İzlanda'daki Bir Volkan, Rekor Hızda Patlayarak Tarihe Geçti

Buzul manzaraları, göz kamaştırıcı suları ve sıcacık kaplıcalarıyla bilinen İzlanda, bir 'hız' rekoru denildiği zaman akla gelebilecek son ülkeler arasında yer alıyor. Yeni kırılan rekor ise bu düşüncenin yanlış olduğunu kanıtladı.

Yukarıda belirttiğimiz unsurların yanı sıra volkanlarıyla da bilinen İzlanda'da, bu zamana kadar kaydedilmiş en hızlı magma yükselişi gözlemlendi.

Nature Geoscience dergisinde yayınlanan haber, 7 bin ila 10 bin 500 yıllık Borgarhraun yanardağının magmasının 10 gün içerisinde 24 kilometre yolu kat ettiğini belirtti. Bu fazla hızlı bir zaman gibi görünmese de yeni rekorun bu olduğunu da belirtmekte fayda var.


Şu anda magmatik olayların çitası olarak görülen patlama, volkan patlamalarının nasıl gerçekleştiği ve ne şekilde önlenebileceğine dair büyük bir araştırma malzemesini de araştırmacılara sunuyor.

Londra'nın Doğal Tarih Müzesi'nde magmatik petrolog olan Chiara Petrone, tüm magmaların farklı bir hikâyesi ve farklı bir karakteri olduğunu belirtti. Bu magmanın ne kadar hızla hareket ettiğini tespit etmek isteyen bilim insanları, donmuş lavların içerisinde hapsolan kristalleri araştırdı. Mevcut fiziksel ve kimyasal yapı özellikleri, oluştukları alanlardaki yöntemlere uyum göstermedi. Bu da uzmanların zamanla gerçekleşen değişimi görmelerini kolaylaştırdı.


Magma, genellikle ayrık olan katı, sıvı ve gazların karmaşık bir oluşumu olduğu için bu işlemi gerçekleştirmek, anlatmaktan çok daha zor. Yine de birçok çevresel değişime uğrayan bu sıvı, çok farklı evrelerden geçtiği için tek bir volkan patlamasında oluşan kristallerin farklı farklı bilgiler verebileceğini söyleyebiliriz. İzlanda'daki volkan patlamasında da durum aynen bu şekilde oldu.

Cambridge Üniversitesi'nde magmatik petrolog olan Euan Mutch ve meslektaşları, Clinopyroxene isimli minerali yakından inceledi. Basınca karşı hassas yapılı olan bu mineral (derinlik arttığı zaman basınç da artacağı için) araştırmacıların derinlik hesaplamalarında kullanıldı. Doğal barometreler olarak görülen bu mineraller, 15 mil (24 km) yol kat ettiklerini de araştırmacılara göstermiş oldu. Tabii ki araştırmacılar, bu işlemin ne kadar sürede gerçekleştiğini de öğrenmek istiyordu.


Ekip, Borgarhraun'un olivin kristallerini kullanarak magmanın çıkış süresini hesapladı. Karmaşık bir magma karışımından bekleneceği üzere olivinlerin zamanı büyük farklılıklar gösterdi. Magmanın özellikleri göz önünde bulundurulduğu zaman 24 km'lik yolun 10 gün gibi bir sürede kat edildiği belirtildi.