Kan Hastalıkları - Kan Hastalıkları Nelerdir

Kan Hastalığı Nedir
Kan Hastalığı Ceşitleri
Kan Hastalıkları Nelerdir

Yaklaşık 45 Bu sorunun yanıtını anlayabilmek icin oncelikle kanın işlevlerini ve yapısını kabaca kavramak gereklidir Bir erişkinin vucudunda bulunan kanın HacmiLitreMaddeleri taşıyan organların Hormon denilen maddeler yardımıyla iletişim kurmalarını mumkun kılan vucuda giren yabancı madde ve mikropları temizleyen vucutta oluşan zararlı maddeleri atılmak uzere akciğer ve bobrek gibi organlara ulaştıran bir sıvıdır

şartlar altında Kan Mineraller besin faktorleri Hormonlar organlardaki hucrelerin coğalmaları ve kendilerini yenilemeleri icin gerekli olan Proteinler normalSıvı halde kalmasını yaralanma halinde ise pıhtı oluşmasını sağlayan proteinler organların calışmaları neticesinde oluşan toksik maddeler ve hucreler icerir Kanın icinde bulunan hucreler kırmızı hucre (eritrosit) beyaz kure (beyaz kan hucresi lokosit) ve kan pulcuğu (trombosit) olmak uzere 3 ceşittir Bu hucrelerin sırasıyla Oksijen ve karbon dioksid transferi vucudu mikroplar ve zararlı etkenlere karşı savunma ve kanama halinde pıhtılaşmayı sağlama işlevleri vardır Kırmızı kan hucresinin icinde bulunan ve oksijenkarbon dioksid taşınmasını sağlayan molekullere hemoglobin denilir Kan hucreleri kemik iliğindeki kok hucreler tarafından uretilirler ve belli bir surenin sonunda parcalanıp yıkılırlar İlik surekli olarak uretim yaptığı icin kan hucrelerinin sayıları belli sınırlar icerisinde sabit kalır

Lenf bezleri timus bezi ve dalak vucudun mikroplara ve zararlı etkenlere karşı korunmasında kanın beyaz hucreleri ile birlikte işbirliği halinde calışırlar (bağışıklık sistemi) Lenf bezleri lenfosit adı verilen bir ceşit beyaz kan hucrelerinin mikroplarla savaşı oğrenmek uzere yetiştirildikleri kucuk organlardır Timus bezinin de benzer bir gorevi vardır

civarındadır Kan organlara beslenmeleri ve kendi kendilerini yenilemeleri icin gerekli olan Hematoloji biliminin ilgilendiği başlıca hastalık gurupları aşağıda ozetlenmiştir

1 Kan hucrelerinin veya hemoglobin'in ilikteki uretimlerinde bozulma (değişik Anemi

2 Kan hucrelerinin yıkımlarının hızlanması (hemolitik anemiler İTP vb)

3 Kan hucrelerinin işlevlerinin bozulması (orak hucreli anemi değişik trombosit ve lokosit işlev bozuklukları vb)

4 Kanın pıhtılaşmasının bozulması (hemofililer von Willebrand hastalığı vb)

5 Kanın damar sistemi icinde gereksiz yere pıhtılaşması (tromboz akciğer tromboembolisi tromboflebit vb)

6 Kanı ureten ilik hucrelerinin ve lenf bezi hucrelerinin kanserleşmeleri (losemiler lenfomalar myeloma vb)

kansızlık lokopeni ve trombositopeniler) Kan Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir
Halsizlik solukluk cabuk yorulma sık infeksiyon gecirme duzelmeyen ateş durduk yerde ya da hafif bir travma neticesinde ortaya cıkan kanamalar yaralanma halinde kanamaların uzun surmesi boyunda koltuk altında ya da kasıklarda gittikce buyuyen ağrısız şişlikler (beze) ve bir bacağın tumunde ya da diz altındaki kısmında ani gelişen ağrılı odem (genişleme) kan hastalıklarında izlenen başlıca belirtilerdir (semptom)

Kan Hastalıklarının Teşhisinde Kullanılan Başlıca Yontemler Nelerdir
Kan hastalıklarının teşhisi icin cok değişik testlere baş vurmak gerekebilmektedir Kan hucrelerinin ve hemoglobin miktarının olculmesi (tam kan sayımı) hemoglobin alt tiplerinin elektroforez ile analizi kanın mikroskop altında incelenmesi (periferik yayma) kemik iliğinin incelenmesi (kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi) kan yapımı icin gerekli olan demir vitamin B12 ve folik Asit duzeylerinin incelenmesi kan pıhtılaşmasının tetkik edilmesi kan hucrelerinin işlevleri ve yaşam sureleri ile ilişkili testler bağışıklık sistemi hucrelerinin urettikleri Proteinlerin tetkik edilmesi kan hucrelerinin ya da onları ureten kemik iliği hucrelerinin kromozomlarının ve diğer yapı taşlarının tahlil edilmesi ve radyolojik incelemeler en sık ihtiyac duyulan testlerdir

