iltasyazilim
FD Üye
9 Eylül 1922
İzmir'in Kurtuluşu, Kurtuluş Savaşı'nın sonlarında Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir'e girmesini bildiren tarih terimidir
26 Ağustos 1922'de başlatılan Büyük Taarruz sonucunda Yunan ordusunu dağıtan Türk ordusu, peşine düştüğü Yunanlıları kovalayarak 9 Eylül 1922 sabahı kente girdi ve 3 yılı aşkın süredir işgal altında olan İzmir'i kurtardı bu nedenle Türk ordusu Yunan ordularını yurttan atmış olduSonradan 9 Eylül günü, İzmir'in Kurtuluş Bayramıilan edildi
Kurtuluş Savaşı ve Büyük Taarruz
I Dünya Savaşı sonunda, İtilâf Devletleri, Osmanlı Devleti ile 30 Ekim 1918'de Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzaladılar ve bu anlaşmaya dayanarak Anadolu'yu işgale başladılar Türk milleti işgal hareketleri aleyhinde vatanını kurtarmak için 1919 yılında yer yer direniş hareketlerini başlattı Bu hareketler, 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa ’nın Samsun ’a ayak basmasıyla kısa sürede merkezi bir özellik kazandı
Bu süreçte arka arkaya kazanılan 1 İnönü Muharebesi, 2 İnönü Muharebesi, Dumlupınar Muharebesi ve Sakarya Meydan Muharebesi ile Türk yurdunun kurtarılması yolunda manâlı adımlar atıldı 26 Ağustos 1922 sabahı uyarı ve özenle hazırlanan taarruz planı uygulamaya konuldu 2630 Ağustos 1922 ’de yapılan Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı'nın son safhasıdır 30 Ağustos “Başkomutanlık Meydan Muharebesi nde bir gün içinde Yunan ordusunun en önemli bölümü etkisiz ışık halkası getirildi Bu Nedenle belirli netice beş gün içinde elde edilmiş ve hazırlanan plan tam bir başarıyla uygulanmış oldu
Yunanlılar'ın İzmir'e Çekilişi
31 Ağustos günü Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Kavramak, Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü ordu komutanları Yakup Şevki Subaşı ve Sakallı Nurettin Paşaları karargahını kurduğu Çalköy ’ünde toplayarak, kaçabilen Yunan kuvvetlerinin hızla peşine düşüp takip edilmesini ve İzmir ile dolaylarındaki kuvvetleriyle birleşmemesi için üç koldan Ege ’ye dürüst ilerlenmesini dürüst bulduğunu belirtti
Türk Orduları'nın İzmir'e Girişi
1 Eylül ’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara bir bildiri yayımlayarak şu tarihi emrini verdi: “Tüm arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin düşünce gücünü, cesaret ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına esirgemeden vermeye devam eylemesini isterim Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir İleri! Bu Nedenle Yunan ordularının akıbeti de muhakkak oldu Çalköy ’de bahşedilen bu tarihi dikte üstüne İzmir ’de “Akdenizi, Mudanya ’da “Marmara yı bakmak için 89 günlük bir vakit kâfi gelecekti
31 Ağustos ’ta başlayan amansız takip sonunda Türk kuvvetleri 2 Eylül ’de harabeler haline gelmiş Uşak ’a girdi Burada Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis esir edildi
Takip Harekâtı insan üstü bir çabuk ilerledi Türk askeri istirahat etmek ve uyuklamak istemiyordu Çünkü kurtardığı her kasabanın, köyün, şehrin Yunanlılar göre yakıldığını, bölgedeki Türklerin de insafsızca katledildiğini görmekteydi
