Kafeslerde Sergilenen İnsanların Dramı: İnsanat Bahçeleri

Batı medeniyeti, pek çoğumuzun özendiği ve çabucak hemen her mevzuda örnek almaya uğraş gösterdiğimiz bir medeniyettir. Batı’ya özenirken, birtakım Batı devletlerinin geçmiş yıllardaki faşizan uygulamalarını birden fazla vakit hatırlamayız. İnsanat bahçeleri de bu uygulamalardan biri.

Bugün insanat bahçelerinin nerelerde var olduklarına ve neden bu türlü bir uygulamanın hayata geçirildiğine değineceğiz. Hazırsanız, insanat bahçeleri belgesini açalım.

İnsanat bahçelerinin doğuşu

• Afrikalı lokal bir adam ve dişlerinin ilgi çekmesinden dolayı sergilenen bir genç

Net bir bilgi olmasa da birinci insanat bahçeleri 1870’li yıllarda açıldı. Birinci insanat bahçeleri, yüz binlerce ziyaretçi çekmeyi başarmıştı. Bu muvaffakiyetten etkilenmiş olacaklar ki Vatikan’da bile bir insanat bahçesi mevcuttu.

Dev bir hayvanat bahçesi içerisinde ufak bir kısım olarak açıldığı için Vatikan’daki bu durumu yalnızca insanat bahçesi olarak tanım edebilmek mümkün olmasa da burada sergilenen insanları da inkar edemeyiz.

İnsanat bahçelerinde sergilenen insanlar


Eskimo kız


İnsanat bahçelerinde ekseriyetle Kızılderili, Kanak, Pigme, Tatar, Türk, Afrikalı üzere deri rengi ya da fizikî görünümü Avrupalılardan farklı olan beşerler sergilendi. Ayrıyeten cüce, akromegali (normalden uzun), kambur, diş nizamı farklı, albino, çok zayıf ya da çok kilolu ve çeşitli rahatsızlıklardan dolayı birtakım uzuvları olağandışı görünen beşerler da vardı.

Fiziksel özellikleri haricinde yerli olarak ömürlerini sürdüren birtakım kümeler mahallî kıyafetleri ile sergilenirken, derisi ile dikkat çeken beşerler ise anadan üryan bir şekilde ziyarete açıldı.

İnsanat bahçelerini bilime(!) feda ediyorlardı

• Doğal ortamında yaşıyormuş üzere gösterilen bir kabile

İnsanat bahçeleri, ziyaretçiler tarafından o kadar çok büyük ilgi görüyordu ki dünya üzerindeki tüm insanat bahçelerinin 1,4 milyar kadar ziyaretçiye konut sahipliği yaptığı tarafında kestirimler vardır.

Zaman vakit akıllara gelen “Bu beşerler neden sergileniyor?” sorusuna, “evrim karşılaştırması, insanlığın vakit içerisindeki gelişimi, insan popülasyonu ve modifikasyon” üzere karşılıklar verildi ve insanat bahçeleri temizmiş üzere lanse edildi.

Batı, halkını insanat bahçeleri ile tatmin etti

• İnsanat bahçelerinde sergilenen Kızılderili insanlar

Pek çok yazılı kaynakta, Batı’nın, insanat bahçelerini halka açarak “dünyada bu türlü toplumlar da var ve biz tüm bu toplumlardan daha ilerideyiz” iletisi verdiği de tabir ediliyor.

Bugün pek çoğumuzun gıpta ile baktığı Belçika, Hollanda, İspanya, Macaristan, Almanya, İsveç, İtalya, ABD ve daha pek çok devlet yıllarca insanat bahçelerine yer vermiş devletlerdendi.

Dünya Fuarı ve koca bir ayıbın sonu

• Aç olduğu için merhamet gösterilip (!) ziyaretçiler tarafından yemek verilen bir kız

Hayvanların bile hayvanat bahçesinde sergilenmesinin yanlışsız olmadığı bir dünyada, yıllarca insanların sergilendiği bir tertip elbette kabul edilemezdi. 1899 yılında Fransa’nın başşehri Paris’te düzenlenen Dünya Fuarı’nda insanların sergilenmesi, bu mevzudaki birinci homurtuları başlattı.

1900’lü yılların başında kitlesel ayaklanmalar sonucunda insanat bahçeleri nihayet kapatılmaya başlanırken; devlet adamı olarak resmen yasaklayan birinci isim, BBC’ye nazaran yakın tarihin en büyük insan düşmanı Adolf Hitler olmuştu.


1958 yılında Belçika’da kapatılan insanat bahçesi, dünyada resmî olarak kapatılan son insanat bahçesi olurken; vakit zaman çeşitli ülkelerde açılan kısa vadeli kültür stantlarında insan kullanılması bile insanat bahçelerini hatırlattı ve reaksiyon ile karşılandı.

Kapatılan insanat bahçelerinin yanına, şu an hizmet veren tüm hayvanat bahçelerinin de eklenmesini dileyerek içeriğimize son verirken; pekala ya sizler insanat bahçeleri hakkında neler düşünüyorsunuz?

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12