o; «i'tikâf eden, ihtiyaç olmadan sofaya çıkamaz» demiştir^

Hattabî şöyle demiştir: «Bir grup âlim i'tikâfa girenin cum'ada bulunması, hasta ziyaret etmesi ve cenazede bulunmasını caiz görmüşlerdir Bu görüş Alî (ra)'dan rivayet edilmiş olup, Sa'îd bin Cübeyr, Hasan Basri ve Nehâ'î'nin görüşüdür

Ebû Davud'un Aişe (ra)'dan rivayet ettiğine göre; Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem, i'tikâflı iken hastanın yanına gittiği za*man ona birşey sormak için eğilmez, bulunduğu hâl üzere dururdu Hz Aişe'den rivayet edilen «l'tikâfliya sünnet olan hastayı ziyaret etmemektir» sözünün mânası; onu ziyaret maksadıyla i'tikâftan

vazgeçip çıkmamak anlamındadır Yoksa i'tikâfhnin hastanın jumna uğrayıp eğilmeden birşey sormasında bir engel yoktur

4 — İ'tikâfa girenin yemesi, içmesi ve meicidde uyuması caizdir:

Yalnız temizliğe ve kendini korumaya dikkat etmesi gerekir Mescidde nikâh akdi, alışveriş ve benzeri akidler yapabilir



i'tlkâfi Bozan Şeyler



Aşağıdakılerden herhangi birisiyle i'tikâf bâtıl olur

1 — Az bile olsa ihtiyaç olmadan kasden mescidden çıkmak:

Bu durumda i'tikâfın rükünlerinden birisi olan, «mescidde dur*ma» rüknünü kaçırmış olur

2 — Mürted olmak:

Allahu Teâlâ şöyle buyurmuştur: «Eğer şirk koşarsanız âme*liniz boşa gider» (Zümer: 65)

3, 4, 5 — Delilik veya sarhoşlukla aklın gitmesi, hayız ve nifas:

Bu durumlarda temyiz kabiliyeti yok olduğu ve temizlik bulun*madığı için i'tikâf batıl olur

6 — Cinsi münasebette bulunmak:

Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: «Mescidlerde i'tikâflı İken ha*nımlarınıza yaklaşmayın Bu Allah'ın hudududur Bu hududu aşma*yın» (Bakara: 187) Ancak şehvetsiz dokunmakta bir beis yoktur Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve seİIem ihramda iken hanımlarından birisi saçlarını tarardı, öpme ve şehvetle dokunmaya gelince; bu konuda Ebû Hanife ve Ahmed, «günahkâr olur» Çünkü üzerine ha*ram olan bir şeyi yapmış sayılır, ancak inzal olmadan i'tikafı bozul*maz» demişlerdir, imam Mâlik: «î'tikâfı bozulur Çünkü haram olan mübaşerette bulunmuştur înzal vâkî olunca, bozulması gibi bunda da bozulur» demiştir Şafiî'den bu konuda, iki ayrı mezhep gibi iki ayn rivayet yardır: IbnRüşd şöyle demiştir: «ihtilaflarının sebebi, hakikatle mecaz arasında müşterek olan ismin, umumî olup

olmaması konusundadır Buradaki mübaşeret müşterek ismin çe*şitlerinden birisidir Bu müşterek isim için umumilik olduğunu söy*leyenlere göre; «Mescidlerde İ'tikâfh iken hanımlarınıza mübaşeret etmeyin,* ayetindeki «mübaşeret» cimâya ve daha düşüğüne itlak olunur Bu ismi umumî manaya almayanlar —ki bunlar çoğunluk*tadır— «Ya cimâya delâlet eder veya cimâdan daha düşüğüne delâ*let eder,» demişlerdir «Bu isim, icmâ ile cimâya delâlet eder» dedi*ğimiz zaman, cimânın dışındakilere delâlet etmesi batıl olmuş olur Çünkü bir isim, hem hakikate hem de mecaza beraberce delâlet et*mez Meni çıkarmayı, cima yerine koyanlar, inzali cima manasına almışlardır Bunun tersini söyleyenler ise, inzâl'e, cima ismini ha*kikat olarak ıtlak etmezler