9 Eylül günü 1 nci Kolordu Kemalpaşa ’ya, 2 nci Kolordu Manisa ’ya, 4 ncü Kolordu Turgutlu ’ya ulaştı Kuzeyde Kazancıbayırı ’nda Yunan mevzilerine taarruz eden 3 ncü Kolordumu Yunan ordusunu atarak Bursa ’ya ilerledi
Birinci Süvari Sınıfı Tümeni üç yılı aşkın süredir ağıt çeken İzmir halkının sevinç göz yaşları aralarında 9 Eylül 1922'de İzmir ’e girdi
Süvariler, İzmir ’e girerken birkaç yerde hafif ateşle karşılaşmaktan başka bir olay olmadı, Kordonboyu ’ndan geçerken bir İngiliz müfrezesi göre selamlandı 15 Eylül 1918'de Bakü'de Osmanlı sancağını göndere çeken Mürsel Bakü Paşa, 4 yıl daha sonra İzmir'de Türk bayrağını Hükümet Konağına ve Kadifekale ’ye çekti
Bir hafta önce Dumlupınar Meydan Muharebesindeki başarısından dolayı TBMM tarafından Mirliva rütbesi bahşedilen Birinci Süvari Tümeni Komutanı Mürsel Bakü Paşa bir Fransız harp gemisi telsizi vasıtasıyla, İzmir ’e girildiğini Ankara ’da TBMM riyasetine bildirdi İzmir ’de Türk halkının sevinci o denli büyüktü ancak askerler çiçek yağmuru aşağıda kaldı
Mustafa Kemal Atatürk'ün ordulara mesajı
Başkomutan İzmir ’in alınışı dolayısıyla ordulara şu tarihi mesajını yayınladı:
“Birincil verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedakarlığı hürmet ve takdirle anarım Elde edilen büyük muzafferiyetin yapıcısı olan kıymetli arkadaşlarıma en dürüst teşekkür ve tebriklerimi bildiririm Orduların bundan sonradan verilecek hedeflerin alınmasında da aynı fedakârlık yarışmasını göstereceklerine inancım vardır ve her zaman tam olacaktır
9 Eylül günü 3 ncü Kolordumuz Bursa ’yı savunan Yunan birliklerini geri atarak şehri kurtardı Türk Ordusu ’nun İzmir ve Bursa ’yı alması üstüne Mustafa Kemal Paşa, millete bir şartname yayınladı Torbalı ve Menderes Vadisi ’nden çekilen Yunan birlikleri, Seydiköy civarında kısa bir çarpışmadan sonra süvarilerimiz kadar tutsak alındı 9 Eylül günü; Menemen yakılmadan kurtarıldı, Seydiköy Türk kuvvetlerinin eline geçti Hafıza almaz bir çabucak ilerleyen piyade birlikleri de bir gün sonradan Başkomutan ile birlikte İzmir ’e gelmişti
İzmir'in Kurtuluşundan sonrası
18 Eylül 1922 tarihine dek yapılan Peşine Düşüp Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu ’daki Yunan askerleri sınırların dışına çıkarıldı
15 Mayıs 1919 ’da İzmir ’e çıkıp, Anadolu ’nun anında yarısını istila ederek, burada Yunan Asya İmparatorluğu ’nu belirlemek rüyasıyla üç seneyi aşkın bir vakit içinde Türk topraklarına saldırgan Yunan orduları, nihayet 18 Eylül 1922 gününde tek bir er kalmamak suretiyle ülkenin bu bölgesinden tamamen temizlenmiş oldu
Peşine Düşüp Takip harekâtının başarı ile sonuçlanması yalnız Batı Anadolu ’yu Yunanlılardan temizlemekten ibaret değildir Türk ordusunun yaptığı bu harekât ile, İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı ’na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı ’na kadar yaşamsal siklet taşıyan öteki stratejik hedefler de büyük bir ustalıkla İtilaf Devletleri ’nin işgalinden, olaysız olarak ve barış aracılığıyla kurtarıldı