Kansızlık Nedir ? Demir EksikliğiNeden Olur
Kansızlık ya da anemi kırmızı kan hucrelerinin icinde bulunan ve oksijen taşımakla gorevli olan hemoglobin molekulunun miktarında azalma olmasıdır Anemi'nin cok ceşitli sebepleri vardır Demir eksikliği bunlardan en sık gorulenidir

Demir hemoglobin molekulunun uretilmesi icin gereklidir Besinlerle demir alımının az olması ya da aşikar veya farkına varılamayan kanamalar nedeniyle vucuttan demir kaybının artması bu Mineralin eksikliğine yol acar Bu eksikliğin yol actığı başlıca rahatsızlık kansızlıktır

Kansızlık halsizlik solukluk ve cabuk yorulma gibi yakınmalara sebep olur

Demir eksikliği ozellikle genc bayanlarda ergenlik cağında ve iyi beslenmeyen bebeklerde gelişmektedir

Kan Transfuzyonu (Nakli) zaman Yapılır Kan Bağışı Yapmanın zararı Var mıdır
Kan gunumuzdeki bilimsel imkanlar cercevesinde yapılması mumkun olmayan dolayısıyla yalnızca gonullu kişilerin bağışlarıyla temin edilebilen doğru kullanıldığında hayatlar kurtarabilen yanlış kullanıldığında ise alıcıda cok ciddi Sağlık sorunlarına yol acabilen değerli bir tedavi maddesidir Bu nedenlerle kan bağışı sağlıklı bireyler icin bir toplumsal sorumluluk doğru ve dikkatli kan kullanımı ise hekimler icin bir gorevdir Kan bağışı yapacak kişiler dikkatli bir sağlık sorgulamasından gecirilmektedir Sağlıklı kişilerde kan bağışlamanın korku ve endişeden kaynaklanabilen reaksiyonlar dışında sağlık uzerine olumsuz etkisi yoktur

Şiddetli kanamalarda hastanın yaşamını tehlikeye sokan ya da yaşam kalitesini bozan ve ilac tedavileriyle makul bir surede duzeltilme ihtimali az olan kansızlıklarda kan pulcuğunun (trombosit) sayısının tehlikeli duzeylere duştuğu hallerde kan pulcuğu veya kandaki pıhtılaşma proteinleri azalmış olan kişilerde bazı kanamalı hallerde ya da kanama olması beklendiğinde kan urunleri transfuzyonu gerekebilmektedir Şiddetli kanamalar dışında genellikle tam kan nakli yapılmaması hastalara yalnızca vucutlarında eksik olan komponentin nakledilmesi tercih edilir

Kemik İliği Aspirasyon ve Biyopsisi Nicin ve Nasıl Yapılır
İlik kan hucrelerinin ( kırmızı hucre beyaz kure ve kan pulcukları) uretildikleri organdır Kemik iliğinde kan hucrelerini doğuran ana hucreler vardır Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi adı verilen tetkikler bu hucrelerin sayı yapı ve işlevleri konusunda bilgi elde etmeye yararlar Boylelikle kan testleri radyolojik incelemeler gibi tetkiklerle tanıları konulamayan kan hastalıklarının teşhis ve tedavileri mumkun olabilmektedir

1 Randevu Saatinde size recetesi verilen kemik iliği iğnesi ile birlikte geleceksiniz doktorunuz bazen cok yuksek sıcaklıklarda sterilize edilmek suretiyle bir cok kez kullanılabilen ve hastanede ya da ofisinde hazır bulunan iğneleri kullanmayı tercih edebilir Bu durumda size işlem icin iğne recetesi verilmeyecektir

2 İşlem icin ac olmaya gerek yoktur İlik orneği kemer hizasındaki kalca kemiğinin ( iliyak kemik) on ya da arkasından veya goğusun ortasındaki dikey kemikten ( sternum) alınır Orneğin alınacağı yer acılacak şekilde giysilerinizi cıkardıktan sonra uygun pozisyonu almanız istenecektir İşlem en sık olarak kalca kemiğinin arkasından yapılır Bu durumda yuzukoyun yatmanız ya da sağ veya sol yanınıza yatıp ustte kalan bacağınızı karnınıza doğru cekmeniz istenecektir

3 İlik orneğinin alınacağı sahadaki cilt batticon ya da benzeri bir lokal antiseptik ve Alkol yardımıyla iyice temizlendikten sonra cilt cilt altı doku ve kemiği kaplayan zar bir lokal anestetik ilac iğnesi yapılarak uyuşturulur Bu uyuşturma iğnesinin yapacağı ağrı kalcadan herhangi bir iğne yapılması sırasında hissedilen ağrıdan daha fazla değildir