î'tikâfın Kazası



Bir kimse nafile İ'tikâfa başlayıp, daha sonra İ'tikâfını keserse, kaza etmesi müstehab olur Bazıları «vacip olur» demiştir

Tirmizî, «i'tikâfa girenin, niyet ettiği zamanı tamamlamadan önce, i'tikâfı kestiği zaman kaza etmesi vacipdir» diyerek; «Nebi aleyhisselâm'in Ramazan'da i'tikâftan çıkarak sonra Şevval ayında on gün i'tikâfa girdiği» hadisini delil getirmiştir

Şafii şöyle demiştir: «Eğer itikâf adamayıp, i'tikâfı kendi nef*sine gerekli kılmazsa, nafile olarak girdiği i'tikâfından çıktığı tak*dirde üzerine kaza gerekmez Ancak kendi İsteğiyle kaza etmeyi is*terse o müstesnadır» Şafiî devamla; «Her hangi bir i'tikâf ki, ona girmemek hakkın vardır, Öyleyse ondan çıktığın zaman da hacc ve umre dışında kaza etmen gerekmez,» demiştir

Birgün veya birkaç gün î'tikâf adayan kimsenin, başladığı i'ti*kâfı bozması halinde, gücü yettiği zaman kaza etmesi, imamların ittifakıyla vacip olur Eğer kaza etmeden önce Ölürse, onun adma başkası bu i'tikâfı kaza edemez

Ahmed'den rivayet olunduğuna göre; «Velîsinin onun adına ka*za etmesi vacip olur» demiştir Abdürrezzak'm Abdülkerim bin Ümeyye'den işittiğime göre o şöyle demiştir: «Annem, üzerinde i'ti*kâf borcu olduğu halde öldü Bu konuyu tbn Abbas'a sordum O da bana; 'annen adma i'tikâf yap ve oruç tut,' dedi»

Sa îd bin Mansûr'un rivayetine göre; «Âİşe (ra) ölen kardeşi adına i'tikâfa girmiştir»



İ'tikâfa Girenin Mescidde Bir Yer Edinmesi ve O Yerde Çadır Kurması



Ibn Mâce'nin îbn Ömer (ra)den rivayet ettiğine göre; «Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem, Ramazan'm son on gününde i'ti*kâfa girerdi» Nâfi' demiştir ki: «Abdullah bin Ömer, Rasülüllah'm i'tikâfa girdiği yeri bana gösterdi»

Yine îbn Ömer (ra)'den rivayet olunduğuna göre Rasûlüllab sallallahu aleyhi ve sellem i'tikâfa girmek istediği zaman, tevbe sü*tununun arkasında kendisi için bir döşek serilir, yahut bir minder konulurdu

Ebû Sa'td elHudri (ra)'den rivayet olunduğuna göre; Rasûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem kapısında bir hasır parçası asılı ol*duğu halde, Terkiye Kubbesinde i'tikâfa girmiştir



Muayyen Bir Mescidde İ'tikâf Adamak



Bir kimse Mescidi Haram, Mescidi Nebevi veya Mescidi Aksâ'da i'tikâfı adaşa, bizzat adadığı mescidde i'tikâfa girmesi gere*kir

RasûlüIIah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: «An*cak üç mescid için yolculuğa çıkılır, Mescidi Haram, Mescidi Aksa ve benim mescidim» Bu mescidlerin dışında i'tikâfa girmeyi ada*yan kimsenin adadığı mescidde i'tikâfa girmesi vacip değildir Çün*kü Allahu Teâlâ, kendisine ibadet edilmek için muayyen bir mekan kıhnamıştır ve bu üç mescid dışında diğer mescidlerin birbirlerineüstünlüğü yoktur

RasûlüIIah sallallahu aleyhi ve sellem'den sabit olan rivayete göre; O şöyle buyurmuştur: «Mescidimde kılınan bir namaz, Mes*cidi Haram duşndaki diğer mescidlerde kılınan bin namazdan da*ha efdaldir»

Mescidi Nebevî'de i'tikâf adayan kimsenin Mescidi Haram'da i'tikâfa girmesi caizdir Çünkü Mescidi Haram Mescidi Nebevi'dert daha efdaldir
hakediyosam +rep