Türk Ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması ’na giden süreci başlattı Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması ’ndan daha sonra 24 Temmuz 1923 ’te Lozan Barışma Antlaşması ’nı imzaladı Bu Nedenle Türk milleti, varlığını bütün dünyaya kabul ettirmiş, Türk devleti de tam bağımsızlığını kazanmış oldu
İzmir'de düşman bayrağına hürmet
Mustafa Kemal, benzer gün öğleden sonra bir atın kuyruğuna bağlanmış yerde sürüyen Yunan bayrağını görünce Bayrağı ters taşıyabilirler lakin; yerde süründürmesinler, bu bizim adetlerimize yakışmazdiye haber gönderir ve sancak atın kuyruğundan kaldırılır
daha sonra Mustafa Kemal yanında yazar Ruşen Eşref'i ve yaverlerini alarak otomobiline biner, biri otomobilinin önünde diğeri ardından yer alan iki kısraklı süvari bölüğünün arasında, Konak Meydanı'ndan Karşıyaka'da onu ağırlamak için hazırlanmış eve gitmek üzere ayrılır
Karşıyaka'daki kalacağı eve geldiğinde evin mermer taraçasına çıktıktan sonra kapının önüne ipek bir Yunan bayrağı serilmiştir Üzerine basılacak bir yol halısı gibi yayılmıştır Kadın ve erkek orada bulunan İzmirliler:
Buyurunuz geçiniz Bizim öcümüzü yerine getiriniz Yabancı kral bu evden içeri, bizim bayrağımıza basarak girmişti Siz lütfedin, bu karşılıkla o lekeyi silin! Burası sizin şehrinizdir Bu konut sizin evinizdir Bu yargı sizindirdiye yalvarıyorlardı Mustafa Kemal yerde serili bayrağın önünde durur, gözyaşları içinde yalvaran kadın ve erkeklere tatlılıkla bakarak;
O geçmişte kötü etmiş Bir milletin istiklalini temsil eden bayrak çiğnenmez Ben onun hatasını her yerde edememder Bayrağı kaldırtır ve bembeyaz mermerlere basarak içeri girer Ruşen Eşref Ünaydın İşte sen İzmir'e ilk gün zaferinle böyle girdinder
*
İzmir'in Kurtuluşu, Kurtuluş Savaşı'nın sonlarında Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir'e girmesini bildiren tarih terimidir
26 Ağustos 1922'de başlatılan Büyük Taarruz sonucunda Yunan ordusunu dağıtan Türk ordusu, peşine düştüğü Yunanlıları kovalayarak 9 Eylül 1922 sabahı kente girdi ve 3 yılı aşkın süredir işgal altında olan İzmir'i kurtardı bu nedenle Türk ordusu Yunan ordularını yurttan atmış olduSonradan 9 Eylül günü, İzmir'in Kurtuluş Bayramıilan edildi
Kurtuluş Savaşı ve Büyük Taarruz
I Dünya Savaşı sonunda, İtilâf Devletleri, Osmanlı Devleti ile 30 Ekim 1918'de Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzaladılar ve bu anlaşmaya dayanarak Anadolu'yu işgale başladılar Türk milleti işgal hareketleri aleyhinde vatanını kurtarmak için 1919 yılında yer yer direniş hareketlerini başlattı Bu hareketler, 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa ’nın Samsun ’a ayak basmasıyla kısa sürede merkezi bir özellik kazandı
Bu süreçte arka arkaya kazanılan 1 İnönü Muharebesi, 2 İnönü Muharebesi, Dumlupınar Muharebesi ve Sakarya Meydan Muharebesi ile Türk yurdunun kurtarılması yolunda manâlı adımlar atıldı 26 Ağustos 1922 sabahı uyarı ve özenle hazırlanan taarruz planı uygulamaya konuldu 2630 Ağustos 1922 ’de yapılan Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı'nın son safhasıdır 30 Ağustos “Başkomutanlık Meydan Muharebesi nde bir gün içinde Yunan ordusunun en önemli bölümü etkisiz ışık halkası getirildi Bu Nedenle belirli netice beş gün içinde elde edilmiş ve hazırlanan plan tam bir başarıyla uygulanmış oldu
