Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Türkiye'de Cumhuriyet Öncesi Jandarma
Türkiye'de Cumhuriyet Öncesi Jandarma Türklerin hayatı, tarihin akışı içerisinde muayene edildiğinde; devletin yönetimsel, adli ve zabıta hizmetlerinin komutanlarca ya da başbuğlarca yürütüldüğü görülür Eski Türklerde Başbuğ, Kağan, Hakan diye anılan hükümdarlar bununla beraber güvenlik ve asayiş hizmetleriyle şahsen uğraşmışlardır Orhun Kitabeleri ’nde Yargan olarak geçen ve hakanların emrinde, güvenlik ve asayişi sağlayan bir zabıtanın bulunduğu bilinmektedir
Selçuklularda Surta, Osmanlılarda Subaşılar, daha sonraları Zaptiyeler ve müteakiben yakın tarihte Jandarmagüvenlik ve asayiş hizmetlerini yürüten askeri kolluk teşkilatları olarak görülmektedirler
Osmanlı Devletinde, kazalarda Kadılar emrindeki Subaşı, sancaklarda Mirliva veya Sancak Beyleri, eyaletlerde ise Mirmiran veya Beyler askeri ve mülki birer otorite olarak yan askerlerle güvenlik ve asayiş hizmetlerini yürütmüşlerdir Devletin başkenti İstanbul'da ise emniyet ve asayiş hizmetleri ayrı bir teşkilat tarafından yürütülmüştür Bu amaçla İstanbul'un içinde ve dışarıya asayiş karakolları çözülmüş ve bu karakollarda Karakullukçu denen Yeniçeriler ödev almıştır Yeniçeri Ağası, Cebecibaşı, Cebeciler, Kaptan Paşa, Topçubaşı ve Topçular, Bostancıbaşı ve Bostancılar, devletin güvenlik ve asayişinin sağlanmasında görevli ve sorumlu isimler olarak tarihe geçmişlerdir
18 Haziran 1826'da Yeniçeriliğin kaldırılmasından sonradan güvenlik ve asayiş hizmetlerini Asakiri Muntazamai Mansuri, Asakiri Muntazamai Hassave 1834 tarihinde Anadolu ve Rumeli'nin bir takım eyaletlerinde Asakiri Redifeadı altında kurulan askeri teşkilatlar göre yürütülmüştür
3 Kasım 1839 ’da bildiri edilen Tanzimat Fermanı (Tanzimatı Hayriye – Gülhane Hattı Hümayunu) ile halkın can ve mal emniyetinin korunması görevi eyalet ve sancak valilikleri emrine gönderilen subaylar kadar yürütülmüştür
16 Şubat 1846 tarihinde Zaptiye Müşirliği kurulmuş, eyalet ve sancaklardaki Umuru Zaptiye hizmetleri direkt bu makama bağlanmıştır Bu devreye Tevhidi Zabıta(zabıtanın birleştirilmesi) devresi de denilmektedir Zaptiye Müşirliği, bir üst seviyedeki askeri bir makam olan Seraskerlikmakamına bağlanmıştır Böylece başlıca görevi iç emniyet ve düzeni sağlamak olan ve tek elden sevk ve yöneticilik edilen yeni bir askeri zabıta sınıfı doğmuştur
1851 yılında Zaptiye Müşirliği ’nin adı Zaptiye Kaymakamlığı olarak değiştirilmiştir
14 Haziran 1869 tarihinde teşkilatın birincil nizamnamesi olan Asakiri Zaptiye Nizamnamesi yürürlüğe konmuştur Bu nizamname ile zabıta ödev ve hizmetleri, yetki ve sorumluluklar yasal bir çerçeve içine alınmıştır Nizamname uyarınca her ilde bir zaptiye alayı belirlenmiş, personeli piyade ve süvarilerden oluşmuştur Ayrıca, alay, tabur, bölük ve ekip teşkilatlanmasına gidilmiştir
Jandarmanın 1839 Tanzimat Fermanı'ndan sonradan sabit olduğu, Tanzimat Fermanı'nı peşine düşüp takip eden yıllarında yayınlanan devir kararnamelerinde Jandarma namına rastlanılmış ama kuruluş günü kesinkes tespit edilememiştir Jandarma Genel Komutanlığı tarihi yazılması sırasında 893 ve 894 sayılı jandarma emirnamelerine rastlanılmış ve bu belgelerde yer alan bilgilerden 1846 yılının hakiki kuruluş yılını yansıtmadığı anlaşılmıştır böylece Asakiri Zaptiye Nizamnamesi'nin kabul tarihi olan 14 Haziran 1869'un 14 Haziranı ile Tanzimat Fermanı'nın yayınlandığı 1839yılı birleştirilerek, 14 Haziran 1839 Türkiye'deki jandarma teşkilatının kuruluş tarihi olarak kabul edilmiştir
