Kabul ve Kararlılık Terapisi

Kabul ve istikrar terapisi (Acceptance and Commitment Therapy – ACT), insanların bilişsel ve duygusal durumlarını inceleyerek neden mutsuz olduklarını belirlemeye çalışan yeni bir yaklaşımdır Kabul ve istikrar terapisinde esas amaç, bireylerin kendileri için kayda değer ve kıymetli olan şeyleri belirleyip, yaşamlarını ve davranışlarını buna tarafından düzenlemelerini sağlamaktır Bu yöntemle bireyler yaşamlarını inandıkları şeyler doğrultusunda düzenlemiş olacaklar ve bunun sonucunda da mutlu olabileceklerdir Günümüz dünyasında, bilhassa gelişmiş ülkelerde, çoğu insan idareli anlamda iyi durumda olmasına karşın yaşadıkları hayatı anlamsız bulmakta ve kendilerini mutsuz hissetmektedir Bu durum şahısların psikolojik problemler yaşamasına ve sağlıklarının bozulmasına yol açabilmektedir
Kabul ve istikrar terapisi, özünde bireylerin kendileri için manâlı olan değerleri belirleyip, yaşamlarını buna kadar düzenlemesini hedeflemektedir Bu başarıldığı durumda, bireyler inandıkları değerler uğruna yaşamlarını sürdürdükleri için, ayrıca kendilerini mutlu hissedecekler ayrıca de hayatı manalı bulacaklardır Bu noktada, çoğu birey inandığı ya da kendisi için kayda değer olan şeyleri temel alacak şekilde bir yaşam sürmenin basit olduğu yanılgısına düşmektedir Millet ne eyvah fakat, kendileri için manâlı olan şeyleri sürekli askıya alma ya da yapmaya başlamama gibi özelliklere sahiptir Örneğin bir fazla insan, kilo vermeleri gerektiğine inandığı halde, diyete başlayamamakta veya başladığı diyeti yeterince süre devam ettiremeyip yarıda kesmektedir Bir diğer misal vermek gerekirse, yaptığı işi sevmeyen birçok insan, meslek değiştirmemektedir Uzak Durma ve kararlılık terapisine tarafından tüm bu davranışların aşağıda yatan sebep ise “yaşantısal kaçınma (experiantial avoidance) olarak adlandırılan davranış biçimidir Bu davranış biçimi sebebiyle kişiler acı çekecekleri düşüncesiyle bir takım şeyleri yapmaktan kaçınmaktadırlar Kısaca korkularımız bizi esir almakta ve yaşamımızda zorunlu değişiklikleri yapmamızı engellemektedir Dolayısıyla korkularımızdan sakınmak için sahiden iyiliğimize ya da mutlu olmamıza yol açacak şeyleri yapmaktan da kendimizi alıkoyabiliriz Bu noktada, korkularından veya olumsuz düşüncelerden kaçınma konusunu abartan kişilerde, alkol ya da uyuşturucu madde bağımlığı gibi kötü alışkanlıklarda görülebilmektedir
Kabul ve kararlılık terapisinde bireylerin kendileri için kayda değer olan değerleri belirlemesi gerekmektedir Burada değerlerden kasıt, ulaşılması istenilen noktasal hedeflerden ziyade, yaşamı nasıl sürdüreceğimize ilişkin şeylerdir Mesela, “dinç almak veya “çevreye en düşük zarar verecek şekilde yaşamını sürdürmek değer olarak belirlenebilir Bu değerler ışığında yaşantımıza yön verebiliriz Kabul ve istikrar terapisinde öteki husus ise, deneyimlerimize ilişkin duygu ve düşüncelerimizi olduğu gibi kabul etmektir Bu noktada, olumsuz deneyimlerden kaçınmamayı öğrenmemiz gerekmektedir Örneğin, sağlıklı yaşamak bizim için kayda değer bir değerinde ise, bunu temin etmek namına spor ve perhiz yapmamız gerekecektir Ama spor ve diyet yerine getirmek, bizde negatif tecrübelere yol açabilir Sonuçta spor yaparken yoruluruz veya diyet yaparken aç kalmamız gerekir Burada bu kötü tecrübelerden sakınmak yerine, bu tecrübeleri olduğu gibi kabul etmeli ve bizim için kıymetli olan “sağlıklı hayat hedefine yerinde yaşamalıyız Huysuz takdirde, bu negatif deneyimlerden yürüyüp gitmek için, spor yapmayı bırakmamız ve diyeti yarıda kesmemiz gerekecektir Bu tutum tarzı her ne kadar kısa vadede yaşadığımız kötü tecrübeden kurtulmamızı sağlayacak olsa da, uzun vadeli hedefimiz olan “dinç yaşam hedefinden bizleri uzaklaştıracaktır
Kabul ve kararlılık terapisi, bireylerin egzersizlerini kendi başlarına da uygulayabilecekleri bir yöntemdir Kendimizi mutsuz hissediyor ve hayatımızı yararsız buluyorsak, kabul ve istikrar terapisi hakkında daha pozitif bilgi edinip uygulamaya koyabilir ve hayatımıza kasıt katabiliriz
Litaratür:
Acceptance and Commitment Therapy, Duncan Gillard, Wiley Publishing, 2019