Yunanlılar'ın İzmir'e Çekilişi
31 Ağustos günü Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Kavramak, Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü ordu komutanları Yakup Şevki Subaşı ve Sakallı Nurettin Paşaları karargahını kurduğu Çalköy ’ünde toplayarak, kaçabilen Yunan kuvvetlerinin hızla peşine düşüp takip edilmesini ve İzmir ile dolaylarındaki kuvvetleriyle birleşmemesi için üç koldan Ege ’ye dürüst ilerlenmesini dürüst bulduğunu belirtti
Türk Orduları'nın İzmir'e Girişi
1 Eylül ’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara bir bildiri yayımlayarak şu tarihi emrini verdi: “Tüm arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin düşünce gücünü, cesaret ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına esirgemeden vermeye devam eylemesini isterim Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir İleri! Bu Nedenle Yunan ordularının akıbeti de muhakkak oldu Çalköy ’de bahşedilen bu tarihi dikte üstüne İzmir ’de “Akdenizi, Mudanya ’da “Marmara yı bakmak için 89 günlük bir vakit kâfi gelecekti
31 Ağustos ’ta başlayan amansız takip sonunda Türk kuvvetleri 2 Eylül ’de harabeler haline gelmiş Uşak ’a girdi Burada Yunan Ordusu Başkomutanı General Trikopis esir edildi
Takip Harekâtı insan üstü bir çabuk ilerledi Türk askeri istirahat etmek ve uyuklamak istemiyordu Çünkü kurtardığı her kasabanın, köyün, şehrin Yunanlılar göre yakıldığını, bölgedeki Türklerin de insafsızca katledildiğini görmekteydi
9 Eylül günü 1 nci Kolordu Kemalpaşa ’ya, 2 nci Kolordu Manisa ’ya, 4 ncü Kolordu Turgutlu ’ya ulaştı Kuzeyde Kazancıbayırı ’nda Yunan mevzilerine taarruz eden 3 ncü Kolordumu Yunan ordusunu atarak Bursa ’ya ilerledi
Birinci Süvari Sınıfı Tümeni üç yılı aşkın süredir ağıt çeken İzmir halkının sevinç göz yaşları aralarında 9 Eylül 1922'de İzmir ’e girdi
Süvariler, İzmir ’e girerken birkaç yerde hafif ateşle karşılaşmaktan başka bir olay olmadı, Kordonboyu ’ndan geçerken bir İngiliz müfrezesi göre selamlandı 15 Eylül 1918'de Bakü'de Osmanlı sancağını göndere çeken Mürsel Bakü Paşa, 4 yıl daha sonra İzmir'de Türk bayrağını Hükümet Konağına ve Kadifekale ’ye çekti
Bir hafta önce Dumlupınar Meydan Muharebesindeki başarısından dolayı TBMM tarafından Mirliva rütbesi bahşedilen Birinci Süvari Tümeni Komutanı Mürsel Bakü Paşa bir Fransız harp gemisi telsizi vasıtasıyla, İzmir ’e girildiğini Ankara ’da TBMM riyasetine bildirdi İzmir ’de Türk halkının sevinci o denli büyüktü ancak askerler çiçek yağmuru aşağıda kaldı
Mustafa Kemal Atatürk'ün ordulara mesajı
Başkomutan İzmir ’in alınışı dolayısıyla ordulara şu tarihi mesajını yayınladı:
“Birincil verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedakarlığı hürmet ve takdirle anarım Elde edilen büyük muzafferiyetin yapıcısı olan kıymetli arkadaşlarıma en dürüst teşekkür ve tebriklerimi bildiririm Orduların bundan sonradan verilecek hedeflerin alınmasında da aynı fedakârlık yarışmasını göstereceklerine inancım vardır ve her zaman tam olacaktır