18771878 Osmanlı Rus harbinden sonradan Sadrazam Sait Paşa modern bir zabıta teşkilatı hazırlamak için İngiltere ve Fransa'dan subaylar getirtmiş, teşkilatlanmada değiştirme üretilmiş ve 20 Kasım 1879 ’da Seraskerlik makamına yan Umum Jandarma Merkeziyesi kurulmuştur
Jandarma, 1908 yılında İkinci Meşrutiyet ’in duyuru edilmesinden sonra bilhassa Rumeli ’de büyük başarılar göstermiştir Bunun üzerine teşkilat 1909 yılında yeniden düzenlenerek Harbiye Nezareti'ne bağlanmış ve Umum Jandarma Kumandanlığı adını almıştır
Jandarma Birlikleri, 1914 yılında başlayıp 1918 yılında biten Birinci Dünya Savaşı ile 1919 yılında başlayıp 1922 yılında biten Kurtuluş Savaşımızda, ayrıca iç güvenlik görevlerini sürdürmüşler hem de birçok cephede Silahlı Kuvvetler'in ayrılmaz bir parçası olarak yurt savunmasına iştirak etmişlerdir
Türkiye'de Cumhuriyet Sonrası Jandarma
29 Ekim 1923 ’te cumhuriyetin ilanından sonra, devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi, jandarma teşkilatında da reorganizasyon çalışmalarına bir plan çerçevesi içerisinde başlanılmıştır
1918 yılında kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit'te tekrar açılmıştır Sabit Jandarma Alan Müfettişlikleri ve İl Jandarma Alay Komutanlıkları her tarafta teşkilatlandırılmış, Seyyar Jandarma Birlikleri güçlendirilmiştir
10 Haziran 1930 tarihinde 1706 Sayılı Kanun çıkarılmış ve jandarma teşkilatı bugünkü hukuki statüsünü kazanmıştır
1935 yılında jandarma subaylarının Harp Okulu'nda yetiştirilmesi esası kabul edilmiştir
1937 yılında Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi yürürlüğe girmiştir
1939 yılında Jandarma Teşkilatı; Sabit Jandarma Birlikleri, Seyyar Jandarma Birlikleri, Jandarma Eğitim Birlikleri ve Okullar edinmek üzere üç grup halinde baştan düzenlenmiştir
1949 yılında nüfusu fazla olan illerde, polis görevli Jandarma Birlikleri kurulmuş ise de, bu birlikler 1960 yılında kaldırılmıştır
1956 yılında yürürlüğe konan 6815 Sayılı Kanunla, bu tarihe değin Gümrük Tekel Bakanlığı 'na bağlı tümen seviyesinde askeri bir kuruluş olan Gümrük Umum Kumandanlığı kadar yürütülen hudut, kıyı ve karasularımızın emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluğu Jandarma Genel Komutanlığı'na verilmiştir
1957 yılında Jandarma Hudut Birlikleri tugaylar haline dönüştürülmüş, keza Jandarma Eğitim Tugayları kurulmuştur
19661967 yıllarında pat diye çok il jandarma komutanlığını bünyesine alan Jandarma Bölge Komutanlıkları kurulmuştur
1968 yılında Diyarbakır'da Helikopter Bölük Komutanlığı adı aşağıda ilk Jandarma Havacılık Birliği kurulmuştur
1974 yılında Jandarma Komando Birlikleri ile Jandarma Havacılık Birlikleri Kıbrıs Barışma Harekatı'na katılmış ve Kıbrıs Türkü'nün özgürlük mücadelesinde de ön saflarda yerini almıştır
1982 yılında 2692 Sayılı Yasa ile kıyı ve karasularımızın korunması görevi Sahil Emniyet Komutanlığı 'na devredilmiştir
1983 yılında 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat, Atama ve Yetkileri Kanunu yürürlüğe girmiştir
1988 yılında 3497 Sayılı Yasa ile kara sınırlarımızın korunması ve güvenliğinin sağlanması görevi Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na verilmiş, ama İran ve Suriye sınırının bir kısmı ile Irak sınırının tamamının sorumluluğu halen jandarmada bulunmaktadır
Jandarma birlikleri 1984 yılından günümüze dek geçen vakit içerisinde, Türkiye'nin bölünmez bütünlüğüne kasteden PKK ve öteki terör örgütlerine karşısında, bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri elde etmek üzere tüm ülke sathında terörle mücadelenin en kayda değer unsuru olmuştur *
