Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Tavaf nedir ve kaç çeşitlilik tavaf vardır?
Bir hac terimi olarak tavaf, Haceri Esved ’in hizasından başlanarak ve Kâ ’be sola alınarak civarda yedi kere dönmek demektir Bu dönüşlerin tanesi şavt denir Tavafın, Kâ ’be ’nin etrafında yapılması gerektiği şu âyeti kerimeden anlaşılmaktadır: “Ve Beyti Atîk ’i (Kâbe ’yi) tavaf etsinler (Hac, 2229) Hükmü itibarıyla farz, vacip, sünnet ve nafile almak üzere dört çeşit; yapılışı itibarıyla “kudüm, “ziyaret, “veda, “umre, “nezir, “beyhude ve “tahiyye olmak üzere yedi değişiklik tavaf vardır Hükümleri ve isimleri öbür olsa da bu tavafların hepsinin yapılışları, farzları (şartları ve rükünleri), vacipleri ve sünnetleri aynıdır Yapılışı itibariyle tavaf çeşitleri: a) Kudüm Tavafı: “Kudüm, sözlükte bir yere ulaşmak ya da varmak anlamına gelir Bir hac terimi olarak, “ifrad haccı yapanların Mekke ’ye vardıklarında yaptıkları birincil tavaftır Bu tavafın yapılması sünnettir İfrad haccı niyetiyle ihrama giren ancak Mekke ’ye uğramadan ilk elden Arafat ’a çıkan kimseler ile Arafat vakfesinden önce âdetleri kesilmeyen kadınların kudüm tavafı yapmaları gerekmez b) Ziyaret Tavafı: Ziyaret veya diğer adıyla ifaza Tavafı haccın rüknüdür “Ve Beyti Atîk ’i (Kâbe ’yi) tavaf etsinler (Hac, 2229) âyetinde kastedilenin, bu tavaf olduğu hususunda fakihler aralarında görüş birliği vardır Ayette geçen “Tavaf etsinler emri genel bir ifade olduğu için, Mekkeli olan ve olmayan her hacı adayının mutlaka bu tavafı yapması gerekir Ziyaret tavafının geçerli olması için; 1) Arafat vakfesinin üretilmiş olması, 2) Belirli zamanında yapılması şarttır Ziyaret tavafının vakti, kurban bayramının birincil günü; Hanefî mezhebine kadar, fecri sâdığın doğması ile, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine kadar gece yarısından daha sonra, Mâlikî mezhebine kadar ise güneşin doğması ile başlar Ama bu tavafın birinci bayram günü Akabe cemresi taşlanıp, kurban kesip, tıraş olduktan sonra yapılması daha faziletlidir Cumhura kadar, ziyaret tavafının son vakti için bir sınırlama yoktur Ömrün ardına kadar yapılabilir Ancak tavaf etmeden memleketine dönen kişinin, geri dönüp tavafını yapması ve cinayet olarak bir küçükbaş hayvan kesmesi gerekir (Said b Abdülkadir, elMuğnî, s 170 172) c) Veda Tavafı: Âfâkî (mîkât sınırları dışından gelen) hacıların Mekke ’den ayrılmadan yapmaları gereken son tavaftır Buna sader (bölünme) tavafı da denir Veda tavafı, haccın aslî vaciplerinden biridir Hz Peygamber (sas), “Sizden biri son olarak Kâbe ’yi ziyaret etmeden ayrılmasın (Müslim, Hac, 379) buyurmuştur Âdetli olup, âdeti bitmeden Mekke ’den terketmek zorunda olan ya da lohusa olan kadınlar veda tavafı yapmazlar ve kendilerine bir şey gerekmez (Serahsî, elMebsût, III, 195; İbn Nüceym, elBahr, II, 377) d) Umre Tavafı: Umre tavafı bütün mezheplere göre umrenin farzlarından biridir Umre tavafının vakti, umre ihramına girilmesinden sonradan başlar Son vakti için bir sınır yoktur Umre ihramında iken herhangi bir vakitte yapılabilir e) Nezir (Adak) Tavafı: Kâbe ’yi tavaf etmeyi adayan kimsenin bu adağını yerine getirmesi vaciptir Nezredilen tavaf muhakkak bir süre ile kayıtlanmış ise bu kayda uyulması gerekir f) Nafile Tavaf: Mekke ’de bulunulan zaman içinde farz ve vacip tavaflar dışarıda yapılan tavaflara beyhude (tatavvu) tavaf denir Sahabeden Abdullah b Abbas, tâbiînden Atâ b Ebî Rebah, Said b Cübeyr ve Mücâhid b Cebr ’în görüşlerine kadar; Mekkeli olmayanların Mekke ’de bulundukları vakit içinde Mescidi Haram ’da beyhude namaz kılmaktan fazla, nafile tavaf yapmaları daha faziletlidir Mekkeli olmayanların Mekke ’de bulundukları sürece beyhude umre yerine nafile tavaf yapmayı tercih etmeleri uygun olur (İbn Âbidîn, Reddü ’lmuhtâr, III, 516, 517) g) Tahiyyetü ’lmescid Tavafı: Kudüm, ziyaret, umre, veda ve nezir tavafı yapmak durumunda olmayan kimselerin Mescidi Haram ’a her gittiklerinde, mescidi selam olarak “Tahiyyetü ’lmescid tavafı yapmaları müstehaptır Yukarıda farzedilen tavaflardan birinin yapılması hâlinde bu tavaf, “Tahiyyetü ’lmescid tavafı yerine de geçer (İbnü ’lHümâm, Feth, II, 454) *
