Kan şekerini 'zıplatan' besinler

Bir besinin kan şekerinizi ‘zıplatması' için ağzınızda şeker tadı bırakması gerekmiyor. Basit karbonhidrat içeren beyaz ekmek ve undan yapılmış gıdalarla içecekler, vücutta parçalanarak şekere dönüşür ve kan şekerini ‘zıplatır'. Diyabetli olmasanız bile insülini uyarmamak ve kan şekerinizi ‘zıplatmamak' için aşağıdaki besinlerden uzak durmanızı öneririm.

Beyaz pirinç

Özellikle Tip 2 diyabetliyseniz, beyaz pirinci mönünüzden çıkarmanızı, onun yerine kepekli pirinç ya da bulgur kullanmanızı tavsiye ederim. Amerika'da yapılan bir çalışmada haftada beş veya daha fazla porsiyon beyaz pirinç tüketen bireylerde Tip 2 diyabet gelişme riskinin arttığı görüldü. Haftada tükettikleri pirincin en az üç porsiyonunu beyaz yerine kepekli olarak tercih edenlerdeyse diyabet riskinin yüzde 16 oranında azaldığı ortaya çıktı. Kepekli pirinç veya bulgur, beyaz pirince oranla daha fazla lif içerir, tok tutar ve kan şekerini dengeler.


Beyaz ekmek

Her gün tüketilen beyaz ekmeğin diyabet riskini artırdığını biliyor musunuz? Bunun nedeni, rafine undan elde edilen beyaz ekmeğin çabuk sindirilmesi ve bunun, kan şekerini yükseltmesi. Ekmekte yapılan yeni düzenlemelerle kepek oranı artırıldı ve lif alımı yükseltildi. Ancak tam buğday ve çavdar ekmeği daha iyi seçenekler arasında. Çeşitli araştırmalarda, rafine ürünler yerine tam tahıl ürünlerini tercih edenlerin vücutlarında daha az yağ olduğu, kalp hastalıklarına ve diyabete daha az yakalandıkları görüldü.


Şekerli-gazlı içecekler

Sadece katı yiyecekler kan şekerini yükseltmez, sıvı karbonhidratlar olan içeceklerde aynı etkiyi gösterebilir. Araştırmacılar, günde 1-2 bardak şekerli-gazlı içecek tüketen bireylerin, ayda iki veya daha az bardak tüketenlere göre, yüzde 26 oranında daha fazla diyabet riski olduğunu ortaya koydu. Şekerli-gazlı içecekler yerine su, maden suyu, yeşil çay, ayran ve kefir gibi sıvıları tüketin.


Kırmızı et

Kırmızı eti kesmeniz gerekmiyor ancak çalışmalar, fazla miktarda kırmızı et ve şarküteri tüketimimin yüksek yağ içerikleriyle diyabet gelişimine dolaylı olarak neden olabildiğini gösteriyor. Geniş çaplı bir araştırmaya göre; sosis, salam, sucuk, jambon gibi şarküteri ürünlerini her gün tüketen bireylerde diyabet riski iki katına çıkıyor. Bunun yerine dengeli şekilde kırmızı etle diğer protein kaynakları tavuk, balık, hindi, düşük yağlı süt ürünlerini ve fındık gibi yağlı tohumlar tercih edilmeli.


Fast food

Aceleniz varsa ve çok açsanız fast food yiyecekler oldukça cezbedicidir. Ancak birçoğu yüksek yağ, kalori ve tuz içerdiği için diyabet riskini artırıp, kan şekerini yükseltir. Kanada'da yapılan bir çalışmada, yüksek yağlı fast food yiyeceklerin tüketimi, diyabetli olmayan sağlıklı bireylerde kan şekeri seviyesini yüzde 32 oranında zıplatıyor. Bununla birlikte, tuzlu fast food yiyecekler de kan basıncını artırarak diyabetli bireyler için risk yaratıyor çünkü bu gruptakiler, 2-3 kat daha fazla kalp hastalıkları riski taşır.


Paketlenmiş gıdalar

Diyabetli bireyler, paketlenmiş ve işlenmiş gıdalar tüketirken dikkatli olmalı. Pek çok birey kolay olması sebebiyle bu besinleri tercih eder ve genelde etiketlerine çok dikkat etmez. Oysa etikete baktığınızda bir porsiyondaki kalori ve yağ oranının çoğu zaman pek de masum olmadığını göreceksiniz. Özellikle bu besinler, kek ve kurabiye gibi yiyeceklerse büyük ihtimalle yüksek oranda trans yağ asitleri içerir. Böylece kandaki kötü kolesterolü yükseltip, iyi kolesterol oranını düşürür. Bunun için sağlıklı seçimler yapmaya özen göstererek tam tahıllı ürünler, meyveler veya yağlı tohumlar tercih edilmeli.


Tam yağlı süt

Doymuş yağ dendiğinde ilk akla gelen kırmızı et ve katı yağlar olsa da tam yağlı süt ve süt ürünleri de doymuş yağ içerir. Birçok çalışma, diyetin yüksek oranda doymuş yağ içermesinin, insülin direnciyle ilişkili olduğunu gösterir. Tam yağlılar yerine yarım yağlı veya yüzde 1 yağlı seçenekleri tercih etmekle hem kalsiyum alımınız artar hem de kilo kaybı hızlanır.

Uzman Diyetisyen Gamze Şanlı Ak