Türkiye'de Cumhuriyet Öncesi Jandarma Türklerin hayatı, tarihin akışı içerisinde muayene edildiğinde; devletin yönetimsel, adli ve zabıta hizmetlerinin komutanlarca ya da başbuğlarca yürütüldüğü görülür Eski Türklerde Başbuğ, Kağan, Hakan diye anılan hükümdarlar bununla beraber güvenlik ve asayiş hizmetleriyle şahsen uğraşmışlardır Orhun Kitabeleri ’nde Yargan olarak geçen ve hakanların emrinde, güvenlik ve asayişi sağlayan bir zabıtanın bulunduğu bilinmektedir
Selçuklularda Surta, Osmanlılarda Subaşılar, daha sonraları Zaptiyeler ve müteakiben yakın tarihte Jandarmagüvenlik ve asayiş hizmetlerini yürüten askeri kolluk teşkilatları olarak görülmektedirler
Osmanlı Devletinde, kazalarda Kadılar emrindeki Subaşı, sancaklarda Mirliva veya Sancak Beyleri, eyaletlerde ise Mirmiran veya Beyler askeri ve mülki birer otorite olarak yan askerlerle güvenlik ve asayiş hizmetlerini yürütmüşlerdir Devletin başkenti İstanbul'da ise emniyet ve asayiş hizmetleri ayrı bir teşkilat tarafından yürütülmüştür Bu amaçla İstanbul'un içinde ve dışarıya asayiş karakolları çözülmüş ve bu karakollarda Karakullukçu denen Yeniçeriler ödev almıştır Yeniçeri Ağası, Cebecibaşı, Cebeciler, Kaptan Paşa, Topçubaşı ve Topçular, Bostancıbaşı ve Bostancılar, devletin güvenlik ve asayişinin sağlanmasında görevli ve sorumlu isimler olarak tarihe geçmişlerdir
18 Haziran 1826'da Yeniçeriliğin kaldırılmasından sonradan güvenlik ve asayiş hizmetlerini Asakiri Muntazamai Mansuri, Asakiri Muntazamai Hassave 1834 tarihinde Anadolu ve Rumeli'nin bir takım eyaletlerinde Asakiri Redifeadı altında kurulan askeri teşkilatlar göre yürütülmüştür
3 Kasım 1839 ’da bildiri edilen Tanzimat Fermanı (Tanzimatı Hayriye – Gülhane Hattı Hümayunu) ile halkın can ve mal emniyetinin korunması görevi eyalet ve sancak valilikleri emrine gönderilen subaylar kadar yürütülmüştür
16 Şubat 1846 tarihinde Zaptiye Müşirliği kurulmuş, eyalet ve sancaklardaki Umuru Zaptiye hizmetleri direkt bu makama bağlanmıştır Bu devreye Tevhidi Zabıta(zabıtanın birleştirilmesi) devresi de denilmektedir Zaptiye Müşirliği, bir üst seviyedeki askeri bir makam olan Seraskerlikmakamına bağlanmıştır Böylece başlıca görevi iç emniyet ve düzeni sağlamak olan ve tek elden sevk ve yöneticilik edilen yeni bir askeri zabıta sınıfı doğmuştur
1851 yılında Zaptiye Müşirliği ’nin adı Zaptiye Kaymakamlığı olarak değiştirilmiştir
14 Haziran 1869 tarihinde teşkilatın birincil nizamnamesi olan Asakiri Zaptiye Nizamnamesi yürürlüğe konmuştur Bu nizamname ile zabıta ödev ve hizmetleri, yetki ve sorumluluklar yasal bir çerçeve içine alınmıştır Nizamname uyarınca her ilde bir zaptiye alayı belirlenmiş, personeli piyade ve süvarilerden oluşmuştur Ayrıca, alay, tabur, bölük ve ekip teşkilatlanmasına gidilmiştir
Jandarmanın 1839 Tanzimat Fermanı'ndan sonradan sabit olduğu, Tanzimat Fermanı'nı peşine düşüp takip eden yıllarında yayınlanan devir kararnamelerinde Jandarma namına rastlanılmış ama kuruluş günü kesinkes tespit edilememiştir Jandarma Genel Komutanlığı tarihi yazılması sırasında 893 ve 894 sayılı jandarma emirnamelerine rastlanılmış ve bu belgelerde yer alan bilgilerden 1846 yılının hakiki kuruluş yılını yansıtmadığı anlaşılmıştır böylece Asakiri Zaptiye Nizamnamesi'nin kabul tarihi olan 14 Haziran 1869'un 14 Haziranı ile Tanzimat Fermanı'nın yayınlandığı 1839yılı birleştirilerek, 14 Haziran 1839 Türkiye'deki jandarma teşkilatının kuruluş tarihi olarak kabul edilmiştir