Bir hac terimi olarak tavaf, Haceri Esved ’in hizasından başlanarak ve Kâ ’be sola alınarak civarda yedi kere dönmek demektir Bu dönüşlerin tanesi şavt denir Tavafın, Kâ ’be ’nin etrafında yapılması gerektiği şu âyeti kerimeden anlaşılmaktadır: “Ve Beyti Atîk ’i (Kâbe ’yi) tavaf etsinler (Hac, 2229) Hükmü itibarıyla farz, vacip, sünnet ve nafile almak üzere dört çeşit; yapılışı itibarıyla “kudüm, “ziyaret, “veda, “umre, “nezir, “beyhude ve “tahiyye olmak üzere yedi değişiklik tavaf vardır Hükümleri ve isimleri öbür olsa da bu tavafların hepsinin yapılışları, farzları (şartları ve rükünleri), vacipleri ve sünnetleri aynıdır Yapılışı itibariyle tavaf çeşitleri: a) Kudüm Tavafı: “Kudüm, sözlükte bir yere ulaşmak ya da varmak anlamına gelir Bir hac terimi olarak, “ifrad haccı yapanların Mekke ’ye vardıklarında yaptıkları birincil tavaftır Bu tavafın yapılması sünnettir İfrad haccı niyetiyle ihrama giren ancak Mekke ’ye uğramadan ilk elden Arafat ’a çıkan kimseler ile Arafat vakfesinden önce âdetleri kesilmeyen kadınların kudüm tavafı yapmaları gerekmez b) Ziyaret Tavafı: Ziyaret veya diğer adıyla ifaza Tavafı haccın rüknüdür “Ve Beyti Atîk ’i (Kâbe ’yi) tavaf etsinler (Hac, 2229) âyetinde kastedilenin, bu tavaf olduğu hususunda fakihler aralarında görüş birliği vardır Ayette geçen “Tavaf etsinler emri genel bir ifade olduğu için, Mekkeli olan ve olmayan her hacı adayının mutlaka bu tavafı yapması gerekir Ziyaret tavafının geçerli olması için; 1) Arafat vakfesinin üretilmiş olması, 2) Belirli zamanında yapılması şarttır Ziyaret tavafının vakti, kurban bayramının birincil günü; Hanefî mezhebine kadar, fecri sâdığın doğması ile, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine kadar gece yarısından daha sonra, Mâlikî mezhebine kadar ise güneşin doğması ile başlar Ama bu tavafın birinci bayram günü Akabe cemresi taşlanıp, kurban kesip, tıraş olduktan sonra yapılması daha faziletlidir Cumhura kadar, ziyaret tavafının son vakti için bir sınırlama yoktur Ömrün ardına kadar yapılabilir Ancak tavaf etmeden memleketine dönen kişinin, geri dönüp tavafını yapması ve cinayet olarak bir küçükbaş hayvan kesmesi gerekir (Said b Abdülkadir, elMuğnî, s 170 172) c) Veda Tavafı: Âfâkî (mîkât sınırları dışından gelen) hacıların Mekke ’den ayrılmadan yapmaları gereken son tavaftır Buna sader (bölünme) tavafı da denir Veda tavafı, haccın aslî vaciplerinden biridir Hz Peygamber (sas), “Sizden biri son olarak Kâbe ’yi ziyaret etmeden ayrılmasın (Müslim, Hac, 379) buyurmuştur Âdetli olup, âdeti bitmeden Mekke ’den terketmek zorunda olan ya da lohusa olan kadınlar veda tavafı yapmazlar ve kendilerine bir şey gerekmez (Serahsî, elMebsût, III, 195; İbn Nüceym, elBahr, II, 377) d) Umre Tavafı: Umre tavafı bütün mezheplere göre umrenin farzlarından biridir Umre tavafının vakti, umre ihramına girilmesinden sonradan başlar Son vakti için bir sınır yoktur Umre ihramında iken herhangi bir vakitte yapılabilir e) Nezir (Adak) Tavafı: Kâbe ’yi tavaf etmeyi adayan kimsenin bu adağını yerine getirmesi vaciptir Nezredilen tavaf muhakkak bir süre ile kayıtlanmış ise bu kayda uyulması gerekir f) Nafile Tavaf: Mekke ’de bulunulan zaman içinde farz ve vacip tavaflar dışarıda yapılan tavaflara beyhude (tatavvu) tavaf denir Sahabeden Abdullah b Abbas, tâbiînden Atâ b Ebî Rebah, Said b Cübeyr ve Mücâhid b Cebr ’în görüşlerine kadar; Mekkeli olmayanların Mekke ’de bulundukları vakit içinde Mescidi Haram ’da beyhude namaz kılmaktan fazla, nafile tavaf yapmaları daha faziletlidir Mekkeli olmayanların Mekke ’de bulundukları sürece beyhude umre yerine nafile tavaf yapmayı tercih etmeleri uygun olur (İbn Âbidîn, Reddü ’lmuhtâr, III, 516, 517) g) Tahiyyetü ’lmescid Tavafı: Kudüm, ziyaret, umre, veda ve nezir tavafı yapmak durumunda olmayan kimselerin Mescidi Haram ’a her gittiklerinde, mescidi selam olarak “Tahiyyetü ’lmescid tavafı yapmaları müstehaptır Yukarıda farzedilen tavaflardan birinin yapılması hâlinde bu tavaf, “Tahiyyetü ’lmescid tavafı yerine de geçer (İbnü ’lHümâm, Feth, II, 454) *