9 Eylül günü 3 ncü Kolordumuz Bursa ’yı savunan Yunan birliklerini geri atarak şehri kurtardı Türk Ordusu ’nun İzmir ve Bursa ’yı alması üstüne Mustafa Kemal Paşa, millete bir şartname yayınladı Torbalı ve Menderes Vadisi ’nden çekilen Yunan birlikleri, Seydiköy civarında kısa bir çarpışmadan sonra süvarilerimiz kadar tutsak alındı 9 Eylül günü; Menemen yakılmadan kurtarıldı, Seydiköy Türk kuvvetlerinin eline geçti Hafıza almaz bir çabucak ilerleyen piyade birlikleri de bir gün sonradan Başkomutan ile birlikte İzmir ’e gelmişti
İzmir'in Kurtuluşundan sonrası
18 Eylül 1922 tarihine dek yapılan Peşine Düşüp Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu ’daki Yunan askerleri sınırların dışına çıkarıldı
15 Mayıs 1919 ’da İzmir ’e çıkıp, Anadolu ’nun anında yarısını istila ederek, burada Yunan Asya İmparatorluğu ’nu belirlemek rüyasıyla üç seneyi aşkın bir vakit içinde Türk topraklarına saldırgan Yunan orduları, nihayet 18 Eylül 1922 gününde tek bir er kalmamak suretiyle ülkenin bu bölgesinden tamamen temizlenmiş oldu
Peşine Düşüp Takip harekâtının başarı ile sonuçlanması yalnız Batı Anadolu ’yu Yunanlılardan temizlemekten ibaret değildir Türk ordusunun yaptığı bu harekât ile, İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı ’na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı ’na kadar yaşamsal siklet taşıyan öteki stratejik hedefler de büyük bir ustalıkla İtilaf Devletleri ’nin işgalinden, olaysız olarak ve barış aracılığıyla kurtarıldı
Türk Ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması ’na giden süreci başlattı Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması ’ndan daha sonra 24 Temmuz 1923 ’te Lozan Barışma Antlaşması ’nı imzaladı Bu Nedenle Türk milleti, varlığını bütün dünyaya kabul ettirmiş, Türk devleti de tam bağımsızlığını kazanmış oldu
İzmir'de düşman bayrağına hürmet
Mustafa Kemal, benzer gün öğleden sonra bir atın kuyruğuna bağlanmış yerde sürüyen Yunan bayrağını görünce Bayrağı ters taşıyabilirler lakin; yerde süründürmesinler, bu bizim adetlerimize yakışmazdiye haber gönderir ve sancak atın kuyruğundan kaldırılır
daha sonra Mustafa Kemal yanında yazar Ruşen Eşref'i ve yaverlerini alarak otomobiline biner, biri otomobilinin önünde diğeri ardından yer alan iki kısraklı süvari bölüğünün arasında, Konak Meydanı'ndan Karşıyaka'da onu ağırlamak için hazırlanmış eve gitmek üzere ayrılır
Karşıyaka'daki kalacağı eve geldiğinde evin mermer taraçasına çıktıktan sonra kapının önüne ipek bir Yunan bayrağı serilmiştir Üzerine basılacak bir yol halısı gibi yayılmıştır Kadın ve erkek orada bulunan İzmirliler:
Buyurunuz geçiniz Bizim öcümüzü yerine getiriniz Yabancı kral bu evden içeri, bizim bayrağımıza basarak girmişti Siz lütfedin, bu karşılıkla o lekeyi silin! Burası sizin şehrinizdir Bu konut sizin evinizdir Bu yargı sizindirdiye yalvarıyorlardı Mustafa Kemal yerde serili bayrağın önünde durur, gözyaşları içinde yalvaran kadın ve erkeklere tatlılıkla bakarak;
O geçmişte kötü etmiş Bir milletin istiklalini temsil eden bayrak çiğnenmez Ben onun hatasını her yerde edememder Bayrağı kaldırtır ve bembeyaz mermerlere basarak içeri girer Ruşen Eşref Ünaydın İşte sen İzmir'e ilk gün zaferinle böyle girdinder
*