18771878 Osmanlı Rus harbinden sonradan Sadrazam Sait Paşa modern bir zabıta teşkilatı hazırlamak için İngiltere ve Fransa'dan subaylar getirtmiş, teşkilatlanmada değiştirme üretilmiş ve 20 Kasım 1879 ’da Seraskerlik makamına yan Umum Jandarma Merkeziyesi kurulmuştur
Jandarma, 1908 yılında İkinci Meşrutiyet ’in duyuru edilmesinden sonra bilhassa Rumeli ’de büyük başarılar göstermiştir Bunun üzerine teşkilat 1909 yılında yeniden düzenlenerek Harbiye Nezareti'ne bağlanmış ve Umum Jandarma Kumandanlığı adını almıştır
Jandarma Birlikleri, 1914 yılında başlayıp 1918 yılında biten Birinci Dünya Savaşı ile 1919 yılında başlayıp 1922 yılında biten Kurtuluş Savaşımızda, ayrıca iç güvenlik görevlerini sürdürmüşler hem de birçok cephede Silahlı Kuvvetler'in ayrılmaz bir parçası olarak yurt savunmasına iştirak etmişlerdir
Türkiye'de Cumhuriyet Sonrası Jandarma
29 Ekim 1923 ’te cumhuriyetin ilanından sonra, devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi, jandarma teşkilatında da reorganizasyon çalışmalarına bir plan çerçevesi içerisinde başlanılmıştır
1918 yılında kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit'te tekrar açılmıştır Sabit Jandarma Alan Müfettişlikleri ve İl Jandarma Alay Komutanlıkları her tarafta teşkilatlandırılmış, Seyyar Jandarma Birlikleri güçlendirilmiştir
10 Haziran 1930 tarihinde 1706 Sayılı Kanun çıkarılmış ve jandarma teşkilatı bugünkü hukuki statüsünü kazanmıştır
1935 yılında jandarma subaylarının Harp Okulu'nda yetiştirilmesi esası kabul edilmiştir
1937 yılında Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi yürürlüğe girmiştir
1939 yılında Jandarma Teşkilatı; Sabit Jandarma Birlikleri, Seyyar Jandarma Birlikleri, Jandarma Eğitim Birlikleri ve Okullar edinmek üzere üç grup halinde baştan düzenlenmiştir
1949 yılında nüfusu fazla olan illerde, polis görevli Jandarma Birlikleri kurulmuş ise de, bu birlikler 1960 yılında kaldırılmıştır
1956 yılında yürürlüğe konan 6815 Sayılı Kanunla, bu tarihe değin Gümrük Tekel Bakanlığı 'na bağlı tümen seviyesinde askeri bir kuruluş olan Gümrük Umum Kumandanlığı kadar yürütülen hudut, kıyı ve karasularımızın emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluğu Jandarma Genel Komutanlığı'na verilmiştir
1957 yılında Jandarma Hudut Birlikleri tugaylar haline dönüştürülmüş, keza Jandarma Eğitim Tugayları kurulmuştur
19661967 yıllarında pat diye çok il jandarma komutanlığını bünyesine alan Jandarma Bölge Komutanlıkları kurulmuştur
1968 yılında Diyarbakır'da Helikopter Bölük Komutanlığı adı aşağıda ilk Jandarma Havacılık Birliği kurulmuştur
1974 yılında Jandarma Komando Birlikleri ile Jandarma Havacılık Birlikleri Kıbrıs Barışma Harekatı'na katılmış ve Kıbrıs Türkü'nün özgürlük mücadelesinde de ön saflarda yerini almıştır
1982 yılında 2692 Sayılı Yasa ile kıyı ve karasularımızın korunması görevi Sahil Emniyet Komutanlığı 'na devredilmiştir
1983 yılında 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat, Atama ve Yetkileri Kanunu yürürlüğe girmiştir
1988 yılında 3497 Sayılı Yasa ile kara sınırlarımızın korunması ve güvenliğinin sağlanması görevi Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na verilmiş, ama İran ve Suriye sınırının bir kısmı ile Irak sınırının tamamının sorumluluğu halen jandarmada bulunmaktadır
Jandarma birlikleri 1984 yılından günümüze dek geçen vakit içerisinde, Türkiye'nin bölünmez bütünlüğüne kasteden PKK ve öteki terör örgütlerine karşısında, bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri elde etmek üzere tüm ülke sathında terörle mücadelenin en kayda değer unsuru olmuştur *