4 Uyuşma ( anestezi) sağlandıktan sonra ilik iğnesi sokulur ve kemik iliği (kandan biraz daha yoğun kıvamdadır) ilik iğnesinin arkasına monte edilen bir enjektor yardımıyla cekilir Cekilen ornek enjektor icinde lam denilen kucuk Camlar ustude ya da kucuk tupler icinde laboratuvara gonderilir İlik iğnesinin sokulması fazla bir ağrı yapmayacaktır Ancak ilik orneği enjektorle cekilirken bacağa doğru yayılabilen kısa sureli bir ağrı hissedilebilir Doktorunuz bu kısa sureli ağrıya hazır olmanız icin bu aşamada sizi uyaracaktır

5 Yukarıda tarif edilen işlem kemik iliği aspirasyonu olarak adlandırılır Doktorunuz bazen aspirasyon ile birlikte biyopsi yapılmasını da isteyebilir Biyopsi aspirasyon işleminden hemen sonra ve genellikle aynı yerden alınır Bu işlem ilik iğnesi yardımı ile cok kucuk bir kemik parcasının cıkarılmasıdır Bu sırada kısa sureli bir ağrı hissedilebilir

6 Butun bu işlemler yaklaşık 1520 Dakika surecektir İşlem bittikten sonra iğne yeri pansuman yapılarak kapatılır İşlemi yapan doktorun onerisine gore hemen ya da bir sure dinlendikten sonra kalkmanıza izin verilecektir

7 Yara yerindeki pansuman 2448 Saat tutulduktan sonra cıkarılabilir Bu sure zarfında pansuman ıslanacak şekilde banyo yapılmaması gereklidir

8 Uyuşturucu ilacın etkisi gectikten sonra iğne yerinde hafif bir ağrı hissedilebilecektir Yurumek bu ağrıyı hafifletebilir İhtiyac halinde doktora danışarak 46 Saatte bir parasetamol (minoset parol vb) isimli ağrı kesici ilac alınabilir

9 Yara yerinden şiddetli kanama gelişmesi halinde (nadiren olur) doktorunuzu aramanız uygun olacaktır

İlik Nakli (Kok Hucre Nakli) Hangi Hastalara ve Nasıl Yapılır
Kok hucreler kemik iliğinde bulunan ve kan hucrelerini ureten ana hucrelerdir Allojeneik (dokuları uyan akrabadan) ve otolog (kendi kendinden) nakil olmak uzere başlıca iki ceşit kok hucre nakli vardır Dokuları uyan akraba dışı kişilerden ve plasenta (eş) kanından kok hucre nakli yontemleri de son yıllarda uygulanmaya başlanmıştır Kok hucreler ilikte kalmayıp kana da cıkabilirler Bu nedenle vericinin kemik iliğinden ya da aferez cihazları denilen kan işleme makinaları yardımıyla kandan toplanır ve hastaya damardan zerk edilirler Nakledilen kok hucrelerin hastanın iliğine yerleşebilmeleri ve vucuda zarar vermemeleri icin nakilden onceki Gunlerden başlayıp işlemi takiben aylaryıllar boyunca ceşitli ilacların kullanılması gerekebilmektedir

Gunumuzde kok hucre naklinin en cok uygulandığı hastalıklar bazı akut losemi ceşitleri kronik miyeloid losemi ağır aplastik anemi ağır beta talassemi hastalığı bazı lenf tumorleri ( lenfoma) ve multiple myeloma hastalığıdır

Losemi nedir ? Tedavi edilebilir mi
Losemi Kan Kanseri ya da ilik kanseri olarak da bilinen bir hastalıktır Kemik iliğinde kan yapımından sorumlu hucrelerin kanserleşmeleri sonucunda gelişir ve aslında tek bir hastalık değildir; cok değişik tipleri vardır Kanserleşen ilik hucreleri sağlıklı kan uretmedikleri gibi iliği istila etmek suretiyle sağlıklı kan uretebilecek hucrelere de yer bırakmazlar

Losemiler en kaba şekilde akut ve kronik olmak uzere 2 guruba ayrılabilirler Akut losemiler tedavi edilmedikleri zaman sıklıkla haftalaraylar icinde olumle sonuclanırlar Bu hastaların onemli bir bolumu Kemoterapi adı verilen ilac tedavileriyle ya da ilik nakli (kok hucre nakli) ile iyileştirilebilirler Kronik losemili hastalar ise kendi seyirlerine bırakılmaları halinde sıklıkla yıllarca (hatta bazen on yıllarca) yaşayabilirler Kronik losemili hastaların ilac tedavileriyle iyileştirilmeleri daha zordur Bu hastalarda ilac ve destek tedavileri genellikle tam iyileşme değil yalnızca yaşam kalitesinin duzelmesi ve hayat suresinin uzamasına olanak sağlayabilirler Bazı tip kronik losemiler kok hucre nakliyle iyileşebilirler